Haren (Brussel)

Oude boerderij "van Castrum"

Het dorp heeft zich hoofdzakelijk ontwikkeld tussen twee heuvels: de Dobbelenberg in het noorden en de Harenberg in het zuiden. Ten westen van het dorp ligt de vochtige Zennevallei, ten oosten ervan het landbouwplateau, waarvan een deel vroeger met heide begroeid was: het Harenheideveld. Destijds stroomden er ook meerdere waterlopen: de Beemdgracht en de Hollebeek, een restant van de oude Woluwe, die ter hoogte van Buda in de Zenne uitmondden. De Woluwe stroomde oorspronkelijk door het noorden van de gemeente, maar werd in 1208 door hertog Hendrik I van Brabant naar Vilvoorde afgeleid. De huidige Hollebeek stroomt in de verlaten bedding van de Woluwe.

Een kleine kerk waarvan de oudste delen uit de elfde eeuw dateren beheerst het dorpscentrum. Uit dezelfde periode stamt het Castrum, een vierkante boerderij die de toegang langs de Zenne moest beheren, en voorheen met moerasgrond was omgeven. De Verdunstraat die dwars door het dorp loopt, is in feite de oude weg naar Keulen: de "oude Keulsche weg". Ze volgt het tracé van een nog oudere secundaire Romeinse weg of diverticulum, die van Vlaanderen naar Duitsland liep.[1]

Op het eind van het ancien régime werd Haren een gemeente. In de jaren 20 van de negentiende eeuw, wordt onder het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden de bestaande weg van Brussel naar Diegem (ten oosten van Haren) verhard, de huidige N21, en wordt deze nieuwe 'steenweg' verlengd tot Kampenhout. Rond het midden van de negentiende eeuw worden de eerste straten in het dorpscentrum en de huidige Harenheidestraat (verbinding met de Haachtsesteenweg) verhard. Op 5 mei 1835 wordt spoorlijn 25 geopend, de eerste spoorlijn op het Europese continent. Haren krijgt een station op deze spoorlijn, dat sinds 1880 bekend zal staan als het station Haren-Noord. In de jaren 1860 werd vervolgens een tweede spoorlijn aangelegd, net ten zuiden van het dorp, met een halte Haren-Zuid.

In de jaren 1880 begint de industrie zich te ontwikkelen rond het station Haren-Noord. Rond de eeuwwisseling wordt het vormingsstation van Schaarbeek uitgebreid naar het noorden, ten westen van Haren. In dezelfde periode vestigen veel bedrijven actief in de zware industrie zich in het gebied ten noorden van het dorp, rond het gehucht Haren-Buda. Veel van deze bedrijven, zoals Fobrux Haren, werden via de private spoorweg Chemin de Fer Industriel de Haren verbonden met het hoofdspoorwegennet. De CFI werd opgericht in 1908 en had haar kantoren, stelplaats en onderhoudsplaatsen in Buda.

In het begin van de twintigste eeuw werd begonnen met de aanleg van spoorlijn 26 en kreeg Haren een derde station: een goederenstation dat later Haren-Linde genoemd zou worden. Tussen 1912 en 1933 breidde het vormingsstation van Schaarbeek enorm uit, waarbij alle weilanden in de Zennevallei verdwenen tot vlak tegen de huidige Ganzenweidestraat.

Luchthaven Haren in 1929

Tijdens de Eerste Wereldoorlog bouwde de Duitse bezetter een vliegveld in Haren, dat nadien werd uitgebouwd tot de eerste nationale luchthaven van België. In 1921 werd de gemeente Haren door de stad Brussel geannexeerd. De laatste Harense burgemeester was Arthur Maes.

De eerste vliegtuigterminal en oudste -terminal van België werd in 2007 afgebroken om plaats te maken voor de gebouwen van de NAVO. Het nieuwe hoofdkwartier van de NAVO neemt nu meer en meer de vrijgemaakte oppervlakte van het vroegere vliegveld in. Het vliegveld verhuisde in de jaren 1950 naar Melsbroek en Zaventem.

Een klein deel van de deelgemeente is vandaag nog woonzone. Het dorp heeft nog een landelijk karakter, maar wordt volledig ingesloten door spoorwegen en industriezones. Dat is de reden waarom het dorp slechts in kleine mate verfranst is. De bevolking vormt slechts een kleine minderheid binnen de grootstad Brussel en heeft daardoor slechts weinig politiek gewicht.