Spoorinfrastructuurbeheerder

Een spoorinfrastructuurbeheerder is in Europa een onderneming die verantwoordelijk is voor het beheer van de spoorwegen in een bepaald land.

De spoorinfrabeheerders zijn verantwoordelijk voor:

• De aanleg van nieuwe spoorinfrastructuur
• Het onderhouden van bestaande spoorinfrastructuur
• Het verdelen van de beschikbare spoorcapaciteit in de vorm van treinpaden onder de spoorwegondernemingen
• Het bedienen van wissels en seinen (spoorverkeersleiding).

De vervoerders betalen een gebruiksvergoeding (ook wel infraheffing genoemd) aan de spoorinfrabeheerder voor het gebruik van het spoor.

De Europese Unie heeft met EU-richtlijn 91/440/EEG uit 1991 een verzelfstandiging van de nationale spoorwegmaatschappijen en een (administratieve) scheiding tussen infrastructuur en exploitatie beoogd. De scheiding van spoorinfra en exploitatie kan zowel betekenen dat de infrabeheerder een apart onderdeel is van de nationale spoorwegmaatschappij (bijvoorbeeld DB Netze als onderdeel van DB AG in Duitsland) of dat de spoorinfrabeheerder een geheel zelfstandige organisatie is.

Het doel van de richtlijn is om het Europese spoor transparanter te maken, zodat exploitanten van goederenvervoer of van besloten/internationaal personenvervoer toegang hebben tot alle spoorwegnetten in de Europese Unie en Zwitserland. Dit principe wordt open access genoemd. Alle spoorinfrabeheerders publiceren elk jaar een netverklaring. Dit document bevat informatie over het spoorwegnet voor spoorwegondernemingen die gebruik (willen) maken van het spoorwegnet.

Om open access op technisch vlak mogelijk te maken is interoperabiliteit van het Europese spoorwegnet noodzakelijk. Hierbij kan gedacht worden aan het harmoniseren van de treinbeïnvloeding door de invoering van ETCS.

Voor binnenlands openbaar personenvervoer per spoor geldt overigens voor de meeste landen[1] geen open access: de vervoerders hebben een vergunning (concessie) nodig van de nationale of regionale overheid.

Veel Europese zelfstandige spoorinfrastructuurbeheerders hebben zich sinds 2001 verenigd in de organisatie "European Rail Infrastructure Managers (EIM)".