Scouts en Gidsen Vlaanderen

De oorsprong van Scouts en Gidsen Vlaanderen ligt bij Scouting, een jeugdbeweging opgericht door Robert Baden-Powell in 1907. In 1909 werd in Brussel de eerste Belgische scoutsgroep opgericht door Harold Parfitt, een Schotse immigrant.[1] Daarmee werd het de eerste scoutsgroep op het Europese vasteland. Vooral de ontdekking van verschillende pluralistische milieus in Brussel leidde tot een zekere populariteit van de beweging. Rond dezelfde periode ontstonden ook de eerste scoutsgroepen met een katholiek accent.

Jules Petit wordt gezien als de oprichter van de eerste katholieke scoutsgroep: de Belgian Catholic Scouts (BCS). In 1912 werden de naam opgedoopt tot Baden-Powell Belgian Boy Scouts (BPBBS). Niet-katholieke groepen verenigden zich in de Boyscouts de Belgique (BSB). In 1913 stichtte Georges de Hasque in Antwerpen de eerste katholieke Nederlandstalige scoutsgroep die was goedgekeurd door de BPBBS, de 1ste Sint-Jacob, een groep die nog steeds actief is. De eerste katholieke meisjesafdeling van de scouts, de Baden-Powell Belgian Girl Guides (BPBGG) werd onder leiding van M. Verpoorten opgericht in de Brusselse Marollenwijk. In 1916 stichtte Georges de Hasque in Antwerpen ook de eerste katholieke Vlaamse groep van zeescouts, als tegenhanger van de in 1913 opgerichte Seascouts de Belgique (SSB). Vanaf dat moment werd er gesproken van de Baden-Powell Belgian Boy and Sea Scouts (BPBBSS). Door taalproblemen en cultuurverschillen groeide de BPBBSS stilaan uiteen en in 1930 werd op basis van taal een officiële splitsing voltrokken. De BPBBSS werd hierbij opgesplitst in twee federaties, enerzijds de Nederlandstalige federatie Vlaamsche Verbond der Katholieke Scouts (VVKS) en anderzijds de Franstalige federatie Fédération des Scouts Catholiques (FSC). De Gidsenbeweging veranderde in 1929 hun naam van Baden-Powell Belgian Girl Guides tot Guides Catholiques de Belgique - Katholieke Padvindsters van België (GCB-KPB), maar was nog steeds een nationale beweging.[2]

In 1940, tijdens de Tweede Wereldoorlog, werd vanuit het nationaal secretariaat van de federatie VVKS aan haar leden de oproep gedaan om zo veel mogelijk aan dienstbetoon te doen. Bekende sociale acties waren bijvoorbeeld “winterhulp”, dienstbetoon aan behoeftigen in eigen rangen en hulp aan kinderen van krijgsgevangenen en oorlogsweduwen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd scouting niet verboden, maar het uniform mocht niet worden gedragen.

De KMGB, de Katholieke Meisjesgidsen van België ontstond na de Tweede Wereldoorlog als een groepering van dissidente gidsen, naast de GCB-KPB. In de opeenvolgende jaren zal er een getouwtrek zijn of de KMGB wel of niet autonoom kan bestaan. Pas in 1961, en na verscheidene toenaderingspogingen tussen de KMGB en de GCB om opnieuw een nationale gidsenbeweging tot stand te laten komen, zal er een officiële erkenning zijn van de KMGB door de WAGGGS. Kort daarna veranderde de naam van de KMGB tot het Vlaams Verbond van Katholieke Meisjesgidsen (VVKM).

In 1973 zetten VVKM en VVKS het licht op groen voor één gezamenlijke structuur, verenigd als VVKM-VVKS. Pas in 1982 richtte de verbondsraad van VVKM-VVKS statutair de VVKSM op: het Vlaams Verbond van Katholieke Scouts en Meisjesgidsen. In de loop van de jaren 1980 verminderde de populariteit van de traditionele jeugdbewegingen. Daardoor startte VVKSM een nationale pr-campagne: ‘Het verhaal gaat verder’. Om de eenheid van VVKSM te accentueren werd er een nieuw uniseks en ‘unitak’ (‘voor iedere tak hetzelfde’) uniform verspreid. Omdat het VVKSM wou dat scouting voor iedereen was, werd AKABE opgericht. Dat stond toen voor 'Afdeling Koningin Astrid Bijzondere Eisen' maar werd later aangepast naar ‘Anders kan best'. De organisatie is bedoeld voor jongeren met een beperking. De beweging steefde naar minstens één akabe-groep per 'district' (een verzameling van 10 lokale groepen). De Vlaamse katholieke scouts en gidsen zijn openlijk tegen de discriminatie van holebi’s. In 2001 werd op initiatief van VVKSM een resolutie goedgekeurd die discriminatie van holebi's afkeurde. VVKSM ontving daarvoor de Homofolieprijs van de Holebifederatie (Çavaria).[3]

Bij het groepsleidingscongres 360° scouting op 24 april 2005 werd de richting bepaald waarin VVKSM de volgende drie jaar wilde groeien. Op het congres bleek dat slechts weinig scoutsleid(st)ers nog praktiserend gelovig zijn en dat scoutsleid(st)ers Vlaanderen zien als een geografisch deel van België en niet als een onafhankelijk deel van België. Op dit congres werd beslist dat een samenwerking met FOS Open Scouting - de andere Vlaamse scoutsbeweging - overwogen moest worden. Ook een nieuwe naam werd niet uitgesloten.[4]

Op 13 mei 2006 besliste de Verbondsraad (de algemene vergadering) om in navolging van een maatschappelijke seculariseringstendens het katholieke te laten vallen en de naam te veranderen in Scouts en Gidsen Vlaanderen.[5] Het nieuwe logo voor de organisatie, een "steenman" of stapel stenen "die de scouts spelenderwijs doorheen avonturen gidst", kon niet op bijval rekenen.[6] Op 12 mei 2007 werd een nieuw logo aangenomen, dat door de opeenstapeling van letters subtiel naar een steenman verwijst.[7]

Tijdens de vluchtelingencrisis in België in 2015-2016 hielp Scouts en Gidsen Vlaanderen bij het opvangen van vluchtelingen. Vier jeugdverblijven werden ter beschikking gesteld om asielzoekers telkens één week op te vangen wanneer er herstellingswerken moesten gebeuren aan hun basisopvangplaats. De grootste jeugdverblijven, Merkenveld en De Brink beschikken over meer dan honderd bedden, twee kleinere verblijven, De Kluis en Moerkensheide over een lagere capaciteit. In totaal goed voor een capaciteit van 352 plaatsen.[8] Tijdens de Coronacrisis in België deed de beweging een oproep om individueel aan te sluiten bij plaatselijke online initiatieven om met vrijwilligers hulp te bieden aan wie ziek is of tot een risicogroep behoort.[9]

• 1930-1948: Maurits Vanhaegendoren
• 1948-1955: Maurits Coppieters
• 1955-1956: Fernand Nédée
• 1956-1961: Edouard Duvigneaud
• 1961-1963: Paul Van Remoortere
• 1963-1968: Jean-Luc Dehaene
• 1968-1971: Boudewijn Vercauteren
• 1971-1973: Jacques Perquy

• 1964-1966: Maggy Spaas
• 1966-1968: Maria De Poorter
• 1968-1973: Annie Leysen

• 1973-1974: Jacques Perquy
• 1974-1977: Marc Van Peel
• 1978-1980: Bart Bouciqué
• 1980-1982: Luc Van Elsacker

• 1982-1983: Luc Van Elsacker
• 1983-1986: Herman Lauwers
• 1989-1992: Linda Boudry
• 1992-1995: Gie Van den Eeckhout
• 1995-2001: An Verheyen
• 2001-2006: Rudy Verhoeven

• 2006-2007: Rudy Verhoeven
• 2007-2010: Pieter Michiels
• 2010-2016: Christophe Lambrechts
• 2016-2019: Anton Smagghe
• 2019-heden: Wim Verschueren