Hantum
Hantum is een terpdorp in de gemeente Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland.
Plaats in Nederland  | |||||
| |||||
  | |||||
| Situering | |||||
| Provincie |  | ||||
| Gemeente | Noardeast-Fryslân | ||||
| Coördinaten | 53° 22′ NB, 5° 58′ OL | ||||
| Algemeen | |||||
| Inwoners (BAG, 2019) | 405[1] | ||||
| Overig | |||||
| Postcode | 9147 | ||||
| Woonplaatscode | 3395 | ||||
Foto's | |||||
 | |||||
| Dorpsbeeld | |||||
| |||||
Het ligt ten noordwesten van Dokkum, tussen Hiaure, Brantgum, Ternaard en Hantumhuizen. De dorpskern ligt aan de westkant van de Hantumervaart. De dorpen Hiaure, Hantum, Hantumeruitburen en Hantumhuizen worden samen ook wel de 4H-dorpen genoemd en vormen een gezamenlijke gemeenschap. In 2019 telde het dorp 405 inwoners. Onder het dorp valt ook een deel van de buurtschap Hantumerhoek.
Geschiedenis
Het dorp is ontstaan op een terp die enkele eeuwen voor de christelijke jaartelling werd opgeworpen. De terp werd opgeworpen op een kwelderwal en is in laagjes opgebouwd. De terp is grotendeels afgegraven in de 19e eeuw.
De plaats werd in de 12e eeuw in een kopie van een document uit 944-45 vermeld als Hanaten. In 1335 werd het vermeld als in Honttum, in 1431 als to Hontim, in als 1465 Hantem en in 1505 als Hantum. Wat de plaatsnaam precies duidt is onduidelijk. Vroeger werd er wel gedacht dat het de woonplaats (heem/um) van de persoon Hund was, afgeleid van gereconstrueerde naam Hand-hêm.
Of via de gereconstrueerde naam Hana-tun dat het een omheinde erf was van de persoon Hana. Latere verklaringen zijn er ook, die meer uitgaan van de hoge ouderdom van de plaatsnaam. Zo zou het kunnen duiden op dat het 'wit' was of bij iets wits(kleurig) lag, via de gedeeltelijk gegermaniseerde naam die verbonden wordt aan de het Oudkeltische woord cant (dat wit dan betekent). Maar het zou ook een Pregermaanse waternaam kunnen zijn, de gereconstrueerde waternaam Kanatôs, wat de betekenis schitterend of goud(kleurig) in zich draagt.
Tot 1984 behoorde Hantum tot de gemeente Westdongeradeel. Van 1984 tot 2019 lag het in de gemeente Dongeradeel, waarna deze opging in de nieuwe gemeente Noardeast-Fryslân.
Kerken
De kerk van het dorp is de romaanse Nicolaaskerk en dateert uit de 12e eeuw. Deze is gewijd aan Sint-Nicolaas en bezat een altaar dat in 1335 in opdracht van de Bisschop van Utrecht werd gesticht.
De andere kerk van het dorp was de Gereformeerde Kerk, maar deze staat in wat later de buurtschap Hantumerhoek werd, in het dorpsgebied van Hantumhuizen. De kerk werd in 1890 gebouwd en werd standaard als de Gereformeerde Kerk van Hantum geduid ondanks diens ligging. De laatste dienst was in 2007 waarna het verkocht is. De kerk werd daarna omgebouwd tot een woning.
Stoepa
Het dorp Hantum is enigszins bekend vanwege de boeddhistische stoepa, Karma Deleg Chö Phel Ling geheten. De stoepa is gelegen even ten zuiden van de dorpskern aan de Hantumervaart. De stoepa werd in 1991 geopend en was toen de eerste van zijn soort in Nederland.
Boerderij
De Kinnema Sathe is een boerderij met dwarshuis uit 1877 aan de noordwest kant van het dorp. Het is een rijksmonument.
Molen
De Hantumermolen is een uit 1880 daterende poldermolen, die even ten zuiden van het dorp aan de Hantumervaart staat. Een andere molen die er bij het dorp heeft gestaan was verdwenen De Rooseboom.
Sport
Het dorp kent de kaatsvereniging De Kletsers en korfbalvereniging DTL, deze zijn er ook voor de andere 4H-dorpen.
Cultuur
Het dorpshuis van de 4H-dorpen staat in Hantum en is d'Ald Skoalle geheten. In Hantum is er ook de toneelvereniging It Hantumer Ploechje en kent men het gezamenlijke zangkoor SOS Gelegenheidskoar Rûm Sop.
Onderwijs
Het dorp is net als de andere 4H-dorpen voor het onderwijs aangewezen op de basisschool de Fjouwerhoeke in de buurtschap Hantumerhoek.
Treinstation
In wat later de buurtschap Hantumerhoek is geworden stond vanaf 1901 op de grens van Hantum en Hantumhuizen er een treinstation. Deze verkreeg de naam station Hantum. In 1940 stopte het reizigersvervoer en in 1960 werd het stationsgebouw afgebroken.
Geboren in Hantum
- Antonius Brugmans (1732-1789), hoogleraar Wijsbegeerte
Zie ook
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Hantum van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |