Birdaard
Birdaard (officieel, Fries: Burdaard) is een dorp in de gemeente Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland.
Plaats in Nederland  | |||
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  | ||
| Gemeente | Noardeast-Fryslân | ||
| Coördinaten | 53° 18′ NB, 5° 53′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Inwoners (BAG, 2019) | 1.175[1] | ||
| Overig | |||
| Postcode | 9111 | ||
| Woonplaatscode | 3200 | ||
Foto's | |||
 | |||
| Birdaard, brug met kerk op achtergrond | |||
 | |||
| |||
Het ligt ten zuiden van Jislum, ten zuidoosten van Wanswerd en ten noodwesten van Oudkerk. De dorpskern ligt beide kanten van de Dokkumer Ee, de vaarverbinding tussen Dokkum en Leeuwarden.
In de zomer passeren zo'n twaalfduizend boten het dorp. Tijdens een Elfstedentocht wordt Birdaard tweemaal gepasseerd. In 2019 telde het dorp 1.175 inwoners.
Beschermd dorpsgezicht
De plaats valt grotendeels onder Rijksbeschermd gezicht Birdaard, een van de beschermde stads- en dorpsgezichten in Friesland. Ook telt de plaats een aantal rijksmonumenten.
Geschiedenis
Beginperiode
Al in 944 werd in een document van de abdij van Fulda melding gemaakt van de plaats Breitenfurt, liggend op dezelfde positie als het hedendaagse Birdaard. Onduidelijk is of de naam Birdaard hier van afgeleid is. Waarschijnlijk gaat het hier alleen maar om de Duitse benaming, welke vertaald betekent "Brede voorde". (Een voorde is een doorwaadbare plaats in een rivier.) Wel is zeker dat het in deze bron echt om Birdaard gaat.
In 1409 wordt voor het eerst melding gemaakt van een plaats genaamd "Berdawerd", een voorloper van de naam Birdaard. Daarna heeft Birdaard nog vele spellingswijzen gehad, zoals "Berdaewerdt", "Bierdauwert" en "Berdaerdt".
Dokkumer Ee en Franse bezetting
Rond 1250 werd de Ee tussen Birdaard en Tergracht doorgegraven, en in 1506 vond de eerste grote slatting van deze rivier plaats. (Met slatten wordt hier het verdiepen van een rivier bedoeld.)
Er wordt melding gemaakt van een doorwaad over de Ee bij Birdaard. De plaatsnaam verandert een tijdje in "Berdawerder(a)tille". In 1777 vindt de tweede grote slatting van de Ee plaats. Vlak daarna begint de Franse bezetting.
19e eeuw
In de 19e eeuw begint de rijkdom van de Birdaarders te groeien. Omstreeks 1860 worden een aantal doorgaande wegen die door Birdaard heen gaan verhard, te weten de wegen naar Jislum, Wanswerd en Steenendam.
20e eeuw
In de nacht van 15 op 16 augustus 1944, tijdens de Tweede Wereldoorlog, werd het huis van prominent verzetslid Freerk Leystra met handgranaten verwoest en in lichterlaaie gezet, als represaille na een vuurgevecht in en rond het huis tussen drie verzetsleden, waaronder Leystra zelf, en een aantal leden van de SD, waarbij twee van de drie SD'ers het leven verloren. In diezelfde nacht verlieten veel Birdaarders het dorp voor korte tijd, uit angst voor de Duitse bezetter, om even later weer terug te keren. Leystra is tot het einde van de Tweede Wereldoorlog ondergedoken gebleven.
Rond 1970 trekt er een economische malaise door het dorp, met als gevolg dat veel middenstandsbedrijven ophouden te bestaan. In 1972 ging een groot ruilverkavelingsproject van start en omstreeks 2000 breidde het dorp zich flink uit na een nieuwbouwproject aan de westzijde van het dorp, langs de Dokkumer Ee.
Het dorp hoorde aanvankelijk bij de gemeente Dantumadeel. Bij een gemeentelijke herindeling op 1 mei 1984 ging het, samen met Janum, over naar de gemeente Ferwerderadeel. In 1985 wordt de naam Birdaard veranderd naar de Friestalige naam, Burdaard. In 2019 is de gemeente Ferwerderadeel opgegaan in de gemeente Noardeast-Fryslân.
Kerkgebouwen
Het dorp kent een tweetal kerken. De oudste kerk is de Hervormde kerk uit 1851. Deze driezijdig gesloten zaalkerk werd gebouwd ter vervanging van een middeleeuwse kerk met zadeldaktoren.
De nieuwe kerk werd voorzien van spitsboogvormige vensters en een geveltoren met ingesnoerde spits. De andere kerk is de Gereformeerde kerk. Deze zaalkerk met eclectische details is gebouwd in 1893 en heeft een houten geveltoren.
Molens
De koren-, pel- en houtzaagmolen De Zwaluw bepaalt het dorpsbeeld in hoge mate. Ten zuiden van het dorp staat De Olifant, een in 1867 gebouwde poldermolen. Ten noordoosten van het dorp staat aan de Dokkumer Ee een vervallen Amerikaanse windmotor.
Sport
Sinds 1966 kent het dorp de voetbalvereniging FC Birdaard, verder kent onder meer sinds 2011 de tennisvereniging TV Burdaard, dartclub Birdart, HandBoogVereniging "HBV Nocht En Wille" en IJsclub Burdaard en samen met Rinsumageest kent het de korfbalvereniging c.k.v. NQL.
Museum
Het dorp beschikt over een museum. Het Museum Ruurd Wiersma Hûs en huist de schilderijen van Ruurd Wiersma die er ook gewoond heeft.
Cultuur
Het dorp heeft een eigen dorpshuis, Het Spectrum is een dorpshuis plus met ook nog een theater, bioscoop en zwembad. Het dorp kent verder de toneelvereniging Op, mar net út e Hichte, de Christelijk Gemengde Zangvereniging "Juliana" en ook een eigen dorpskrant.
Onderwijs
Het dorp heeft een eigen basisschool, De Welle geheten.
Geboren in Birdaard
- Tjitze Tjepkema (1963-), predikant en theoloog
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Burdaard van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |