Stoepa

Oorspronkelijk waren stoepa’s hopen van steen of aarde waarin sharira/relieken van Boeddha begraven lagen. Bijvoorbeeld een haar of een sleutelbeen, die wonderbaarlijke krachten zouden hebben.

Later ontwikkelden deze bouwwerken zich tot grote, halfronde gebouwen met onder andere de torana (poort), de vedica, de harmika (vierkant, omheind platform boven op de stoepa), de chattrayashti en een rondgang om de stoepa. Middenin worden nog steeds de relikwieën bewaard.

Later ontwikkelde zich de pagode uit de stoepa, toen het boeddhisme zich verspreidde in Azië. Tegenwoordig is er nauwelijks een onderscheid aan te brengen tussen de stoepa en de pagode, alhoewel de laatste eerder verwijst naar de gebouwen in Oost-Azië.

De oudste nog bestaande stoepa staat waarschijnlijk in Mankiala (Pakistan). Deze werd in de 2e eeuw gebouwd. De Dhamekstoepa in India werd rond het jaar 500 gebouwd, maar staat op de plek van een stoepa uit de 2e eeuw v.Chr.. De hoogste stoepa is de Phra Pathom Chedi in Thailand, die 127 meter hoog is. Bekend zijn ook de twee grote stoepa’s in de Kathmandu-vallei. Ook in Nederland is een stoepa te vinden: deze staat in het klooster Karma Deleg Chö Phel Ling, vlak bij het Friese Hantum.

Boudhanath stoepa, Kathmandu, Nepal

De ronde vorm van de stoepa staat symbool voor Boeddha. Die zit in een mediterende pose op het vierkante terras dat een troon representeert. De vierkante harmika is het hoofd van de Boeddha. Hierop bevindt zich de kroon.

In Tibet is het gebruikelijk voor gelovigen om zeven rondes om de stoepa te lopen, waarbij men een gebedsmolen ronddraait en gebeden doet. Tot de boeddhistische devotie in Zuidoost-Azië behoort dat men met de klok mee om de stoepa loopt.

Naast echte relikwieën worden in de stoepa ook offers begraven. Deze worden Tsa-Tsa's genoemd.

De acht soorten stoepa's die de levensfasen van Boeddha representeren

In het Tibetaans boeddhisme zijn er acht soorten stoepa's die fases in het leven van Boeddha representeren:

1. De Lotus- of geboortestoepa: Deze staat voor de geboorte van Boeddha en is versierd met lotusbloemen. Deze heeft vier trappen die de vier richtingen symboliseren die weer staan voor de vier Brahmaviharā.
2. De stoepa van verlichting: Deze staat voor het moment waarop Boeddha op 35-jarige leeftijd het pad van verlichting insloeg.
3. De stoepa van de vele deuren en poorten: Deze staat voor de lessen die Boeddha gaf aan zijn leerlingen.
4. De stoepa van de terugkeer uit de hemel
5. De stoepa van de grote wonderen: Toen Boeddha vijftig was overwon hij een aantal demonen door grote wonderen te verrichtten.
6. De stoepa van de boetedoening
7. De stoepa van de overwinning
8. De stoepa van het Nirwana: Toen Boeddha tachtig was werd hij opgenomen in het Nirwana.

De Kalachakra stoepa symboliseert geen levensfase maar staat voor positieve energie.

De bouw van een stoepa is een belangrijk karma voor Boeddhisten. Op het moment dat deze af is, moet de stoepa ingewijd worden. Tijdens deze ceremonie wordt de levensboom, een langwerpige staaf, in het binnenste van de stoepa geplaatst. Elke deelnemer maakt een gekleurd lint aan de boom vast en blijft dit vasthouden. De deelnemers bidden en doen hun wensen, waarna de stoepa in gebruik is genomen.

Een eenmaal ingewijde stoepa mag nooit meer vernietigd worden.

• Candi – Indonesië
• Chedey – Cambodja
• Chedi – Thailand[1]
• Chörten – Tibet en Bhutan
• Dagoba – Sri Lanka
• Ta ("toren") – China
• Tap – Korea
• That – Laos

• 
  Candi Mendut
• 
  De stoepa van Maniakala, mogelijk de oudste stoepa ter wereld.
• 
  De Dhamekstoepa in India.
• 
  Karma Deleg Chö Phel Ling in het Nederlandse Hantum
• 
  Candi Sukuh
• 
  Candi Lumbung
• 
  Candi Jawi
• 
  Candi Singosari
• 
  Stoepa´s op de Borobudur
• 
  De Borobudur met vele stoepa´s is als geheel gebouwd als een stoepa
• 
  Phra Pathom Chedi
• 
  De vierkante Chedi Liem bij Chiang Mai
• 
  Napapon Phoom-siri Chedi
• 
  Chorten
• 
  Chorten
• 
  Dagoba
• 
  Dagoba in Peking
• 
  That-byin-nyu
• 
  Dabotap
• 
  Stoepa's (tap's) van de Zuid-Koreaanse tempel van Haedong Yonggungsa
• 
  Candi Kelebutan, Tropenmuseum

• De stupa informatiepagina