Hiaure
Hiaure (Fries: De Lytse Jouwer) is een terpdorp in de gemeente Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland.
Plaats in Nederland  | |||||
| |||||
  | |||||
| Situering | |||||
| Provincie |  | ||||
| Gemeente | Noardeast-Fryslân | ||||
| Coördinaten | 53° 21′ NB, 5° 58′ OL | ||||
| Algemeen | |||||
| Inwoners (BAG, 2019) | 70[1] | ||||
| Overig | |||||
| Postcode | 9148 | ||||
| Woonplaatscode | 3398 | ||||
Foto's | |||||
 | |||||
| Dorpsbeeld | |||||
| |||||
Het ligt ten noordwesten van Dokkum, ten zuidoosten van Brantgum en ten zuiden van Hantum. De dorpskern ligt aan de Hantumerweg ten oosten van de Hantumervaart en ten noorden van de Paesens.
De dorpen Hiaure, Hantum, Hantumeruitburen en Hantumhuizen worden samen ook wel de 4H-dorpen genoemd en vormen een gezamenlijke gemeenschap. In 2019 telde het dorp 70 inwoners. Onder het dorp valt ook de buurtschap Lutkelaard.
Geschiedenis
Wanneer het dorp precies is ontstaan is onduidelijk. De vorm van de terp waarop het was ontstaan doet denken aan de terpen van voor de christelijke jaartelling maar de hoogte doet dan weer vermoeden dat het van later datum is. De terp zou dan ergens in de vroege middeleeuwen, voor de 11e eeuw zijn opgeworpen.
De terp is in ieder geval eeuwen dun bewoond geweest, pas in de 19e eeuw groeide het wat, met ook enkele nieuwe zijstraten maar een groot dorpen. Van de ringweg of radiale paden van de terp is daardoor geen sporen meer te vinden. Van Hiaure zegt men dat men goed kan zien hoe terp via laagjes kan zijn ontstaan, in een kwelderlandschap. waarbij de zee slib aanvoerde dat gebruikt kon worden om verder op te hogen.
Hiaure wordt als voorbeeld genoemd omdat de natuurlijke verhogingen van slib waarop men de terpen ook wel bouwde iets te ver uit elkaar zouden hebben gelegen waardoor het ook van de start geen groot dorp zou kunnen worden, en de huizen ook wat ver van elkaar stonden.
Rond 1230 wordt er de plaats de Jeure vermeld in een Latijnse bron. Het onduidelijk of of daarmee Hiaure werd bedoeld. In 1459 werd de plaats in ieder geval vermeld als Hiouren, in 1488 als upper Hyowr, in 1505 als Hyauwre, in 1511 als op ter Jouwer en in 1664 als Op de Jouwere.
Wat de plaatsnaam precies duidt is onbekend. Men denkt wel aan dat het is afgeleid van de veldnaam die naar de haver (hjouwer) verwijst, of dat verwijst naar de oever waarbij het is ontstaan of juist een oudere maar gereconstrueerde waternaam Gebharô (de uitstekende). De toevoeging 'Lytse' in de Friese benaming voor de plaats, is een toevoeging ter onderscheiding van de plaats Joure en duidt erop dat het de kleinere plaats is dan die.
Tot 1984 behoorde Hiaure tot gemeente Westdongeradeel. Van 1984 tot 2019 lag het in gemeente Dongeradeel, waarna deze opging in de nieuwe gemeente Noardeast-Fryslân.
Kerk
De kerk van Hiaure staat op een eigen terp, ook wel een kerkterp genoemd. De middeleeuwse kerk van tufsteen werd in 1869 vervanger door een nieuwe kerk omdat de oude kerk in slechte staat was. De kerk kent een ingebouwde kerktoren met ingesnoerde spits met een mogelijk een 15e-eeuwse klok erin.
Op enige afstand staat de rest van de bewoning van het dorp. De klokkenstoel (en twee zerken) en terp zijn de enige rijksmonumenten van Hiaure.
Sport
Het dorp Hiaure heeft zelf geeft geen grote sportverenigingen maar via de 4H-dorpen kent het toch de kaatsvereniging De Kletsers en korfbalvereniging DTL, die beide in Hantum zijn gevestigd.
Cultuur
Het dorpshuis van de 4H-dorpen staat in Hantum en is d'Ald Skoalle geheten. In Hantum is er ook de toneelvereniging It Hantumer Ploechje en kent men het gezamenlijke zangkoor SOS Gelegenheidskoar Rûm Sop.
Onderwijs
Het dorp is net als de andere 4H-dorpen voor het onderwijs aangewezen op de basisschool de Fjouwerhoeke in de buurtschap Hantumerhoek.
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Hiaure van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |