Waaxens (Noardeast-Fryslân)
Waaxens (Fries: Waaksens) is een dorp in de gemeente Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland.
Plaats in Nederland  | |||||
| |||||
  | |||||
| Situering | |||||
| Provincie |  | ||||
| Gemeente | Noardeast-Fryslân | ||||
| Coördinaten | 53° 21′ NB, 5° 55′ OL | ||||
| Algemeen | |||||
| Inwoners (BAG, 2019) | 40[1] | ||||
| Overig | |||||
| Postcode | 9152 | ||||
| Netnummer | 0519 | ||||
| Woonplaatscode | 3412 | ||||
| Belangrijke verkeersaders | N356 | ||||
Foto's | |||||
 | |||||
| Verborgen Kop-hals-rompboerderij in Waaxens | |||||
| |||||
_wapen.svg.png)
Het ligt ten noordwesten van Dokkum, tussen Brantgum en Holwerd. De dunne dorpskern ligt aan beide kanten van de N356.
Waaxens werkt op veel fronten samen de dorpen Brantgum en Foudgum. In 2019 telde het dorp 40 inwoners.
Geschiedenis
Waaxens is ontstaan op een terp. De bijna vijf en halve meter hoge terp werd enkele eeuwen voor de christelijke jaartelling op een kwelderwal opgeworpen. Door de eeuwen heen is het klein dorp gebleven. Het was in 1768 vermeld als de kleinste dorpen van de grietenij Westdongeradeel.
In de 12e eeuw werd het in een kopie van een document uit 825-842 vermeld als Wacheringe (te lezen als Wachesinge) en in een kopie van 944 als Wasginge. In de 13e eeuw werd het vermeld als Waxinge, in 1453 als Waaxens, in 1491 als Waexens, in 1505 als Waxens en in 1664 als Waexens.
De plaatsnaam zou verwijzen naar een patroniem, in de betekenis; de lieden van de persoon Wachsa.
Tot de gemeentelijke herindeling in 1984 maakte Waaxens deel uit van de toenmalige gemeente Westdongeradeel. Van 1984 tot 2019 lag het in gemeente Dongeradeel, waarna deze opging in de nieuwe gemeente Noardeast-Fryslân.
Kerk
De Sint-Thomaskerk van Waaxens dateert uit de 12e eeuw, maar heeft in de 15e eeuw zijn huidige gotische uiterlijk gekregen. Het onderste gedeelte van de zadeldaktoren werd in dezelfde periode ingebouwd. Voor die tijd was de toren onderdeel van een gereduceerd westwerk. De kerk staat op de terp.
State
Van de Sjucksmastate is het poortgebouw bewaard gebleven. Het werd gebouwd in 1616. In de voorgevel bevindt zich een steen gedateerd 1668 met de familiewapens van Van Harinxma en Van Bothnia, ter herinnering aan de vroegere bewoners Ernst van Harinxma (ca. 1562-1631) en Tietke van Botnia (1585-1610).[2]
Cultuur
Het dorp Brantgum heeft een eigen dorpshuis, De Terpring die er ook voor Waaxens is en ook wel voor Foudgum. Brantgum kent verder jaarlijks een openluchtspel, waarmee ook Waaxens is betrokken.
Bevolkingsontwikkeling
| 1999 | 2002 | 2003 | 2004 | 2018 | 2019 |
|---|---|---|---|---|---|
| 39 | 40 | 40 | 35 | 35 | 40 |
Openbaar vervoer
Waaxens wordt bediend door vervoersmaatschappij Arriva:
Zie ook
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Waaksens, Noardeast-Fryslân van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |