Zandbulten
Zandbulten (Fries: Sânbulten) is een buurtschap in de gemeente Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland.
Buurtschap in Nederland  | |||||
| |||||
  | |||||
| Situering | |||||
| Provincie |  | ||||
| Gemeente | Noardeast-Fryslân | ||||
| Coördinaten | 53° 15′ NB, 6° 5′ OL | ||||
| Overig | |||||
| Postcode | 9298 | ||||
| Netnummer | 0511 | ||||
| Woonplaats (BAG) | Kollumerzwaag | ||||
| |||||
Het ligt ten westen van Buitenpost, ten zuidwesten van Veenklooster en ten zuiden van Kollumerzwaag, waar het sinds 1971 formeel onder valt. De bewoning van de buurtschap ligt als een tweede maar vergroeide kern in het zuidelijke verlengde Kollumerzwaag, waarmee het verbonden is door de Koarteloane.
Het merendeel van de bewoning ligt de bebouwde kom ervan en wordt het niet altijd meer als een eigen plaats gezien. Van 1941 tot 1971 was het een zelfstandig dorp. Daarvoor was het een buurschap van Westergeest. Een vroegere spotnaam is Pella, naar de Bijbelse wijkplaats. In de noordoostelijke verlengde van Zandbulten ligt de buurtschap Hanenburg.
Geschiedenis
Zandbulten is vanaf eind 18de eeuw als heideontginningsplaats tot ontwikkeling gekomen. De eerste vermelding dateert van 1847. Maar als veldnaam werd het waarschijnlijk al in 1543 genoemd, toen als Sandbolten. Net als andere heideontginningsdorpen als Zwaagwesteinde en Twijzelerheide betrof het in Zandbulten, dat tot het dorpsgebied behoorde van Westergeest, zeer schamele plaggenhutten (zogenaamde 'spitketen') met een arme bevolking.
Vanaf 1866 werd de plaats doorsneden door de spoorbaan van Leeuwarden naar Groningen. Vlak ten zuiden van Zandbulten lag tussen 1921 en 1938 Stopplaats Veenklooster-Twijzel, waardoor de buurt minder geïsoleerd kwam te liggen.[1]
Vanaf tweede helft van de 19e eeuw was de ontginning van de heide grotendeels voltooid. Pas na de invoering van de Woningwet in 1901 kwam er volkshuisvesting tot stand in de vorm van zeven bakstenen woningen aan het Wyldpaed. Deze woningen waren tevens voorzien van een schuur ten behoeve van kleinvee en opslag van akkerbouwproducten. Dit woningtype werd naar de benaming voor de schuur ook wel krimpje genoemd.[2] In de loop van de twintigste eeuw werden de paden bestraat en verdwenen de hutten.
Na de Tweede Wereldoorlog werden meestal vrijstaande woningen op ruime kavels gebouwd, maar er ontstond ook nog sociale woningbouw, zoals een complex van 24 woningen aan de Fedde de Vriesstraat. In 1940 verkreeg Zandbulten gelijk met Triemen de dorpsstatus.
Het dorp groeide over de jaren heen, onder meer via de Koarteloane. Zo raakte het vergroeid met Kollumerzwaag en het dorp Zwagerveen. In 1971 werd besloten de dorpen Zwagerveen en Zandbulten toe te voegen aan Kollumerzwaag. Daar waar Zwagerveen al snel verdween als eigen plaatsaanduiding bleef de naam Zandbulten wel in gebruik, mede door diens zuidelijke ligging en het feit dat het een soort van tweede dorpskern vormt. Het wordt soms nog wel een dorp genoemd, maar meestal een buurtschap of buurt.
Van 1811 tot 1816 behoorde het tot gemeente Westergeest/Oudwoude. In 1816 werd deze gemeente bij Kollumerland gevoegd. Tot 2019 viel het onder de gemeente Kollumerland en Nieuwkruisland waarna deze is opgegaan in de Noardeast-Fryslân.
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Zandbulten van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |