Kollumeroudzijl
Kollumeroudzijl (Fries: Kollumer Aldsyl; Nedersaksisch: Kölmeroldziel) is een buurtschap in de gemeente Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland.
Buurtschap in Nederland  | |||
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  | ||
| Gemeente | Noardeast-Fryslân | ||
| Coördinaten | 53° 18′ NB, 6° 9′ OL | ||
| Overig | |||
| Postcode | 9291 | ||
| Woonplaats (BAG) | Kollum | ||
| Belangrijke verkeersaders | N358 | ||
Foto's | |||
 | |||
| Plaatsnaambord bij Kollumeroudzijl aan de Wouddijk | |||
| |||
Het ligt ten zuidoosten van Engwierum, ten westen van Kollumerpomp en ten noorden van Kollum, waar het formeel onder valt. Kollumeroudzijl is gelegen aan een afgesneden meander van het Dokkumergrootdiep, het Oud Dokkumermerdiep, ten oosten van de aansluiting van de Nieuwe Zwemmer op het Grootdiep.
De bewoning ligt deels op een driehoekig schiereiland, gevormd door het Oud Dokkumergrootdiep, de oude en de nieuwe aansluiting van de Zijlsterrijd. Over dit schiereiland gaan twee wegen: de doorgaande Lauwersmeerweg die onderdeel is van de N358, en de Wouddijk.
De buurtschap bestaat uit een zevental adressen, waarvan twee adressen aan de westkant aan de Wouddijk, drie adressen aan de Wouddijk op het schiereiland en twee adressen langs de oude monding van de Zijlsterrijd aan de Willem Loréweg.
De buurtschap wordt aan het zicht onttrokken door een wilgenbos dat met de aanleg van de nieuwe aansluiting van de Zijlsterrijd aangeplant werd. Daarbij ligt het schiereiland ook vrij hoog doordat vrijgekomen zand na het uitdiepen van de Nieuwe Zwemmer onder andere hier gestort werd.
Geschiedenis
Kollumeroudzijl werd in 1550 vermeld als Collumerzyl en op een kaart van Jacob van Deventer uit 1559 vermeld als Collumzyl. In 1622 werd het vermeld als Collumerzijl, waarna ook de spelling Colmerzijl en Kollummerzijl. De huidige plaatsnaam dateert uit de periode dat de Lauwersmeerweg werd aangelegd.
De plaatsnaam is vernoemd naar de uitwateringssluis bij Kollum. Dit was een spuisluis van de Dwarsried in de Wouddijk die de zeearm het Dokkumergrootdiep omgaf. De kustlijn zal eerder dichter bij Kollum gelegen hebben, zo maakte de Voorstraat en het oostelijke vervolg, de Hesseweg, deel uit van de eerste zeedijk rond de Lauwerszee.[1]
Tussen de 11e en 13e eeuw werd het gebied ten noorden van Kollum bedijkt en vanaf toen verliep de ontsluiting via de Dwarsried (ook wel Lune of Luine genoemd), een oude getijdengeul. Bij Kollumeroudzijl sloot de Dwarsried aan op het Grootdiep. De Dwarsried werd in de 16e eeuw gekanaliseerd tot een min of meer rechte verbinding tussen Kollum en het Grootdiep, voortaan de Zijlsterrijd genoemd.[2] Hierbij bleef de oude aansluiting op het Grootdiep gehandhaafd.
De gunstige ligging van Kollum aan het water maakte het voor het dorp mogelijk uit te groeien tot een bloeiende handelsplaats in de 16e en 17e eeuw.[3] Een doorsneden arm van de Dwarsried bij Ter Lune viel droog en is nog goed te herkennen in het landschap. In 1879 werd de Kollumeroudzijl op last van het Waterschap Zeedijken Contributie Kollumerland en Nieuwkruisland gesloten voor schepen. Wel was er in het begin van de 20e eeuw nog een opslagplaats aanwezig, waar goederen overgeslagen konden worden.
Vroeger was een grote verbreding van de Zijlsterrijd aanwezig vlak voor Kollumeroudzijl, het Sjoukjemuoisgat. Dit was in 1980 ook de locatie voor een nieuwe aansluiting van de Zijlsterrijd op het Grootdiep met een vaste brug voor de Lauwersmeerweg. Hiermee werd Kollumeroudzijl definitief uit zijn functie ontheven en kwamen enkele adressen van de buurtschap op een eiland te liggen, gevormd door de oude en nieuwe aansluiting van de Zijlsterrijd. De Zijlsterrijdbrug werd in 2007 vervangen door een ophaalbrug in het kader van het Friese Merenproject. Daarbij werd ook de Zijlsterrijd uitgediept om Kollum via het water beter bereikbaar te maken.[4][5]
Eind 2013 kreeg de buurtschap eigen plaatsnaamborden.[6] Tot 2019 viel het onder de gemeente Kollumerland en Nieuwkruisland waarna deze is opgegaan in de Noardeast-Fryslân.
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Kollumeroudzijl van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |