Westernijkerk
Westernijkerk (Fries: Westernijtsjerk) is een plaats in de gemeente Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland.
Buurtschap in Nederland  | |||||
| |||||
  | |||||
| Situering | |||||
| Provincie |  | ||||
| Gemeente | Noardeast-Fryslân | ||||
| Coördinaten | 53° 20′ NB, 5° 48′ OL | ||||
| Overig | |||||
| Postcode | 9073 | ||||
| Woonplaats (BAG) | Marrum | ||||
Foto's | |||||
 | |||||
| Westernijkerk | |||||
| |||||
Westernijkerk ligt aan de westkant van het dorp Marrum, waar het formeel onder valt. De plaats wordt zowel een buurtschap als een dorp genoemd. Een dorp omdat het een eigen kerk heeft maar het wordt vaker een buurtschap genoemd.
De bewoning aan de Westernijtsjerk en de Jepmaloane vormen de kern van de buurtschap. Een deel van de Hoge Herenweg vormt het buitengebied. De twee plaatsen kan men ook als een dubbeldorp beschouwen, ze hebben gezamenlijk ook een dorpswapen.
Geschiedenis
De naam betekent letterlijk Westernieuwkerk en verwijst naar de nieuwe kerk bij Marrum. Oorspronkelijk heette het dorp simpelweg Nijkerk; dit was ook de naam die de grietenij en de gemeente gebruikten. Om verwarring met Oosternijkerk (Easternijtsjerk) in Dongeradeel te voorkomen werd er Wester voor gezet. Vroeger was het een dorp. In 1744 had het dorp 98 inwoners.
Westernijkerk is in de middeleeuwen ontstaan op een kwelderoever. Het ontstaan zou een gevolg zijn van een conflict tussen twee geslachten, de Jeppema's en de Ponga's. Jeppema bezat grond ten noorden van de Hoge Herenweg en besloot toen zelf maar een dorp te stichten op het grondgebied van zijn stins Jeppema-state. Hij kreeg de bisschop van Utrecht zover dat deze hem toestemming verleende om een kerk te bouwen.
De pastoor was waarschijnlijk de huiskapelaan van de Jeppema's. Toen de geestelijkheid zich in 1570 het bezit van Jeppema-state wilde toe-eigenen moest de Leeuwarder bisschop Cunerus Petri bemiddelen. Als oplossing zou de gracht van Jeppema-state zijn verlegd, zodat de kerk en het kerkhof buiten Jeppema-state kwamen te liggen. Dit is nog te zien op een kaart van Wopke Eekhoff uit 1846.
Jeppema-state kwam na de Jeppema's in handen van de Roorda's en van de familie Van Grovestins. Rond 1800 kwam het bezit in handen van de familie Collet d'Escury uit Leiden. De stins was toen al afgebroken.
Kerk
De romaanse kerk is in de 13e eeuw gebouwd (de toren dateert uit de 15e eeuw). Er staat een barokke preekstoel, een herenbank en kerkbanken met mooi houtsnijwerk.
Van Marrum, waar Westernijkerk sinds de Reformatie mee is samengevoegd, loopt de Tsjerkeloane (Kerklaan), een oud kerkpad dat weer in de oude staat is gebracht.
Molen
Aan de kant van Westernijkerk staat de Kleilânsmole. Dit is een achtkante windmolen van het type grondzeiler en werd gebouwd in 1865.
Zie ook
 |
Zie de categorie Westernijtsjerk van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |