Bornwird
Bornwird (Fries: Boarnwert) is een dorp in de gemeente Noardeast-Fryslân, Nederlandse provincie Friesland.
Plaats in Nederland  | |||||
| |||||
  | |||||
| Situering | |||||
| Provincie |  | ||||
| Gemeente | Noardeast-Fryslân | ||||
| Coördinaten | 53° 20′ NB, 5° 57′ OL | ||||
| Algemeen | |||||
| Inwoners (BAG, 2019) | 120[1] | ||||
| Overig | |||||
| Postcode | 9156 | ||||
| Woonplaatscode | 3389 | ||||
| Belangrijke verkeersaders | N356 | ||||
| |||||
Het ligt ten noordoosten van Raard, ten zuidoosten van Foudgum en ten noordwesten van Dokkum. De bewoning van het dorp ligt ten zuidwesten van de Foudgumervaart en de N356. Het kent spaarzame bewoning op de plek van de oude terp en de meeste bewoning ligt aan de weg naar Raard, de Raarderwei.
Het dorp heeft geen echte bebouwde kom en heeft daarom alleen witte plaatsnaamborden. Bornwird werkt veel samen met Raard en Foudgum. In 2019 telde het dorp 120 inwoners. Onder het dorp vallen ook de buurtschappen Betterwird en Bornwirdhuizen.
Geschiedenis
De plaats is ontstaan op een terp maar kende ook enkele huisterpen. De terp van Bornwird was groter dan die van Foudgum en Brantgum maar is voor een deel afgegraven en raakte wat schaarser bewoond terwijl het buiten de terp groeide. Ten noorden van het dorp lag vroeger een klein meer, niet meer dan een rietpoel die het Bornwirdermeer genaamd, dat in 1853 is drooggelegd.
De oudste bekende vermeldingen dateren uit de 12e eeuw in kopieën van oudere documenten. In een kopie van een document uit 825-844 werd het vermeld als Bonfurt en Bonewirt, maar de bronnen zijn er niet eenduidig over of dit daadwerkelijk naar deze plaats verwijst.[2]
In een kopie van 944 werd de parochie van de plaats vermeld werd als Brunnenuurt en daarbij gaat men er wel standaard vanuit dat het naar Bornwird verwijst. In 1314 werd de plaats vermeld als Burnwerth, in 1442 als Burnwirth, in 1491 als Bornwart, in 1540 Bornwerd en in 16e eeuw ziet men ook de spellingen Bonwird en Borwert. Vanaf de 19e eeuw wordt er vrij standaard Bornwerd gegeven. In de jaren 50 van de twintigste eeuw is de spelling vastgesteld op Bornwird.
De plaatsnaam duidt mogelijk op het feit dat het een bewoonde hoogte (uurt/werth) was bij een bron of kleine waterloop (Oudfries: Burna/brun). De oudste versies duiden mogelijk op de persoonsnaam Bonne in plaats van een mogelijk waterloop. De verschuiving zou mogelijk kunnen zijn door r toe te voegen, verwijzend naar borrelend water van een bron, of mogelijk van een schutsluis in een dijk.
Tot 1984 behoorde Bornwird tot gemeente Westdongeradeel. Van 1984 tot 2019 lag het in gemeente Dongeradeel, waarna deze opging in de nieuwe gemeente Noardeast-Fryslân.
Kerk
De kerk van Bornwird dateert uit de 13e eeuw en is gewijd aan Maria. In een parochieregister uit in de 10e eeuw wordt de parochie Brunnenuurt genoemd. Er wordt wel gedacht dat de kerk die er destijds stond aan Bonifatius was gewijd.
De huidige kerk heeft vroeger een toren gehad, maar de klok hangt na het verdwijnen van de kerk in een klokkenstoel die op de nok van het dak is gebouwd. De kerk is in 1987 gerestaureerd en is eigendom van de Stichting Alde Fryske Tsjerken. Bij de restauratie kwam op de zuidwand van het interieur een muurschildering tevoorschijn die Sint-Christoffel uitbeeldt.
Sport en cultuur
Het dorp Raard kent het dorpshuis De Nije Pôle, dat ook voor de dorpen Bornwird en Foudgum is. Bornwird en Raard werken ook samen met Rinsumageest met de voetbalvereniging vv VCR.
De eerste editie van het muziekfestival Dokk'em Open Air vond plaats in Bornwird.
Onderwijs
Het dorp heeft een eigen basisschool, niet ver van Raard en is Bernewird geheten. De school is er ook voor Raard en Foudgum.
Openbaar vervoer
Bornwird wordt bediend door vervoersmaatschappij Arriva:
Zie ook
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Bornwird van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |