Anjum
Anjum (Fries: Eanjum) is een dorp in de gemeente Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland.
Plaats in Nederland  | |||||
| |||||
  | |||||
| Situering | |||||
| Provincie |  | ||||
| Gemeente | Noardeast-Fryslân | ||||
| Coördinaten | 53° 22′ NB, 6° 8′ OL | ||||
| Algemeen | |||||
| Inwoners (BAG, 2019) | 1.140[1] | ||||
| Overig | |||||
| Postcode | 9133 | ||||
| Netnummer | 0519 | ||||
| Woonplaatscode | 3388 | ||||
| Belangrijke verkeersaders | N361 | ||||
Foto's | |||||
 | |||||
| Zicht op Anjum in 2005 | |||||
| |||||
Het ligt ten noordoosten van Ee, ten oosten van Morra en ten zuidoosten van Lioessens, niet ver van de Waddenzee en ten westen van het Lauwersmeer en het Nationaal Park Lauwersmeer. De dorpskern ligt ten zuidoosten van de N361 aan de Anjumeropvaart dat via de Moersloot verbonden is met de Zuider Ee.
Het dorp is een voorzieningencentrum voor de noordoostelijke hoek waarin het gelegen is. In 2019 telde het dorp 1.140 inwoners. Onder het dorp valt direct de buurtschap Teerd, de plaats Ezumazijl met de buurtschappen Stiem en Dijkshorne (deels) en formeel valt ook het dorp Oostmahorn onder het dorp, met de buurtschap Abbewier.
De plaats Anjum dient niet te worden verward met de buurtschap Klooster Anjum, dat ook wel kortweg Anjum heet.
Geschiedenis
Het dorp is ontstaan op een terp die enkele eeuwen voor de christelijke jaartelling werd opgeworpen op een kwelderwal. Het dorp is van een ronde radiale terp uitgegroeid tot een komdorp waarbij ronde vorm behouden is. Het dorp was voor de opsplitsing de hoofdplaats van de grietenij Dongeradeel. De grietmannen woonde de Holdingastate, dat een kasteelachtig bouwwerk was maar in 1831 gesloopt en vervangen door een boerderij.
Het dorp werd in de 12e eeuw vermeld als Anigheim, in een kopie van een document uit 944. In de 13e eeuw werd het vermeld als Anengum, in 1389 als Aynghim, in 1399 als Anyghim, Aninge en Aninghen, in 1401 als Aenghum, in 1439 als Aenyem, in 1492 als Aenyom, in 17e eeuw als Aengjum, in 1718 als Aenjum en vanaf de 19e eeuw Anjum. De plaatsnaam zou duiden op het feit dat het de woonplaats (heem/um) van de familie Aninge, afgeleid van de persoonsnaam Ane.
Anjum lag tot de gemeentelijke herindeling van 1984 in de toenmalige gemeente Oostdongeradeel. Daarna viel het tot 2019 tot de gemeente Dongeradeel, waarna deze opging in de gemeente Noardeast-Fryslân.
Kerk
De kerk van het dorp is de Michaëlkerk. De eenbeukige kerk werd van tufsteen rond de 11e en 12e eeuw gebouwd. De kerk werd in de 13e eeuw naar het oosten verlengd. In het gereduceerd westwerk bevindt zich een cachot uit de 17e eeuw. In de kerktoren met ingesnoerde spits hangt een klok uit 1618 en deze werd gegoten door de klokkengieter Hans Falck.
Molen
De De Eendracht in het dorp Anjum zelf is een molen en museum. De stellingmolen uit 1889 is tevens een VVV-kantoor.
De windmolen was als achtkante bovenkruier in gebruik als koren- en pelmolen. Het was gebouwd als vervanger een eerdere monnikmolen, die in mei 1889 door een blikseminslag was afgebrand. Bij de opbouw van de nieuwe molen zijn onderdelen hergebruikt van twee gesloopte molens uit Leeuwarden.
In de molen werd naderhand een 40 pk Kromhout gloeikopmotor geplaatst om ook bij windstil weer te kunnen malen. In 1965 werd de molen buiten gebruik gesteld.
Natuur
In het zuidelijke dorpsgebied van Anjum, aan de andere kant van de Zuider Ee en vlak bij de buurtschap Dijkshorne, ligt het natuurgebied Anjumer Kolken en Van Asperen Eendenkooien. Het gebied is onder meer ontstaan uit twee eendenkooien en is aangemerkt als natuurreservaat, als rustplaats voor vogels. Het is daarom niet vrij toegankelijk.
Sport
Het dorp kent onder meer de kaatsvereniging Klaas Thomas, de voetbalvereniging VV Anjum, een ijsclub en een biljartclub. Op de eerste zaterdag van het jaar vindt er jaarlijks de Crossloop plaats.
Cultuur
In maart 2018 werd ter vervanging van het oude dorpshuis de nieuwe multifunctionele accommodatie De Dobbe in gebruik genomen. Het gebouw kwam tot stand met steun van de NAM die een nieuw regiokantoor onder hetzelfde dak kreeg[2].
Het dorp kent verder de toneelvereniging Foar de fûst wei, de zangkoor de Kolkensjongers en de Christelijke Muziekvereniging Halleluja.
_3.jpg)
Onderwijs
Het dorp heeft een eigen basisschool, De Eker en een kinderopvangcentrum.
Treinstation
Anjum was van 1913 tot 1935 eindpunt van het Dokkumer lokaaltje, de spoorlijn die het dorp met Leeuwarden verbond. Het oude stationsgebouw staat er nog steeds, zie verder Station Anjum.
In 1997, toen het als pension in gebruik was, werden er door de uitbaatster daarvan twee moorden gepleegd. De Nederlandse historicus Han Israëls schreef daarover het boek Moord in Anjum.[3].
Bevolkingsontwikkeling
| 1954 | 1959 | 1964 | 1969 | 1974 | 1999 | 2002 | 2003 | 2004 | 2014 | 2018 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1571 | 1445 | 1408 | 1357 | 1224 | 1167 | 1145 | 1150 | 1155 | 1065 | 1140 |
Geboren in Anjum
- Menzo Pieter Kingma Boltjes (1880-1934), arts
- Syds Lieuwes Sijtsma (1886-1939), politicus
- Sibe van Aangium (1895-1953), jeugdboekenschrijver
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Anjum van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |