Oosternijkerk
Oosternijkerk (Fries: Easternijtsjerk, of kortweg Nijtsjerk) is een dorp in de gemeente Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland.
Plaats in Nederland  | |||||
| |||||
  | |||||
| Situering | |||||
| Provincie |  | ||||
| Gemeente | Noardeast-Fryslân | ||||
| Coördinaten | 53° 23′ NB, 6° 3′ OL | ||||
| Algemeen | |||||
| Inwoners (BAG, 2019) | 955[1] | ||||
| Overig | |||||
| Postcode | 9137 | ||||
| Woonplaatscode | 3407 | ||||
| Belangrijke verkeersaders | N358 | ||||
| |||||
Het ligt ten zuidwesten van Moddergat, ten zuidoosten van Nes, ten noorden van Niawier, ten noordwesten van Metslawier en ten westen van Lioessens. De dorpskern ligt ten oosten van de N358 en ten zuiden van het water de Paesens.
Oosternijkerk werkt op nogal wat fronten samen met Niawier en Metslawier en ze werden te samen ook wel een drielingdorp genoemd. In 2019 telde het dorp Oosternijkerk 955 inwoners. Onder het dorp valt ook de buurtschap annex gehucht Bollingawier.
Geschiedenis
Het dorp is niet ontstaan op een terp maar is een komdorp dat oorspronkelijk een streekdorp was. Waarschijnlijk is de plaats kort na de aanleg van de dijken in de 11e eeuw als een satellietnederzetting van een van de omliggende bewoonde terpen, mogelijk die van Bollingawier. In de 13e eeuw werd er een nieuwe grote kerk gebouwd in de plaats en daar is de plaats plaats van afgeleid, nije (nieuwe) kerk.
In de 18e eeuw werd er richting ooster toegevoegd ter onderscheiding van het dorp annex buurtschap Nijkerk bij Marrum, die vanaf dan Westernijkerk werd genoemd. De oudste vermelding dateert uit 1224 wanneer het vermeld werd als Nova Ecclesia. In 1500 werd het vermeld als nija tzercka, in 1660 als Nieukerk, in 1664 als Nijkerck en in 1786 als Nieuwkerk of Ooster Nykerk. In de 20ste eeuw heeft een tijd ook gewoonweg Nijkerk officieel geheten maar uiteindelijk werd het toch weer Oosternijkerk.
Alle belangrijke kloosters uit de buurt hadden stukken grond in het dorpsgebied van Oosternijkerk. De Cisterciënzers hadden de meeste grond in handen. De kloosters bewerkten hun grond zelf of werden per pacht verhuurd. Vrouwe Siburgis schonk, waarschijnlijk kort na 1214 land aan het klooster Mariëngaarde bij Hallum zo ontstond er een uithof in Oosternijkerk van dat klooster. Mogelijk behoorde de voorwaarde daarbij dat er een nieuwe kerk ook werd gebouwd, de kerk die inderdaad ook uit de 13e eeuw stamt werd bediend door de Norbertijnen.
Oosternijkerk lag tot de gemeentelijke herindeling van 1984 in de toenmalige gemeente Oostdongeradeel. Daarna viel het tot 2019 tot de gemeente Dongeradeel, waarna deze opging in de gemeente Noardeast-Fryslân.
Kerken
De oudste kerk van het dorp is de Sint-Ceciliakerk. Deze kerk was gewijd aan Sint Cecilia.
De kerktoren uit de 13e eeuw is het oudste deel van de kerk. Het is een zware toren van baksteen met een zadeldak, en nissen onder het zadeldak. Van de eigenlijke kerk is het koor het oudst. Het laatgotische schip is later gebouwd. Het koor zou een overblijfsel kunnen zijn van een eerdere kloosterkapel. In de kerk is rococomeubilair te vinden.
De andere kerk is een gereformeerde kerk en die dateert uit 1890.
Molen
Aan de zuidoostelijke rand van het dorp staat er een Amerikaanse windmotor. Het is de meest noordelijkst gelegen windmotor van de provincie Friesland.
Sport
Het dorp kent meerdere sportverenigingen. Samen met enkele dorpen kent het de voetbalvereniging Ropta Boys die diens thuisbasis heeft in Oosternijkerk. Samen met Niawier en Metslawier kent het de kaatsvereniging KF De Trije Doarpen en de tennisvereniging Metslawier eo. Verder kent het dorp onder meer de Dartclub Easternijtsjerk en een biljartclub.
Cultuur
Het dorp heeft een eigen dorpshuis, De Terp genaamd. Verder kent het dorp de Brassband UDI Oosternijkerk, waarvan ook een drumband bestaat, de toneelvereniging De Bûnte Flinters en het zangkoor Sjong de Heare.
Onderwijs
Het dorp had tot en met 2018 een eigen zelfstandige basisschool, Foeke Sjoerds Skoalle genaamd maar sinds het schooljaar 2018-19 is het gefuseerd met de school in Niawier. Onder de naam Wrâldwizer behield het wel de twee schoolgebouwen in de dorpen.
Geboren in Oosternijkerk
- Willem van der Woude (1876-1974), wiskundige
- Binne Roorda (1898-1945), (hoofd)onderwijzer, gereformeerd theoloog en verzetsstrijder
- Dirk Torensma, (1899-1992), burgemeester
- Johannes Tilkema (1916-1992), burgemeester
Overleden in Oosternijkerk
- Anders Minnes Wybenga (1881-1948), dichter
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Oosternijkerk van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |