Lioessens
Lioessens (Fries: Ljussens) is een dorp in de gemeente Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland.
Plaats in Nederland  | |||||
| |||||
  | |||||
| Situering | |||||
| Provincie |  | ||||
| Gemeente | Noardeast-Fryslân | ||||
| Coördinaten | 53° 23′ NB, 6° 5′ OL | ||||
| Algemeen | |||||
| Inwoners (BAG, 2019) | 365[1] | ||||
| Overig | |||||
| Postcode | 9134 | ||||
| Woonplaatscode | 3401 | ||||
Foto's | |||||
 | |||||
| De Oostzijde van het dorp | |||||
| |||||
Het ligt ten ten oosten van Oosternijkerk, ten zuidoosten van Paesens en Moddergat, ten noordwesten van Anjum en ten noorden van Morra. De dorpskern ligt even ten noordwesten van de Dijkstervaart.
Het dorpsgebied loopt helemaal door tot de Waddenzee, incluis een buitendijksgebied. Het dorp werkt veel samen met Morra en zo vormen ze een tweelingdorp. In 2019 telde het dorp 365 inwoners.
Geschiedenis
Het dorp is ontstaan op een relatief gezien een kleine terp in oosten. Het dorp heeft zich daarna naar het westen toe ontwikkeld als een komdorp. Lioessens was ontstaan op een meter hoger gelegen akkerbouwgrond, dan het lagere weidegebied waarin Morra ligt. De Dijkstervaart vormde vroeger de grens tussen de twee gebieden. Het was pas in de 20ste eeuw dat het tussengebied, tussen Morra en Lioessens enige echte bebouwing kent.
De plaats werd in 1401 vermeld als Luscens, in 1409 als Liussenze, in 1500 als lijoesens en in 1579 als Liosens. De plaatsnaam duidt waarschijnlijk via de gereconstrueerde naam Liussingi naar bij de leiden van de persoon Liusse (afgeleid van Liutfrid), dus een plaats bewoond door een familie van deze persoon.
Lioessens lag tot de gemeentelijke herindeling van 1984 in de toenmalige gemeente Oostdongeradeel. Daarna viel het tot 2019 tot de gemeente Dongeradeel, waarna deze opging in de gemeente Noardeast-Fryslân.
Kerken
Het dorp kent twee kerken. De oudste kerk is de Hervormde kerk. De kerk werd in de 13e eeuw gebouwd maar over de eeuwen heen meerdere keren totaal verbouwd waardoor er slechts sprake is van restanten uit de 13e eeuw, met name de noordgevel. De zuidzijde van kerk werd rond 1480 in gotisch vormen (spitsboogvensters) verbreed.
Ook in de 19e en 20ste eeuw werd flink verbouwd aan de kerk. In 1924 werd de zadeldaktoren vervangen door een houten geveltoren Daarin hangt een luidklok die uit 1498 dateert.
De andere kerk is Gereformeerde kerk. Deze kerk werd gebouwd op plannen van de architect Ane Nauta en dateert uit 1927. Het is een T-vormige kerkgebouw met expressionistische elementen en met terzijde geplaatste toren met tentdak.
Sport
Het tweelingdorp kent gezamenlijk de kaatsvereniging Warber Bliuwe.
Cultuur
In Morra staat het dorpshuis van het tweelingdorp, De Stikel geheten. Gezamenlijk hebben ze de muziekvereniging CMV Advendo en een dorpskrant. Lioessens heeft verder een eigen toneelvereniging, Mei Nocht Foar 't Ljocht geheten.
Onderwijs
Het dorp kent een eigen basisschool, De Griffel geheten. De school is er ook voor het buurdorp Morra.
Treinstation
Net voor de dorpsgrens met Morra was er een stopplaats aan de toenmalige spoorlijn Leeuwarden - Anjum. De halte werd geopend op het eind van de zomer van 1913 maar gesloten in lente van 1935. Het stationsgebouw van station Morra-Lioessens dateert uit 1909 en werd bij de sluiting gespaard. Het gebouw is anno 2019 nog in nagenoeg originele staat.
Geboren in Lioessens
- Liepke Scheepstra (1918-2002), verzetsman tijdens de Tweede Wereldoorlog
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Lioessens van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |