Kollumerzwaag
Kollumerzwaag (Fries: Kollumersweach of De Sweach (
Plaats in Nederland  | |||||
| |||||
  | |||||
| Situering | |||||
| Provincie |  | ||||
| Gemeente | Noardeast-Fryslân | ||||
| Coördinaten | 53° 16′ NB, 6° 5′ OL | ||||
| Algemeen | |||||
| Inwoners (BAG, 2019) | 2.990[1] | ||||
| Overig | |||||
| Postcode | 9298 | ||||
| Netnummer | 0511 | ||||
| Woonplaatscode | 3311 | ||||
Foto's | |||||
.JPG) | |||||
| Woudhuis in Kollumerzwaag | |||||
| |||||
Het ligt ten zuidwesten van Kollum en ten noordwesten van Buitenpost, tussen Zwaagwesteinde en Veenklooster. De dorpskern ligt op op de zandgronden rond de kruising van de Foarwei met de Triemsterloane en de Koarteloane. Het dorp is via de Kollumerzwaagstervaart ontsloten met de Persloot en de Nieuwe Zwemmer.
In 2019 telde het dorp 2.990 inwoners. Onder het dorp vallen de buurtschappen Hanenburg en Zandbulten. Die laatste was net als Zwagerveen een zelfstandig dorp voordat deze in 1971 op zijn gegaan in Kollumerzwaag. Tot 1940 viel het dorp Zwagerbosch onder Kollumerzwaag.
Geschiedenis
-1574-2.jpg)
Het dorp is ontstaan op een keileemrug die in de 11e en 12e eeuw een ontginningsas vormde. Op de noordelijke rand ontwikkelde zich Kollumerzwaag en Zwagerveen als lintdorp.
In 1435 kwam het dorp voor het eerst voor in een officiële akte: "...Greetmans, Rechters ende meente in Oestbroecksterlande, also Kolmerland, Zwaech, Oldewolde ende Gaest...” (grietmannen, rechters en gemeente in Oostbroeksterland, dat wil zeggen Kollumerland, de Zwaag, Oudwoude en (Wester)geest).[2] De Zwaag was deel van Oostbroeksterland. Omstreeks 1543 werd Oostbroeksterland opgeheven en verdeeld over Dantumadeel en Kollumerland. Daarbij ging Zwaagwesteinde naar Dantumadeel en de Zwaag naar Kollumerland.
In 1542 werd de plaats al vermeld als Colmerswaeg , in 1543 werd het vermeld als Collumerzwaech, Colmersweach, Die Zwaech en Swaeg. Op een kaart van Abraham Ortelius uit 1570 komt het dorp ook voor als Swaege. De plaatsnaam verwijst naar het feit dat bij een land was ontstaan waar vee werd gehouden, een weiland.
Het dorp groeide flink vanaf de 19e eeuw en in de twintigste eeuw vergroeide het met Zwagerveen en Zandbulten. In 1971 werd besloten die twee dorpen op te heffen en samen te voegen met het dorp Kollumerzwaag. Het dorp werd rond die tijd al flink uitgebreid met nieuwbouw ten noorden van de Foarwei. Zo is het van een streekdorp naar een uitgebreid komdorp gegroeid. Aan het begin van de 21e eeuw werd een industrieterrein aangelegd ten zuiden van de Foarwei.
Zwagerveen en Zandbulten hoorden van 1811 tot 1816 tot gemeente Westergeest/Oudwoude. In 1816 werd deze gemeente weer bij Kollumerland gevoegd. Tot 2019 lag Kollumerzwaag in de gemeente Kollumerland en Nieuwkruisland, die is opgegaan in de fusiegemeente Noardeast-Fryslân.
Kerken
Kollumerzwaag telt vier kerkgenootschappen: de hervormde gemeente, de gereformeerde gemeente, de baptisten en de Vineyardgemeente.
Middelpunt van het dorp van het oude dorp is de dorpskerk, de Hervormde kerk die aan een slinger in de Foarwei op een verhoging staat. Kerk en zadeldaktoren dateren uit de 12e eeuw; het koor is in de 15e eeuw vernieuwd en toen zijn nieuwe vensters aangebracht.
De gereformeerde kerk vrijgemaakt zal in de kerk Deo Juvante uit 1947, maar werd in 2000 gesloten. De andere gereformeerde kerk bestaat nog wel, dit was de kerk van Zwagerveen en dat in 1925 werd gebouwd als opvolger van een kerk uit 1851. Sinds 1971/72 heet de kerk; Gereformeerde Kerk van Kollumerzwaag.
In Zandbulten heeft van 1937 tot 1969 een Baptistenkerk gestaan, deze werd in 1970 gesloopt. In 1969 werd de vervanger in gebruik genomen, deze staat aan de Skoallestrjitte in Kollumerzwaag. Sinds eind 2007 heet de kerk De Thuishaven.
De Vineyardgemeente houdt diens diensten in het dorpshuis van het dorp.
Taal
Kollumerzwaag is sociologisch en taalkundig meer verweven met de Dokkumer Wouden, die verder grotendeels onder de gemeente Dantumadeel vallen. Het is een Friestalig dorp in het oude Oostergo, waar het Woudfries wordt gesproken.
Daarnaast vertoont de taal van Kollumerzwaag enige trekken die het deelt met andere dorpen in de Dokkumer Wouden en een aantal heide-dorpen in Achtkarspelen. Een van de opvallendste eigenschappen is de [ee]-uitspraak van /ei/ vóór /n/, e.g. "sneen" in plaats van 'snein' (zondag), "een" i.pv. 'ein' (eind), en verder [ee] voor /ij/ aan het eind van woorden,e.g. "treeje" in plaats van 'trije' (drie), "kreeje" in plaats van 'krije' (krijgen).
Cultuur
Het dorp heeft een eigen dorpshuis, zalencentrum De Trije Doarpen (De Drie Dorpen). Deze werd in 1954 opgericht toen er nog sprake was van de drie dorpen, Kollumerzwaag, Zandbulten en Zwagerveen. Het dorp kent onder meer de muziekvereniging Westersweach, de toneelvereniging Noflik Tegearre en het Masquerade Theater.
Sport
Het dorp kent een flink aantal sportverenigingen. Zoals de algemene Sportvereniging Kollumerzwaag, voor onder meer gymnastiek en badminton. Verder kent het onder meer de voetbalvereniging Friese Boys, zaalvoetbalverenigingen Golden Oldies, de tennisvereniging De Brink, de volleybalvereniging DOS, de judovereniging De Swaech, de dartsclub Darts For You en een eigen ijsclub.
Onderwijs
Het dorp kent een eigen basisschool, De Stapstien, er zit tevens een peuterspeelzaal.
Bevolkingsontwikkeling
Aantal inwoners door de jaren heen per 1 januari.
| 1850 ^ | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2012 | 2013 | 2014 | 2018 | 2019 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 510 | 3.031 | 2.993 | 3.017 | 3.034 | 3.049 | 3.109 | 3.076 | 3.074 | 3.056 | 3.053 | 3.001 | 3.028 | 3.031 | 2.989 | 2.967 | 2.969 | 3.020 | 2.990 |
^ volgens Abraham Jacob van der Aa
Geboren in Kollumerzwaag
- Joop Schotanus (1932-2011), zendeling
- Ale Geert de Vries (1980-), voetbalkeeper
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Kollumerzwaag van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |