Kwelder
Een kwelder (ook: gors, groeze/groes, schol of schor(re), de verschillende namen zijn regionaal) is een begroeide buitendijkse landaanwas die bij een gemiddeld hoogwater niet meer onderloopt. De wetenschappelijk naam voor het natuurtype dat op een kwelder kan ontstaan is Puccinellion maritimae (=zilte graslanden). Alleen bij erg hoge waterstanden komt hij blank te staan. De term wordt ook wel gebruikt voor een onbedijkte aangeslibde kleibank. Het grootste aaneengesloten brakwater schorrengebied van Europa is het Verdronken Land van Saeftinghe, en is deels in Zeeland en deels in Vlaanderen gelegen.
.jpg)
Bij het onderlopen van een slik tijdens vloed, blijft er telkens wanneer het water wegloopt wat nieuwe modder liggen. Hierdoor ontstaat de kwelder, die langzaam maar zeker steeds droger wordt. De laagste delen van een kwelder worden gevormd door geulen, slenken en kreken. Een kwelderwal is een hogergelegen deel van een kwelder, waar bij overstromingen vaak grover materiaal werd afgezet. Een voorbeeld hiervan zijn de kwelderwallen van de oude Middelzee in Friesland. De kwelderwallen zijn te herkennen doordat hierop de dorpen ontstonden. Bijvoorbeeld de gordel van dorpen Hijum, Hallum, Marrum, Ferwerd, Blija en Holwerd. Kwelderwallen worden verder gekenmerkt door akkerbouw omdat de grond lichter (zandiger) is dan de overige kweldergronden.
Ecologisch belang
Kwelders zijn een van de belangrijkste voedsel-, rust- en broedterreinen van vele soorten wad- en zeevogels. Ook veel vis paait aan de randen van de kwelders. De zoutwatermoerassen zijn een kraamkamer voor veel vis. Op de hoger gelegen delen die nog zelden onder water komen, leven in het supralittoraal twee voor dit biotoop heel karakteristieke slakkensoorten: het gewoon muizenoortje en gray's kustslak. Zij prefereren vochtige kleibodems met algengroei en een vegetatie van bijvoorbeeld lamsoor, vooral op oeverwallen langs slenken. Beide soorten leven weliswaar op het land maar hebben zeewater voor hun voortplanting nodig omdat daar de eieren in gelegd worden. Hiervoor is echter een plasje van enkele centimeters diep al voldoende. In lagere delen die bij vloed wel onderlopen zijn in de kleiige delen van de slenken de Brakwaterkokkel en de platte slijkgaper te vinden terwijl in nog lagere delen met onrustiger water daar het nonnetje, de kokkel en de tere dunschaal bij komen.
Kenmerkende planten van de kwelders zijn zeekraal, lamsoor, Engels slijkgras, kweldergras, zilte rus, roodzwenkgras, zulte, schorrenkruid, strandkweek, heen, zeegroene ganzenvoet, zeeweegbree en schorrenzoutgras.
Waterkundig belang
Wanneer water over kwelders stroomt voordat het bij een dijk aankomt, verliest het onderweg veel van zijn kracht. Om die reden is rond 2004 in Engeland een dijk niet verhoogd maar doorgestoken waardoor de kreken en kwelders zich konden herstellen. Hier moest men kiezen tussen miljoenen ponden uitgeven aan het versterken van een dijk, of een beperkte hoeveelheid land overgeven aan de natuur.
Zie ook
| Beluister | (info) |