Nederland op het Eurovisiesongfestival

Lange tijd was het voor de deelnemende landen op het Eurovisiesongfestival verplicht om in de eigen taal te zingen. Veruit de meeste Nederlandse inzendingen (39) zijn dan ook vertolkt in het Nederlands. Tussen 1974 en 1976 bestond er een vrije taalregel en kozen de Nederlandse deelnemers voor het Engels. Sinds de vrije taalregel in 1999 heringevoerd werd, heeft Nederland steeds Engelstalige liedjes naar het songfestival gestuurd, met uitzondering van 2010, toen er opnieuw voor een Nederlandstalig liedje werd gekozen. In 2006 bestond het lied Amambanda van Treble uit een combinatie van Engels en kunsttaal.

In 1974, 1975, 2007 en 2011 werd via het Nationaal Songfestival gekozen voor een Nederlandstalige inzending, maar traden de deelnemers op het Eurovisiesongfestival aan met een Engelstalige versie.

Nederland heeft praktisch altijd meegedaan aan het Eurovisiesongfestival. Slechts vier keer was Nederland er niet bij. In 1985 en 1991 nam Nederland niet deel aan het Eurovisiesongfestival omdat het evenement werd gehouden op 4 mei, de dag waarop in Nederland de Nationale Dodenherdenking plaatsvindt. Het werd niet passend geacht op deze datum ook verwikkeld te zijn in een wedstrijd voor amusementsmuziek. In 1995 en 2002 moest Nederland noodgedwongen thuisblijven vanwege een te lage score in het jaar ervoor. Sinds in 2004 de halve finale is ingevoerd, kan ieder land elk jaar meedoen. Van 2005 tot en met 2012 en in 2015 bereikte Nederland de finale niet.

Nederland maakte zijn debuut op het allereerste Eurovisiesongfestival in 1956, gehouden in de Zwitserse stad Lugano. Er mochten twee deelnemers worden afgevaardigd, en voor Nederland werden dit de zangeressen Jetty Paerl en Corry Brokken. Zij zongen ieder een lied, respectievelijk De vogels van Holland en Voorgoed voorbij. Nederland had met De vogels van Holland de eer om als eerste te beginnen en daarmee zong Paerl het allereerste lied ooit op het Eurovisiesongfestival. Onbekend is op welke plaatsen Nederland eindigde; behalve de winnaar (Zwitserland) zijn de resultaten van dit songfestival nooit bekendgemaakt.

Ondanks de korte periode dat het Eurovisiesongfestival plaatsvond in de jaren 50, kende Nederland toen veel succes: het land won tussen 1957 en 1959 twee van de drie keer. Zangeres Corry Brokken, die in 1956 ook al namens Nederland meedeed, won een jaar later wel met het nummer Net als toen. Tijdens de puntentelling dat jaar bleef Nederland al vanaf het begin constant aan de leiding en liep het land uiteindelijk ver uit op de rest. Hierdoor mocht Nederland het Eurovisiesongfestival in 1958 voor het eerst organiseren; dit werd uiteindelijk gedaan in Hilversum. In eigen land deed Nederland het echter een stuk minder goed: Brokken mocht voor de derde keer op rij Nederland vertegenwoordigen, maar eindigde deze keer, samen met Luxemburg, op een gedeelde laatste plaats. Het was de eerste keer dat Nederland van alle landen als laatste eindigde. In 1959 had Nederland opnieuw groot succes: zangeres Teddy Scholten ging naar Frankrijk toe om Nederland te vertegenwoordigen met het nummer 'n Beetje. Tijdens de puntentelling liep Nederland lange tijd achter op verschillende landen, waaronder het Verenigd Koninkrijk, die al gelijk bij zijn eerste deelname als een van de favorieten voor de eindzege werd gezien. Toen Italië echter zeven punten aan Nederland gaf en geen enkel punt aan het Verenigd Koninkrijk, ging Nederland aan kop, maar het bleef spannend wie uiteindelijk de winnaar werd. Toen Frankrijk als laatste land vier van de zeven overgebleven punten aan Nederland gaf, was de tweede zege voor Nederland een feit. Nederland werd hierdoor het eerste land in de geschiedenis van het Eurovisiesongfestival dat voor de tweede keer had gewonnen.

In de jaren 60 had Nederland een stuk minder succes op het Eurovisiesongfestival. Tussen 1960 en 1968 haalde het land twee keer maar net de top tien: Greetje Kauffeld met het nummer Wat een dag en Anneke Grönloh met Jij bent mijn leven eindigde in respectievelijk 1961 en 1964 allebei op de tiende plaats. Daarnaast kenden de jaren 60 een absoluut dieptepunt voor Nederland: in 1962, 1963 en 1968 behaalde het land de laatste plaats, waarbij er in 1962 en 1963 zelfs geen enkel punt naar Nederland ging. Toch kenden de jaren 60 één moment van succes voor Nederland: in 1969 ging Lenny Kuhr met het De troubadour naar Spanje om Nederland te vertegenwoordigen. Tijdens de puntentelling van 1969 eindigde Nederland op de eerste plaats met 18 punten, maar moest het de winst delen met Frankrijk, Spanje en het Verenigd Koninkrijk omdat ook deze landen 18 punten behaalden. Desondanks was de derde songfestivalzege binnen voor Nederland en werd er via loting bepaald dat Nederland het Eurovisiesongfestival 1970 mocht organiseren.

In eigen huis behaalde Nederland in 1970 een 7e plek met het nummer Waterman van Hearts Of Soul en in 1971 een 6e plek met Tijd van Saskia & Serge. In 1972 eindigden Sandra & Andres met Als het om de liefde gaat namens Nederland op een 4e plek, één punt achter de nummer drie dat jaar: Duitsland. Na een teleurstellende 14e plaats in 1973 kwam Nederland in 1974 sterk terug met I see a star van Mouth & MacNeal. Het nummer won niet door twee belangrijke factoren: ten eerste was 1974 het het jaar van de inzending van Zweden (Waterloo van ABBA), waardoor Nederland en alle andere landen sowieso weinig kans leken te maken op de winst, en ten tweede werd de kans op een vierde Nederlandse winst verkleind door de gekkigheid die Mouth & MacNeal op het podium lieten zien, aldus auteur John Kennedy O'Connor, die het boek The Eurovision Song Contest - The Official History schreef. Mouth & MacNeal behaalden desondanks toch een 3e plaats voor Nederland. In 1975 stuurde Nederland Teach-In met het nummer Ding-a-dong naar Zweden, waar het als eerste van alle nummers mocht optreden. Tijdens de puntentelling stond Nederland in het begin bovenaan maar het werd later, net als in 1959, ingehaald door het Verenigd Koninkrijk en stond lange tijd tweede. Het werd uiteindelijk een nek-aan-nek-race tussen Nederland en het Verenigd Koninkrijk. Toen er nog drie landen hun punten moesten doorgeven, stonden Nederland en het Verenigd Koninkrijk op bijna evenveel punten (respectievelijk 127 tegenover 120 punten). Zowel Spanje als Zweden gaven hun 12 punten aan Nederland en toen Italië als laatste land hun punten moest doorgeven, stond Nederland op 151 punten tegenover het Verenigd Koninkrijk met 135 punten. Hiermee won Nederland het Eurovisiesongfestival voor de vierde keer, en 1975 was bijna 45 jaar lang de laatste editie dat Nederland won. Tijdens de tweede helft van de jaren 70 was Nederland minder succesvol, met een 9e plaats thuis in 1976 als beste resultaat. Van 1977 tot 1979 behaalde Nederland respectievelijk de 12e, 13e en 12e plek.

De jaren 80 waren voor Nederland op het Eurovisiesongfestival niet al te succesvol: in 1980 vond het songfestival in Den Haag plaats, omdat Israël, die in 1978 en 1979 won, niet twee keer achter elkaar als gastland wilde dienen en daarom Nederland als gastland werd aangewezen. Thuis behaalde Maggie MacNeal, die in 1974 nog 3e werd, een 5e plek met Amsterdam, tot dan toe de beste plaats die Nederland in de jaren 80 had behaald. Deze plaats werd in 1987 geëvenaard door Marcha met Rechtop in de wind, die in België ook op een 5e plek eindigde. Verder werd er voor Nederland nog een 7e plek in 1983 behaald door Bernadette en een 9e plek in 1988 door Gerard Joling met Shangri-la, maar verder verscheen Nederland niet in de top 10, met een 16e plaats in 1982 als slechtste resultaat dat decennium. In 1989 stond Nederland nog op een gedeelde eerste plek bij de bookmakers met het nummer Blijf zoals je bent van Justine Pelmelay, maar een onzuivere noot op het einde gooide roet in het eten en Nederland eindigde dat jaar op de 15e plek. In 1985 deed Nederland niet mee op het Eurovisiesongfestival, omdat het evenement dat jaar plaatsvond op 4 mei, terwijl in Nederland op die datum de Nationale Dodenherdenking plaatsvond.

Nederland kende wisselend succes in de jaren 90. het land begon in 1990 nog slecht met een 15e plek. Toen Nederland het Eurovisiesongfestival 1991 oversloeg omdat het weer op 4 mei plaatsvond, kwam het land in 1992 terug en eindigde het op een 9e plek. In 1993 kwam Nederland met een sterke inzending die kans maakte op de winst: Ruth Jacott werd naar Ierland gestuurd met haar catchy uptempo nummer Vrede. Omdat het camerawerk mislukte en het licht te fel in de camera verscheen, werd Jacott 'maar' 6e. Desondanks kreeg ze toch nog 12 punten van de Ierse jury. In 1994 ging Willeke Alberti met Waar is de zon namens Nederland naar het Eurovisiesongfestival, maar behaalde een zeer teleurstellende 24e plek. Dankzij dit slechte resultaat mocht Nederland in 1995 niet deelnemen. In 1996 zorgde Maxine & Franklin Brown nog voor een 7e plek, maar in 1997 ging het al weer mis met een 22e plek voor Nederland. In 1998 had Nederland opnieuw kans om te winnen: Edsilia Rombley ging naar het Verenigd Koninkrijk met het nummer Hemel en aarde, waar ze bij de bookmakers voor korte tijd eerste stond. Ze werd echter 4e, maar behaalde toch het beste resultaat voor Nederland in de jaren 90.

Na de 8e plaats van Marlayne met het lied One good reason in 1999 kwam er een periode waarin de Nederlandse inzendingen eerst nog matig succes boekten, maar daarna ronduit slechte resultaten behaalden. In 2000 werd het Eurovisiesongfestival in Nederland vooral overschaduwd door de vuurwerkramp in Enschede, waarbij 23 doden vielen en een hele woonwijk van de kaart werd geveegd. Als gevolg gaf Nederland alleen jurypunten door en werd er bij eventuele winst van Nederland geen optreden meer in de zaal gegeven na de puntentelling. In 2001 werd Michelle met Out on my own 18e namens Nederland, waardoor het land in 2002 verplicht thuis moest blijven. In 2003 had Nederland weer eens kans op hoog te eindigen met het nummer One more night van Esther Hart, maar eindigde later op een ietwat teleurstellende 13e plek. Toen er in 2004 nog meer landen meededen met het Eurovisiesongfestival, werden de halve finales geïntroduceerd en moesten Nederland en alle andere landen zich eerst zien te kwalificeren om pas in de finale deel te nemen. Re-union kwalificeerden zich met Without you namens Nederland de allereerste keer sinds het systeem werd geïntroduceerd (het land eindigde bij de beste tien landen op de 6e plek), maar strandde in de finale op de 20e plek.

Vanaf 2005 ging het met Nederland op het Eurovisiesongfestival snel bergafwaarts: tussen 2005 en 2009 was het land niet in staat om zich te kwalificeren voor de finale. De jaren 00 staan in Nederland dan ook bekend als de donkere jaren op het gebied van het Eurovisiesongfestival.

Aan het eind van de jaren 00 en toen de jaren 10 aantraden was de populariteit van het songfestival in Nederland inmiddels gedaald tot een dieptepunt. In 2009 werd na een onderzoek van EenVandaag duidelijk dat 67 procent van de Nederlanders niet wilde dat hun land in 2010 nog deel zou nemen aan het Eurovisiesongfestival.[2] Toen Nederland zich in 2012 voor de achtste keer op rij niet wist te kwalificeren, kwamen uit polls van Omroep Brabant en Zeelandnet.nl, allebei van 25 mei 2012, het resultaat dat ook hier de meerderheid er voor was dat Nederland moest stoppen met het songfestival: bij de poll van Omroep Brabant was het aantal mensen dat wilde stoppen zelfs 95 procent.[3][4] Een belangrijke, veelgehoorde reden in Nederland waarom het land zich de afgelopen jaren niet wist te kwalificeren, was dat Oost-Europese landen altijd elkaar punten geven en hun punten baseren op de relatie met een land i.p.v. een nummer. Dat de meeste winnaars in de jaren 00 van niet al te hoge kwaliteit waren, was nog een reden voor Nederland om niet meer mee te doen.

De negatieve reeks resultaten werd beëindigd door zangeres Anouk, die Nederland in 2013 met het lied Birds in de finale bracht. Daar eindigde zij met 114 punten op een 9e plaats. Hiermee bracht Anouk een omkeer teweeg in de publieke opinie over het Eurovisiesongfestival.

Aangemoedigd door het succes van Anouk deden Ilse DeLange en Waylon in 2014 mee, als de formatie The Common Linnets met het lied Calm after the storm.[5] Ook zij wisten een finaleplaats te halen en veroverden in de finale de 2e plaats: het beste resultaat voor Nederland sinds 1975 en met 238 punten tevens het hoogste puntentotaal ooit behaald door een Nederlandse inzending, totdat dit record werd verbroken door Duncan Laurence in 2019, die dit puntentotaal meer dan verdubbelde. In 2015 slaagde zangeres Trijntje Oosterhuis met het lied Walk along er niet in om het succes voort te zetten: zij strandde in de halve finale. Douwe Bob behaalde in 2016 weer een finaleplaats. Met Slow down behaalde hij in de finale 153 punten en eindigde op de 11e plaats. De Nederlandse deelnemer van 2017, meidengroep O'G3NE, behaalde met het nummer Lights and shadows eveneens de finale. Hierin behaalden de zusjes Vol 150 punten en werden ook 11e. In 2018 deed Waylon opnieuw mee, dit keer als als solo-artiest. Met Outlaw in 'em werd hij 18e met 121 punten.

In 2019 werd Nederland vertegenwoordigd door Duncan Laurence met het nummer Arcade. Aangezien Laurence niet echt een bekend iemand was in Nederland toen bekend werd dat hij naar Israël ging, was er nogal kritiek dat een 'nobody' Nederland ging vertegenwoordigen op het Eurovisiesongfestival. Nadat het nummer begin maart bekend werd gemaakt, kwam Laurence echter op de 1e positie te staan bij de bookmakers en bleef van begin tot eind bovenaan staan in de (meeste) peilingen. Tijdens de finale stond Laurence bij de bookmakers met een monstervoorsprong voor op de nummers twee en drie (Italië en Zwitserland). Tijdens de puntentelling van de jury's kreeg Nederland als eerste land die avond 12 punten (van Portugal), maar gelijk daarna deed Nederland het een stuk minder goed bij de jury's dan vooraf werd verwacht: op een gegeven moment stond Laurence zelfs zesde tijdens de puntentelling. Aan het einde kreeg Nederland toch weer een aantal keer 12 punten en stond het land, nadat alle jurypunten verdeeld waren, op de derde plaats, achter Zweden en Noord-Macedonië. Toen de televoters 231 punten aan Nederland gaven, stond het land weer bovenaan. Toen Noord-Macedonië tegenvallend scoorde bij de televoters (58 punten tegenover 237 punten bij de jury's), kon alleen nog Zweden de mogelijke vijfde songfestivalzege van Nederland tegenhouden: het land had 253 punten nodig om van Nederland te winnen. Na een bloedstollende spanning kreeg Zweden echter maar 93 punten, waardoor Laurence het festival won met 498 punten en de eerste Nederlandse winnaar van het Eurovisiesongfestival werd sinds de overwinning van Teach-In in 1975.[6]

De jaren 20 zouden starten met een Eurovisiesongfestival, georganiseerd in Ahoy Rotterdam. Jeangu Macrooy zou op deze editie Nederland vertegenwoordigen. Het festival werd evenwel afgelast vanwege de uitbraak van de Coronapandemie. Het was voor het eerst in de geschiedenis van het Eurovisiesongfestival dat een festival werd afgelast.

Sinds 2002 worden jaarlijks de Marcel Bezençon Awards uitgereikt. Deze prijzen zijn vernoemd naar de bedenker van het Eurovisiesongfestival. Nederland wist tot nog toe vier van deze Awards te winnen.[7]

• Corry Brokken en Sandra Reemer zijn ieder drie keer voor Nederland uitgekomen en zijn daarmee recordhouder.
• Het allereerste songfestivalliedje ooit was een Nederlandse inzending. Jetty Paerl opende namelijk namens Nederland het allereerste songfestival in 1956 met haar liedje De vogels van Holland. De resultaten van het songfestival van 1956 zijn overigens nooit bekendgemaakt.
• Anneke Grönloh was in 1964 namens Nederland de eerste Aziatische deelnemer die op het songfestival aantrad.
• Milly Scott was in 1966 namens Nederland de eerste zwarte deelnemer die op het songfestival aantrad.
• Corry Brokken is de enige artiest die op het songfestival de eerste en de laatste plaats wist te behalen, in respectievelijk 1957 en 1958.
• In 1970 had Nederland de meidengroep Hearts of Soul afgevaardigd, maar omdat het songfestivalreglement nog niet voorzag in optredende groepen, werd de groepsnaam voor het festival tijdelijk veranderd in "Patricia en The Hearts of Soul".
• In totaal heeft Nederland zes keer het songfestival geopend. Naast het eerste songfestival in 1956 gebeurde dat ook in 1965, 1967, 1970, 1975 en 2001.
• In 2000 werd de rechtstreekse uitzending van het Eurovisiesongfestival in Nederland afgebroken voor de berichtgeving rondom de Vuurwerkramp in Enschede. De televoting kon hierdoor niet plaatsvinden, waardoor de Nederlandse punten gegeven moesten worden door een vakjury. Het jaar daarop, vlak voor de editie van 2001, werd de show alsnog integraal uitgezonden.

Edsilia Rombley zingt On top of the world tijdens een openingsfeest van het Songfestival in 2007

Eurovision in Concert is een evenement dat ieder jaar gehouden wordt in de periode voorafgaand aan het songfestival. Verschillende songfestivaldeelnemers van het betreffende jaar komen dan naar Amsterdam om met elkaar kennis te maken en er op te treden met hun inzending. De eerste editie vond plaats in 2009, naar aanleiding van de vijftigste deelname van Nederland aan het Eurovisiesongfestival. In 2013 was de Nederlandse act zelf opvallend genoeg niet aanwezig. In 2017 telde het evenement een recordaantal van 34 deelnemers.

In mei 2015 werd er ter ere van 60 jaar Eurovisiesongfestival een Songfestival Sing Along gehouden in de Ziggo Dome, waarbij er meegezongen kon worden met verschillende Nederlandse inzendingen en internationale deelnemers uit het verleden. Optredens werden verzorgd door onder meer Edsilia Rombley, Ruth Jacott, Marlayne Sahupala, Lenny Kuhr, Johnny Logan, Brotherhood of Man, Alexander Rybak en Emmelie de Forest.

(Vetgedrukte landen waren ook de winnaar van dat jaar.)

Jaar	Land	Jaar	Land	Jaar	Land	Jaar	Land
1975	Luxemburg	1989	Denemarken	2003	Turkije	2017	Portugal (jury & televoting)
1976	Frankrijk	1990	Frankrijk	2004	Turkije	2018	Duitsland (jury & televoting)
1977	België	1991	Geen deelname	2005	Turkije	2019	Noorwegen (televoting)  Zweden (jury)
1978	Israël	1992	Italië	2006	Turkije
1979	Frankrijk	1993	Portugal	2007	Turkije
1980	Duitsland	1994	Ierland	2008	Armenië
1981	Verenigd Koninkrijk	1995	Geen deelname	2009	Noorwegen
1982	Cyprus	1996	Ierland	2010	Armenië
1983	Israël	1997	Verenigd Koninkrijk	2011	Denemarken
1984	Frankrijk	1998	Duitsland	2012	Zweden
1985	Geen deelname	1999	Duitsland	2013	België
1986	Zwitserland	2000	Turkije	2014	Oostenrijk
1987	Ierland	2001	Estland	2015	België
1988	Denemarken	2002	Geen deelname	2016	Australië (jury)  België (televoting)