Lenny Kuhr

Lenny Kuhr zingt De troubadour tijdens het Nationaal Songfestival 1969

Op 17 maart 1967 won Lenny (toen nog Lenie) Kuhr het Cabaret der Onbekenden in Eindhoven[1] met haar lied Laat maar waarvoor Armand de tekst schreef. Het werd haar eerste single, uitgegeven op het Philips label. In datzelfde jaar maakte ze ook haar televisiedebuut in het VARA programma Nieuwe liedjes, geregisseerd door Nico Knapper.[2] Knapper was onder de indruk van haar talent en zou Kuhr, samen met zijn vrouw Jeanine, tijdens de eerste jaren van haar carrière begeleiden. Eind 1967 ontmoette ze tijdens een Liedjesbeurs van Stichting Conamus de Groningse dichter en tekstschrijver David Hartsema, met wie ze een intensieve samenwerking begon.[3] Hun lied De straten werd in oktober 1968 uitgebracht als b-kant van Kuhr's tweede single Zigeunerjongen. Daarnaast was ze, samen met andere jonge Nederlandse singer-songwriters als Rikkert Zuiderveld, Elly Nieman en Joost Nuissl, actief betrokken bij De Werkwinkel, een stichting opgericht door Knapper ter promotie van het Nederlandse luisterlied.[4]

Vier dagen na haar negentiende verjaardag won ze, begeleid door Piet Souer op gitaar, het nationale songfestival in het Scheveningse Circustheater met De troubadour, een eigen compositie op tekst van David Hartsema.[5] Een maand later, op 29 maart 1969, werd zij samen met Salomé (Spanje), Lulu (Verenigd Koninkrijk) en Frida Boccara (Frankrijk) winnares van het Eurovisiesongfestival in Madrid.[6] Dat hele jaar trad ze ook op in de Harlekijn voorstellingen van Herman van Veen.[7] In november 1969 ontving Lenny Kuhr een Zilveren Harp van Stichting Conamus, een aanmoedigingsprijs die dat jaar voor het eerst werd uitgereikt.[8]

Na haar songfestivaloverwinning kreeg Lenny Kuhr een internationaal platencontract bij Phonogram in Frankrijk.[9] In de vroege jaren 70 was ze dan ook voornamelijk actief én succesvol als Franstalige zangeres. Begin 1970 tourde Lenny Kuhr door Frankrijk in het voorprogramma van George Brassens.[10] Ze bleef ook deelnemen aan internationale songfestivals. Zo won ze in 1971 het songfestival van Viña del Mar in Chili waarbij ze Frankrijk vertegenwoordigde[11], werd ze tweede op het Sopotfestival in Polen[12] en deed ze in 1972 mee aan het Rose d'Or d'Antibes festival (prijs voor beste uitvoering).[13] Eind 1971 scoorde ze een Franse top 10 hit met haar versie van Roberto Carlos' Jesus Cristo[14][15][16] waarvan meer dan 100.000 exemplaren verkocht werden.[17]

In 1972 ontving Kuhr een Edison voor haar tweede elpee De zomer achterna (1971) in de categorie Nederlands vocaal.[18] In datzelfde jaar bracht ze ook haar enige Franstalige album uit Tout ce que j'aime. Het van dit album afkomstige Les enfants, opgenomen met Les Poppys, werd in Nederland een hit. Een jaar later behaalde ze een hoge hitnotering in Franstalig Canada met Vivre, gevolgd door een tournee en tv-optredens aldaar[19]. In het voorjaar van 1974 maakte Kuhr een tournee door Japan.[20] Tijdens het WK '74 bracht ze, op een feest voor de Oranjeselectie, een ode aan bondscoach Rinus Michels getiteld De Generaal, op de melodie van De Troubadour.[21] Niet lang daarna kwam haar vijfde studio-album, God laat ons vrij, uit dat met Kom liefste geef me je hand een bescheiden top 40 hit opleverde.[22] Een poging om met Engelstalig repertoire door te breken[19] strandde weliswaar na de tweede single (Searching)[23] maar hetzelfde nummer leverde met een Franstalige tekst (Cet amour c'est ta vie) opnieuw een hitnotering in Canada op.[24]

In 1976 verscheen haar laatste album bij Philips, getiteld 'n Dag als vandaag.[25] Begin 1977 stapte ze over naar Gerrit den Braber's Polydor.[26] De geplande langspeelplaat Tommy de zanger werd echter niet uitgebracht. In het seizoen 1977-1978 ondernam Lenny Kuhr een solo theatertoer met voornamelijk Nederlandstalige chansons en akoestische begeleiding[27], een "vrij ambitieus waagstuk"[28], omdat er voor deze theatervorm in Nederland geen traditie bestond.[29] De muzikanten uit haar band vormden na de toer de popgroep Braak. In 1978 verscheen tevens haar laatste Franstalige single Y'a pas de quoi en faire une chanson[30].

Eind 1978 tekende Lenny Kuhr een contract bij platenmaatschappij CNR.[23] De eerste door Bart van der Laar en Francis Goya geproduceerde single Eenmaal in je leven (1979) bereikte de hitparades niet. Maar in 1980 scoorde ze samen met Les Poppys haar grootste hit in Nederland en Vlaanderen met het lied Visite op een tekst van Herman Pieter de Boer. Het album Dromentrein kreeg de gouden status (meer dan 50.000 exemplaren verkocht)[31] en leverde met Maar ja nog een tweede Top 40 hit op. De jaren daarop verschenen een aantal albums en singles die het succes van Visite niet konden evenaren. In de jaren 1984-1985 bracht ze geen nieuw materiaal uit. Wel toerde ze met haar toenmalige partner Herman Pieter de Boer (en Freek Dicke, sinds 1978 haar vaste begeleider op gitaar[32]) door Nederland met de Kuhr & De Boer Show, een theaterprogramma met liedjes, verhalen, sketches en poëzie.[33] Ook schreef ze nummers voor andere acts, zoals Kinderen voor Kinderen, Jan Simon Minkema en Willeke Alberti.[34]

Eind 1986 sloeg Lenny Kuhr een andere weg in met de elpee Quo vadis. Een album over, zoals ze het later omschreef, "spiritualiteit, gewoon verwoord, in normale taal, poëtische taal [...] niet gelieerd aan welk geloof dan ook".[35] Omdat de platenmaatschappijen het risico niet aandurfden, bracht ze het album op eigen rekening uit.[36] Het bleek een koers die ze zou blijven volgen.[35] In 1990 kwam het album De blauwe nacht uit, geproduceerd door Kees Buenen. De CD verscheen op het Free platenlabel, waarmee Free Record Shop eigenaar Hans Breukhoven "kwaliteitsartiesten van eigen bodem die tussen de wal en het schip vallen" een kans gaf.[37] In 1992 begon Lenny Kuhr met gitarist Freek Dicke een nieuwe theatertour getiteld Heilig vuur. Datzelfde jaar verscheen de gelijknamige CD met een selectie uit het concertprogramma.[38]

Begin 1993 raakte Lenny Kuhr plotseling, tijdens een optreden, haar stem kwijt, waardoor zingen en zelfs praten onmogelijk werd. Haar optredens werden voor langere tijd afgezegd.[39] De zangeres raakte, toen het ernaar uitzag dat ze niet meer zou kunnen zingen, in een existentiële crisis. "Ik werd helemaal teruggeworpen op mezelf. Het werd een periode van diepe eenzaamheid, maar ook van diepe bezinning".[39] Langzaam keerde haar stem terug, aanvankelijk kwetsbaar en minder krachtig.[40] Vanaf oktober 1993 begon ze weer met optreden.[41] In de twee albums die volgden, Altijd heimwee (1994) en Gebroken stenen (1997) beschreef ze de innerlijke zoektocht na haar stemverlies. Optreden deed ze in deze periode voornamelijk in het alternatieve circuit[42], zichzelf begeleidend op gitaar.

Na enkele jaren in de luwte keerde Lenny Kuhr eind 1997 terug met Stemmen in de nacht - zoals zij Schubert zingt, een album vol Schubert-liederen, door Herman Pieter de Boer voorzien van Nederlandstalige teksten.[43] In haar uitvoering klinken de liederen als "mooie chansons".[44] Nico van der Linden (piano) en Fred Snel (contrabas) begeleidden haar op dit album, waarmee ze voor het eerst in 17 jaar de album hitlijsten weer haalde. Nico van der Linden produceerde samen met Lenny Kuhr ook de opvolger Oeverloze liefde. Dit album bevatte onder meer twee duetten met haar zus Ine Kuhr.[45] Optreden in het theater deed ze slechts sporadisch, samen met Van der Linden, later met Gerard de Graaf op piano en bassist Joop de Man.[46] In het najaar van 2001 verscheen Fadista, een album met Nederlandstalige fado's. Een jaar later stond ze met dit repertoire op het Folkwoods Festival in Eindhoven. Ze trad op met haar nieuwe band: Gerard de Graaf (piano, accordeon), Cor Mutsers (gitaar) en Eric Coene (bas).[47] Het bleek het begin van een nieuw hoofdstuk in haar carrière waarin jaarlijkse theatertours een vast onderdeel zouden worden[35].

In juni 2003 trad Lenny Kuhr in het huwelijk met Rob Frank, die ook in haar loopbaan een belangrijke rol vervult, als manager en als tekstschrijver. Zijn teksten zijn volgens haar "aardser en directer" dan het "prachtig lyrisch[e]" werk van Herman Pieter de Boer.[48] Franks eerste tekst voor Kuhr, "Op de grens van jou en mij" werd de naam van haar nieuwe theaterprogramma dat in september 2003 in première ging. De toer én de gelijknamige CD die zij op 29 maart 2004, 35 jaar na haar songfestivalwinst, in het Muziekcentrum Frits Philips in Eindhoven presenteerde, werden enthousiast ontvangen door de landelijke media.[49][50] In het tweede seizoen van het programma (2004-2005) werd Gerard de Graaf opgevolgd door Will Maas op piano en accordeon.[51] Lovende recensies waren er ook voor het volgende theaterprogramma en album, getiteld Panta Rhei.[52][53][54][55] In 2006 werd Jurre Hogervorst haar nieuwe bassist.[56]

Ter gelegenheid van haar veertigjarig jubileum bracht Lenny Kuhr het dubbelalbum 40 Jaar verliefd uit, met 40 van haar liedjes, opnieuw gearrangeerd en live opgenomen. Tijdens de presentatie van dit album op 9 oktober 2007 in Eindhoven werd Lenny Kuhr benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.[57] Vijf dagen later ontving ze uit handen van burgemeester Gerrit Braks de Vriendschapspenning van de stad Eindhoven.[58] De CD[59][60][61] en het gelijknamige jubileumprogramma[62][63][64] kregen positieve kritieken waarin name het hoge niveau van haar liedjes en haar "zeldzaam mooie indringende stem"[61] opgemerkt werden. Frans de Berg werd haar nieuwe vaste pianist en tegen het einde van seizoen 2007-2008 verving Mischa Kool Jurre Hogervorst als bassist.

Lenny Kuhr treedt in 2008 op in Roermond

Het programma werd geprolongeerd tijdens het theaterseizoen 2008-2009 in combinatie met een korte tournee van het programma Lenny Kuhr zingt Schubert en ander moois met werk van Franz Schubert en Jules de Corte.

Gedurende de theaterseizoenen 2009-2010 en 2010-2011 toerde Lenny Kuhr met twee nieuwe programma's door Nederland en Vlaanderen: Troubadours van alle tijden (met Frans de Berg en Ralph Rousseau op viola da gamba) en Dichtbij (met Cor Mutsers en Mischa Kool). In 2010 verscheen, ter gelegenheid van haar zestigste verjaardag, de dvd Mijn liedjes, mijn leven met een bonus-cd die niet eerder uitgebracht materiaal bevatte.

Lenny Kuhr met Keizer in 2013

Lenny Kuhr was te gast in de eerste uitzending (op 5 januari 2011) van Ali B. Op Volle Toeren, waarin rapper Ali B met een collega-rapper op bezoek gaat bij muzikanten van eerdere generaties om van elkaars hit een eigen versie maken. De zangeres maakte als reactie op Mama Sorry van rapper Keizer, het lied Spijt, geschreven vanuit het perspectief van een moeder.[65] De rap-versie van De troubadour haalde nummer 50 in de Single Top 100.[66] Ze bereikte ook een groot publiek dankzij haar akoestische uitvoering van een fado van Amalia Rodrigues in DWDD Recordings van het televisieprogramma De Wereld Draait Door.

In het najaar van 2011 verscheen haar cd Liefdeslied. Het album bevat onder meer drie door Kuhr getoonzette gedichten van de Spaanse dichter Federico García Lorca (vertaling Bart Vonck) én een duet met Ali B. getiteld Ik delete je niet.[67] Met het theaterprogramma Liefdeslied was ze twee seizoenen te zien in de Nederlandse en Vlaamse theaters.

Op 25 september 2013 presenteerde Lenny Kuhr haar nieuwe album Wie ben je. Het was het startsein voor de gelijknamige tournee die drie seizoenen zou lopen.

Aan het eind van het derde seizoen Wie ben je beëindigde Lenny Kuhr de samenwerking met Cor Mutsers[56]. Zijn vervanger werd gypsy-jazzgitarist Reinier Voet. In het seizoen 2016-2017 ging Kuhr van start met een nieuw programma, Gekust door de eeuwigheid[68], tevens de titel van haar eerste boek dat in 2015 verscheen.[69] De gelijknamige CD die - voor het eerst - tot stand kwam na crowdfunding, presenteerde ze op haar verjaardag, 22 februari 2017.[70] Het album heeft "het karakter van een privé-concert"[71] en bevat onder meer liedjes over haar vader (die vlak voor het verschijnen van het album overleed), de liefde tussen twee religieuze zusters, de Zoutmars van Gandhi en een ode aan De oude bard Dimitri van Toren, die in 2015 was overleden.[72] Tijdens de Buma NL Awards 2017 kreeg Lenny Kuhr de Lifetime Achievement Award toegekend.[73]

In het Eindhovense Muziekgebouw presenteerde Lenny Kuhr op 29 maart 2019, de dag waarop ze vijftig jaar geleden het Eurovisie Songfestival won, haar nieuwste cd Het lied gaat door. Het album, dat ook op lp verschijnt, is wederom tot stand gekomen na crowdfunding.[74] Ter gelegenheid van het jubileum van de songfestivaloverwinning verscheen ook de AVROTROS televisiedocumentaire Vijftig jaar troubadour.[75]

Haar eerste huwelijk was in 1974 met de Israëlische kno-arts die haar neus herstelde nadat ze in mei 1973 slachtoffer was geworden van mishandeling op het station van Haarlem. Het voorval leidde tot Kamervragen over de toenemende agressie in treinen en op stations.[76] Samen kregen ze twee dochters, in 1975 en 1980. Van 1981 tot 1993 was Kuhr de partner van de (tekst)schrijver Herman Pieter de Boer. In 2003 is ze opnieuw getrouwd. Haar zus Ine Kuhr is actrice en ook zangeres.