Engels

EN: Engels gesymboliseerd door taalcode ISO 639-1

Modern Engels wordt soms beschreven als de eerste wereldwijde lingua franca[3][4] en is de belangrijkste internationale taal voor communicatie, wetenschap, luchtvaart, toerisme, radio, diplomatie en in de zakenwereld.[5] De uitbreiding van de taal vanaf de Britse eilanden over de hele wereld begon tegelijk met de groei van het Britse Rijk, en aan het eind van de 19e eeuw was de taal werkelijk wereldwijd verspreid.[6] De taal is dominant in de Verenigde Staten en door de groeiende economische en culturele invloed en status van dit land als wereldmacht sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog is ook de positie van de Engelse taal wereldwijd versterkt,[4] waardoor ze zich tot een echte wereldtaal heeft ontwikkeld.

Een goede kennis van het Engels is een vereiste in een aantal werkgebieden en beroepen zoals geneeskunde en informatica; ten gevolge daarvan beheersen ten minste één miljard mensen op zijn minst de beginselen van het Engels.

Taalkundigen als David Crystal wijzen erop dat een van de gevolgen van de groei van het Engels (net als andere wereldwijd gesproken talen) is dat de taalkundige diversiteit op veel plekken ter wereld verloren gaat, met name in Australazië en Noord-Amerika.

Oorspronkelijk is de Engelse taal ontstaan uit vele dialecten (Oudengels), die naar Engeland werden overgebracht door de Angelsaksische kolonisten, beginnend in de 5e eeuw. De taal werd sterk beïnvloed door de Oudnoorse taal van de Vikingen. Na de Normandische verovering van Engeland in 1066, ontwikkelde Oudengels zich tot Middelengels. Onderdeel van die verandering was het grote gebruik van leenwoorden uit de Normandische woordenschat en het gebruik van Normandische spellingsregels. Het hedendaagse Engels ontwikkelde zich daarvandaan, en ging door met het opnemen van buitenlandse woorden, met name uit het Latijn en Grieks.

Het Engels vindt zijn oorsprong in de Germaanse talen die in Groot-Brittannië gesproken werden, in het bijzonder de taal van de Angelen, de Saksen en de Juten.[7] Het is sterk beïnvloed door het Oudnoords (dankzij de vele Vikingen die er zich vestigden tussen 800-1000) en vooral het Oudfrans (na de verovering door de Normandiërs in 1066). De grammaticale structuur van het Engels is dus nog steeds overwegend Germaans op enkele aan de Romaanse talen ontleende zinsconstructies na, maar van de totale Engelse woordenschat is veel (circa 60%) ontleend aan het Oudfrans en Latijn. Men noemt het Engels daarom soms ook wel een brugtaal tussen de wereld van de Germaanse en die van de Romaanse talen.

Het Engels wordt doorgaans als volgt geperiodiseerd:

• Oudengels, ook bekend als Angelsaksisch, vanaf midden 5e eeuw tot midden 12e eeuw, geattesteerd in Beowulf
• Middelengels, 12e-15e eeuw, met invloed vanuit het Normandisch (een Frans dialect) na de slag bij Hastings
• Nieuw-Engels, ongeveer midden 16e eeuw tot heden

De Engelse taal is vanaf de 20e eeuw de invloedrijkste taal ter wereld. Dit is deels het gevolg van de Britse expansie in de 19e eeuw waardoor het Engels in veel voormalige koloniën nog steeds de voornaamste (ambtelijke en bestuurlijke) taal is maar vooral door de cultureel en wetenschappelijk dominerende Verenigde Staten.

De officiële taaldag van de Verenigde Naties voor het Engels wordt wereldwijd gevierd op 23 april.[8]

Engels is de officiële taal van onder andere Australië, Belize, Nieuw-Zeeland en Nigeria, en een van de officiële talen van onder andere Canada, Ierland en Zuid-Afrika. Engels fungeert de facto als officiële taal van het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten van Amerika.

Landen en staten van de wereld waar het Engels een officiële of de facto officiële functie vervult.

 Landen en staten waar het Engels de officiële taal is of de moedertaal van de meerderheid.

 Landen en staten waar het Engels een officiële maar niet de meest gesproken taal is.

De gezamenlijke Engelstalige landen en hun gewoonten worden soms aangeduid als Angelsaksisch, om verwarring te voorkomen met de andere betekenis van 'Engels', namelijk 'uit Engeland'.

Het Engels wordt door een zeer groot deel van de wereldbevolking als tweede taal gesproken. Beschouwt men alleen de eerstetaalsprekers, dan wordt het Engels overtroffen door zowel het Mandarijn als het Spaans.[1][9] De taal fungeert als lingua franca bij de communicatie in wetenschap, techniek en het internationale politieke en economische verkeer over de gehele wereld.

Een initiatief van de Universiteit van Cambridge is de University of Cambridge ESOL examination is een serie van examens die de beheersing van de Engelse taal toetst van personen die Engels niét als moedertaal spreken. Wereldwijd nemen jaarlijks 2 miljoen mensen deel aan de examens en het examen wordt in meer dan 130 landen afgenomen.

Het Engels is ook in Nederland voor veel mensen hun tweede taal, en voor een aantal hun eerste taal. In Vlaanderen is het de derde taal. In het voortgezet onderwijs is Engels een verplicht eindexamenvak.

Het Engels heeft vergeleken met andere talen een zeer grote woordenschat. Dit ligt mede aan het feit dat er vaak twee woorden zijn voor één begrip: een Germaans en een Romaans (zo betekenen bijvoorbeeld de woorden freedom en liberty allebei 'vrijheid'). Het verschil in gebruik wordt grotendeels bepaald door het register: de Germaanse woorden worden bij voorkeur in het dagelijks leven gebruikt, de Romaanse synoniemen in officiële geschreven taal.[noten 1] Het totaal aantal woorden in de Engelse taal is onderwerp van discussie, maar volgens de Oxford Dictionary zijn het er minimaal 500.000.

Naar aanleiding van een onderzoek dat werd uitgevoerd op 80.000 woorden in de Shorter Oxford Dictionary (derde editie) in 1973[10] wordt de oorsprong van de Engelse woorden als volgt ingeschat:

• Langues d'oïl, inclusief Frans en Oudnormandisch: 28,3%
• Latijn, inclusief modern wetenschappelijk en technisch Latijn: 28,24%
• Andere Germaanse talen, inclusief Oudengels: 25%
• Grieks: 5,32%
• Onbekend: 4,03%
• Afgeleid van eigennamen: 3,28%
• Overige talen: minder dan 1%

Het Engels heeft een zeer diepe orthografie, dat wil zeggen, er is weinig verband tussen uitspraak en schrijfwijze. 40 klanken worden op 1120 verschillende wijzen geschreven. Volgens onderzoeker Eraldo Paulesu van de Milaanse universiteit is dit er de oorzaak van, dat in Engelstalige landen tweemaal zoveel dyslexie-diagnoses worden gesteld als in Italië. In het Italiaans worden 25 klanken op slechts 33 verschillende wijzen geschreven.

Die onregelmatigheid van de Engelse spelling en uitspraak kan geïllustreerd worden met het gedicht The Chaos van Gerard Nolst Trenité.

• Ghoti
• Estuary English
• Cockney
• Steenkolenengels
• Jenglish, het Japanse Engels
• Tinglish, het Thaise Engels
• Singlish, het Engels uit Singapore
• Received Pronunciation

• Itcansay.com
• Kennis van het Engels in België, Nederland en de rest van de Europese Unie

Zoek Engels op in het WikiWoordenboek.

Zie de Engelse uitgave van Wikipedia.

Zie de categorie English language van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Engels op Wikisource.

Wikibooks heeft meer over dit onderwerp: Engels.