hem

Nederlands

Uitspraak

Geluid: hem (hulp, bestand)
IPA: / hɛm /
IPA: /ɦɛm/

Woordafbreking

hem

Woordherkomst en -opbouw

In de betekenis van ‘buitendijks land’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1182 [1]
In de betekenis van ‘persoonlijk voornaamwoord’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1200 [1] [2] [3] [4]

Persoonlijk voornaamwoord

hem

accusatief m derde persoon enkelvoud

- Ik zie de man -> ik zie hem.
datief m derde persoon enkelvoud

- Ik geef de man een boek -> ik geef hem een boek.

Afgeleide begrippen

hemzelf, pak hem beet

Uitdrukkingen en gezegden

Hem / em / 'm smeren

Hem loopt een luis over de lever.

Hij wordt boos.

Als je hem een vinger geeft, neemt hij de hele hand

als je iemand een beetje helpt, wil diegene altijd je hulp

Als men over de duivel spreekt, dan trapt men hem op zijn staart.

het over iemand hebben en die dan plots tegen het lijf lopen, of iets gebeurt terwijl je het er net over had

Dat zal hem geen windeieren leggen

Dat zal hem niet glad zitten.

iets zal niet meevallen en moeilijk zijn

De bolworm steekt hem

De schellen vallen hem van de ogen.

plotseling iets begrijpen hoe het in elkaar steekt

De vingers jeuken hem

het bijna niet kunnen laten er op los te slaan

Er zit bij hem een steekje los

die is niet helemaal goed bij zijn hoofd

Wie de schoen past, trekke hem aan.

als je je aangesproken voelt moet je er maar wat mee doen ofwel: zonder dat iemand bij naam wordt genoemd toch weten dat diegene wordt bedoelt

Zijn eigen luizen bijten hem.

Hij zit zichzelf in de weg.

Zolang de ezel zakken draagt, heeft de mulder hem lief

Vertalingen

1. accusatief

Nedersaksisch: um ^(nds)
Pools: jego ^(pl)
Tsjechisch: ho ^(cs), jeho ^(cs), něho ^(cs)

2. datief

Nedersaksisch: um ^(nds)
Pools: jemu ^(pl)
Tsjechisch: mu ^(cs), jemu ^(cs), němu ^(cs)

Gangbaarheid

Het woord hem staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd 'hem' herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Verwijzingen

Middelnederlands

Persoonlijk voornaamwoord

hem

datief en accusatief m van de derde persoon enkelvoud: hem
datief o an de derde persoon enkelvoud: eraan, ervoor
datief en accusatief van de derde persoon meervoud: hun, hen, ze

Wederkerend voornaamwoord

hem

zich

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[p{{{1}}}-1] "hem" in: Sijs, N. van der Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen. 2e druk (2002) Veen, Amsterdam / Antwerpen; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3

[qhem1-2] hem op website: Etymologiebank.nl

[qhem2-3] hem op website: Etymologiebank.nl

[qhem3-4] hem op website: Etymologiebank.nl

	enkelvoud		meervoud
	onderwerp	voorwerp	onderwerp	voorwerp
1^e persoon	ik 'k	mij me	wij we	ons
2^e persoon (informeel)	jij je	jou je	jullie	jullie
2^e persoon (formeel)	u	u	u	u
2^e persoon (regionaal)	gij ge	u	gij ge	u
3^e persoon (mannelijk)	hij ie	hem 'm	zij ze	(dat.) hun (acc.) hen ze
3^e persoon (vrouwelijk)	zij ze	haar 'r, d'r
3^e persoon (onzijdig)	het 't	het 't

			nominatief		genitief		datief		accusatief
			vol	clit.	vol	clit.	vol	clit.	vol	clit.
enk	1e		ic		mijns		mi		mi
	2e		du	-tu	dijns		di		di
	3e	m	hi	-i	sijns	-es -s	hem	-em -en	hem	-en -ene -ne
		f	si	-se	haer	-ere -re -er	haer	-ere -re -er	haer	-se
		n	het	t- -et -t	-	-es -s	hem		het	-et -t
mv	1e		wi		onser		ons		ons
	2e		ghi	-i	uwer		u		u
	3e		si	-se	haer	-ere -re -er	hem hen	-en	hem hen	-se