Haven van Rotterdam

De haven van Rotterdam is het grootste haven- en industriecomplex van Europa met een totale goederenoverslag van 435 miljoen ton in 2011. Het bestaat uit een samenstel van verschillende havenbekkens en bedrijfsterreinen die ten dienste staan van de aan- en afvoer van goederen van de aan de havens gevestigde (petro)chemische en andere industrieën, en de op- en overslag van goederen van derden voor verder transport. Rotterdam had tussen 1962 en 2004 de grootste haven ter wereld, maar deze positie is overgenomen door Shanghai. Ook Singapore, Kanton, Qingdao, Port Hedland en Tianjin zijn Rotterdam als haven voorbijgestreefd in grootte. Wel is de Rotterdamse haven de grootste van Europa.

Haven van Rotterdam
De Rotterdamse havens met onder meer de Maasvlakte links
Algemene gegevens
WPI31140
PlaatsRotterdam
LandNederland
Coördinaten52° 0 NB, 4° 0 OL
HavenautoriteitHavenbedrijf Rotterdam N.V.
HavengrenzenDe Eurogeul en Maasgeul met ankergebieden, de Nieuwe Waterweg en Nieuwe Maas tot kilometer 991,5 en de Oude Maas tot kilometer 998
ZeekaartenBA 122, 132, 133 en 1630
Afmetingen
Totaaloppervlak12.643 ha
Wateroppervlak4.810 ha
Havenoppervlak7.833 ha
Maximale afmetingenlengte en breedte geen restricties, diepgang maximaal:
bulk 23,0 m
containers 16,65 m
roro 12,0 m
tankers 22,55 m
DichtheidEuropoort 1012-1025 kg/m³
Botlek 1000-1014 kg/m³
Waalhaven en overige havens 1000-1004 kg/m³ kg/m³
Aanloop
GetijhavenJa
AanloopDe Eurogeul en de Maasgeul.
HavensMaasvlakte, Europoort, Botlek, Pernis, Eemhaven, Waalhaven
Aantal steigers124
AnkerplaatsTen noorden en zuiden van de Eurogeul bevinden zich meerdere ankerplaatsen
Communicatie
Radar/ VTSVerkeerscentrale Hoek van Holland, Verkeerscentrale Rotterdam[1]
Overslag
Aantal bezoeken zeeschepen29.646 (2017)
Overslagvolume467,4 miljoen ton (2017)
Natte bulk214,3 miljoen ton (2017)
Droge bulk80,2 miljoen ton (2017)
Containers142,6 miljoen ton (2017)
Gespecialiseerde lading30,3 miljoen ton (2017) (stukgoed)[2]
Voorzieningen
DroogdokkenDamen Verolme Rotterdam
DSR Schiedam
DSR Pernis
Overige infrastructuur
Nabije luchthavensRotterdam The Hague Airport
Website
Portaal    Maritiem

Economisch belang

Qua overslag (het uitladen van zeeschepen waarna er kleinere schepen komen die de rivier op gaan met die lading van de zeeschepen, maar wel in kleinere hoeveelheden) is de haven van Rotterdam veruit de grootste haven van Europa. Met een goederenoverslag van 430 miljoen ton in 2010 nam ze meer dan een derde van de overslag Hamburg-Le Havre range voor haar rekening. Tevens is ze de zevende haven van de wereld, na onder meer Shanghai, Singapore, Port Hedland en Tianjin. De haven van Rotterdam is belangrijk op het gebied van overslag van containers en massagoederen, ook wel 'bulkoverslag' genoemd, zoals aardolie, chemicaliën, kolen en ertsen. De natte bulk nam daarbij ruim de helft voor zijn rekening, de droge bulk een zesde. Containeroverslag met bedrijven als Europe Container Terminals maakt bijna een derde deel van het totaal. De haven van Rotterdam is, evenals de haven van Amsterdam, een van de twee grootste petroleum- en kolenhavens van Europa. Kolenschepen komen uit Colombia, de Verenigde Staten, Zuid-Afrika en Rusland, waarbij 70% van de steenkolen doorgevoerd worden naar Duitsland. Ruwe olie wordt geïmporteerd vanuit onder meer Rusland, Noorwegen, Saudi Arabië, het Verenigd Koninkrijk en Nigeria.[3] De haven biedt directe werkgelegenheid aan ongeveer 70.000 mensen in Rotterdam en daarbuiten nog eens aan ongeveer 200.000 mensen.

In de onderstaande figuur de ontwikkeling van de behandelde vracht in de vijf grootste havens van Europa. De hoeveelheden zijn uitgedrukt in miljoenen tonnen vracht die zijn aan- of afgevoerd. Rotterdam is overduidelijk de grootste zeehaven in Europa:[4]

Haven 1990 1995 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Rotterdam 287,9293,4322,4370,2376,7406,8421,1387,0429,9434,6441,5440,5444,7466,4461,2467,4469,0
Antwerpen 102,0108,1130,5160,1167,4182,9189,4157,6178,2187,2184,1190,8199,0208,4214,1223,6235,3
Hamburg 61,472,185,1125,7134,9140,4140,4110,4121,2132,2130,9139,1145,7137,8138,2136,5135,1
Amsterdam 47,050,363,974,984,487,894,886,790,692,994,395,797,896,596,8100,8101,8
Marseille 96,6100,096,396,083,286,088,185,679,978,581,780,680,380,5

De haven van Rotterdam dankt haar grootte aan de ligging aan de monding van de Rijn. Daardoor ligt een achterland met zo'n 460 miljoen inwoners binnen bereik. Van hieruit worden goederen vervoerd naar onder andere het Ruhrgebied in Duitsland, Engeland en Antwerpen in Vlaanderen.

Naast de binnenvaart wordt een groot deel over de weg vervoerd en in mindere mate ook over het spoor, zoals met de Betuweroute.

Daarnaast is de haven te bereiken door schepen met zeer grote diepgang via de Eurogeul. In de diepe havenbekkens op de Maasvlakte en in de Europoort kunnen deze schepen normaal aanleggen.

Het Havenbedrijf Rotterdam N.V. verhuurt bedrijfsterreinen in het Rotterdamse havengebied en is verantwoordelijk voor het efficiënt en veilig afwikkelen van het scheepvaartverkeer. Bovendien zorgt het voor de infrastructuur van waterwegen, verkeerswegen, kades en andere voorzieningen voor de gebruikers van het havengebied. De toekomst van de Rotterdamse haven is onder meer vastgelegd in het Havenplan 2020. De belangrijkste opbrengsten voor het Havenbedrijf zijn de havengelden en de contractopbrengsten van het verhuur van bedrijfsterreinen. De sterke stijging van de investeringsuitgaven sinds 2009 zijn vooral het gevolg van de aanleg van de Tweede Maasvlakte. In het figuur hieronder de financiële resultaten van het Havenbedrijf Rotterdam.

in miljoenen euro
Omschrijving[5] 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Bedrijfsopbrengsten440455488523519551588615640660677675
Bedrijfskosten222226220224222235229344345348385368
w.v. Afschrijvingen79838793101113119120126133147140
Netto resultaat7392114149144154195228227215212222
Investeringen135231235190341445379626263189151180

Elk jaar worden in september de Wereldhavendagen gehouden. Een groot evenement waarbij men de haven van dichtbij kan ontdekken.

De haven van Rotterdam is ook toeristisch van belang voor Rotterdam. Er komen veel toeristen de haven bekijken, een rondvaart maken met de Spido, de Euromast bezoeken en de bruggen van Rotterdam bekijken zoals de Erasmusbrug en de Willemsbrug.

Het is ook een aanlegplaats voor cruiseschepen zoals de Queen Mary 2. Vroeger was de Holland-Amerika Lijn een belangrijke verbinding met New York in de Verenigde Staten.

Geschiedenis

Sinds het ontstaan van Rotterdam in de middeleeuwen heeft Rotterdam een haven met een overslagfunctie gehad.

Havens in de oude binnenstad – ontwikkeling tot 1872

Rotterdam in 1865 met plannen voor havenuitbreiding in Zuid.

De Hoogstraat, een deel van Schielands Hoge Zeedijk, verdeelde Rotterdam in een landstad en een waterstad. In de waterstad werden de eerste havens aangelegd, onder meer de Oude Haven, het Haringvliet en de Leuvehaven.

In de loop van de 19e eeuw werd Rotterdam slechter bereikbaar door het verzanden van de monding van de Brielse Maas. Koning Willem I en Johannes Goldberg zorgden voor een stimulans van industrie en infrastructuur. Het kanaal door Voorne werd aangelegd, maar dit bleek al snel te klein door de steeds toenemende scheepsgrootte. Van 1866 tot 1872 werd daarom de Nieuwe Waterweg gegraven, zodat Rotterdam een rechtstreekse verbinding met de zee kreeg.

Havens op het eiland IJsselmonde – ontwikkeling 1872–heden

Na de opening van de Nieuwe Waterweg werd de ontwikkeling van de havens op het eiland IJsselmonde ter hand genomen. De eerste havens waren nog vrij smal en werden door de Rotterdamsche Handelsvereeniging aangelegd. Het was een ommuurd gebied dat bestond uit de Koningshaven, de Binnenhaven, de Entrepothaven en de Spoorweghaven, met aanliggende terreinen, dat werd doorsneden door de Stieltjesstraat. De Gemeente Rotterdam nam in 1882, na de aankoop van deze 'Handelsinrichtingen', van de Rotterdamsche Handelsvereeniging, zelf de exploitatie ervan ter hand. Ze werden voortaan als Gemeentelijke Handelsinrichtingen geëxploiteerd. Het kenmerk van de Handelsinrichtingen was dat per dag, per week en/of per maand enz. ligplaatsen voor schepen, vierkante meters terrein en/of loodsruimte voor opslag, en per uur elektrische walkranen voor het laden en lossen konden worden gehuurd. Men hoefde dus geen volledig terrein voor een langere periode in zijn geheel in huur af te nemen en zelf het terrein in te richten en loodsen te bouwen. Overigens werden daarnaast door de gemeente ook terreinen en loodsen in hun geheel verhuurd. Deze parallelle exploitatie bleef voortbestaan tot in de jaren 60 de Gemeentelijke Handelsinrichtingen werden opgeheven; de terreinen werden in hun geheel voor langere tijd verhuurd en de loodsen en kranen werden verkocht.

De stormachtige groei van de overslag leidde tot de aanleg van steeds grotere havens: de Rijnhaven, de Maashaven en de Waalhaven. In 1929 werd bij Pernis op het westelijk deel van IJsselmonde begonnen met de aanleg van de Eerste Petroleumhaven op de Vondelingenplaat, met petrochemische industrie, nog steeds een van de pijlers van de Rotterdamse haven.

In 1966 werd in Rotterdam de eerste container gelost. In 1967 werd in het Eemhaven-gebied Europe Container Terminals (ECT) geopend. Dit bedrijf groeide uit tot het grootste container-overslagbedrijf van Europa.

Havens in Rotterdam-West – ontwikkeling 1900–heden

Na de annexatie van Delfshaven in 1886 was ook aan de rechter Maasoever ruimte voor havenontwikkeling. Tussen 1900 en 1930 werd een complex van stukgoedhavens aangelegd tot aan de gemeentegrens van Schiedam. Na 1950 verloor dit gebied aan belang.

In het oostelijk deel wordt momenteel (2006) de woonwijk Lloydkwartier gebouwd. Aan de Schiehaven wordt door Scheepswerf De Delft het gelijknamige Linieschip 'De Delft' uit 1783 herbouwd. Met een imposante lengte van 63 meter wordt deze driemaster een van de grootste replica's ter wereld. De werf is toegankelijk voor bezoek.

In het westelijk deel (rond de Merwehaven) is de stukgoedoverslag verdwenen en vindt nu op grote schaal fruitoverslag plaats.

Havens in het Botlek-gebied – ontwikkeling 1947–heden

Het eiland IJsselmonde bood onvoldoende ruimte voor de expansie van de Rotterdamse haven. In 1947 werd de ontwikkeling ter hand genomen van het Botlek-gebied, westelijk van de Oude Maas. In dit gebied overheerst de industriële functie met enorme complexen voor de petrochemische industrie. De havens in de Botlek zijn allemaal stukgoedhavens.

Havens in de Europoort – ontwikkeling 1958–heden

De blokkade van het Suezkanaal in 1956 leidde tot een enorme schaalvergroting in de tank-scheepvaart. Rotterdam speelde op deze ontwikkeling in met de aanleg van het Europoort-gebied, dat bereikbaar was voor de grootste zeeschepen. Vanaf 1962 was Rotterdam de grootste haven ter wereld. Het Europoort-gebied is vrijwel uitsluitend gericht op de overslag en verwerking van aardolie. Ook het vervoer van droge bulk producten onderging een enorme schaalvergroting. Hiervoor werd in het westelijk deel van het Europoortgebied ruimte gereserveerd voor de overslag van graan en erts. De kades van het Ertsoverslagbedrijf Europoort en het Europees massagoed overslagbedrijf ( emo bv ) zijn de enige loskades ter wereld waar de bulkcarrier Berge Stahl kan lossen.

de haven in 1962

Maasvlakte – ontwikkeling 1970–heden

De aanleg van de Maasvlakte was de laatste uitbreidingsmogelijkheid van Rotterdam. Rond 1970 ontstonden ook plannen om het hele gebied van de Hoeksche Waard tot aan het Hollands Diep om te vormen tot havengebied, maar hiervoor kreeg Rotterdam geen toestemming. Rotterdam is daarom zeer selectief geweest met gronduitgifte op de Maasvlakte. Ook op de Maasvlakte is de overslag van aardolie en erts van belang. Sinds 1985 vindt op de Delta-terminal van ECT ook containeroverslag plaats, omdat de grootste containerschepen de Eemhaven niet meer konden bereiken. Rond 2014 wordt verwacht dat de Maasvlakte 2 gereed is voor aanvang van schepen.

Het huidige havengebied

De totale oppervlakte van de Port of Rotterdam bedraagt momenteel (2015) zo'n 12.500 hectare en strekt zich uit over een lengte van 40 kilometer. De haven behoort tot de drukste van de wereld. Doordat de haven een groot achterland heeft, bereikbaar via binnenwater (Rijn, Maas), weg en spoor. Naast de overslag van goederen via containers zijn ook de bulktransporten en de afhandeling van olietankers belangrijke segmenten. Mede door de schaalvoordelen die een haven van deze omvang kan bieden is Rotterdam al jarenlang een van de meest favoriete havens voor de aanschaf van brandstof. Rotterdam geldt als de voordeligste bunkerlocatie in Europa.[6]

Locatie en achterland

De haven van Rotterdam ligt direct aan de Noordzee en is 24 uur per dag onbelemmerd bereikbaar. Er zijn geen belemmeringen als sluizen, bruggen of getijde-beperkingen. Alleen schepen met een extreme diepgang hoeven rekening te houden met eb en vloed. Via de verkeersscheidingsstelsels op de Noordzee en de Eurogeul kunnen olie- en ertstankers met een diepgang tot 24 meter in de haven worden ontvangen. De genoemde Eurogeul heeft een diepte van ten minste 23 meter (kaartdiepte, minimale diepte bij het laagste astronomische getij).[7] Wereldwijd worden zo'n 1.000 havens verbonden met Rotterdam, gerealiseerd door 500 vaste lijndiensten.[6] Via Rotterdam heeft de wereld toegang tot 150 miljoen consumenten (binnen een straal van 500 kilometer van Rotterdam). Deze consumenten kunnen binnen 24 uur bereikt worden via de weg, spoor, binnenvaart, feeder of korte zee- en kustvaart en pijpleidingen.[8]

Op- en overslag

In de onderstaande figuur staan gegevens met betrekking tot de behandelde vrachtvolumes in de haven van Rotterdam. In 2010 was de belangrijkste lading die werd aangevoerd ruwe aardolie, bijna 100 miljoen ton. Containers staan op de tweede plaats met een totaal brutogewicht van 55 miljoen ton. Op de derde tot en met de vijfde plaats staan minerale olieproducten, ertsen en schroot en ten slotte steenkool. Bij de afvoer staat de container op de eerste plaats met 56 miljoen ton gevolgd door minerale olieproducten met bijna 35 miljoen ton.[9] Het aantal zeeschepen dat de haven bezocht was redelijk constant gebleven. Bij de hogere aan- en afvoer is dit een indicatie dat de schepen gemiddeld groter zijn geworden.

in miljoenen tonnen (afgerond)
Jaar[10] Aanvoer Afvoer Totaal Aantal zeeschepen (x1)
19902236528832.165
19952306329329.319
20002497332229.769
20052818937030.778
20062879438233.059
200730110840934.872
200831310842132.169
200927311438729.200
201030512543029.927
201130912643530.413
201231013144129.132
201331113044127.947
201431513044527.790
201532813946728.023
201632114046129.022
201732414346729.646
201832314646929.476

In 2018 verwerkte de Haven van Rotterdam in totaal 8,6 miljoen containers (2013: 7,0 miljoen), omgerekend naar de standaard reken-container van 20 voet (TEU is Twenty-feet Equivalent Unit) zelfs ruim 14,5 miljoen (2013: 11,6 miljoen). Het aantal aangevoerde TEU's bedroeg 7,6 miljoen en afgevoerd werden 6,9 miljoen stuks. Van alle containers die verwerkt werden, was ongeveer 20% leeg.[11] De containers vertegenwoordigden een totaal overslagvolume van 149 miljoen ton.

Behalve containers wordt er ook veel bulk verwerkt. In de haven werd in 2018 77,6 miljoen ton droge bulk afgehandeld en 211,8 miljoen ton natte bulk verwerkt. Dit laatste cijfer kan uitgesplitst worden in 100,3 miljoen ton aardolie, 77,7 miljoen ton olieproducten en 33,8 miljoen ton overige natte bulk. Daarnaast werd 24,1 miljoen ton aan rorogoederen en 6,4 miljoen ton aan overige stukgoed overgeslagen.[11]

Bereikbaarheid

De Rotterdamse haven 's nachts.

Havenbewegwijzering

De oeverfronten van het gehele Rotterdamse havengebied, inclusief dat van de rivier en die van de havens van Schiedam, Vlaardingen en Maassluis zijn voorzien van oeverfrontnummers. De nummering loopt van de met Capelle a/d IJssel aan de rechter Maasoever van 100 tot 981 aan het eind van het Noorderhoofd bij Hoek van Holland, en van de oostelijke gemeentegrens met Ridderkerk aan de linker Maasoever van 1000 tot ca 8500 bij de Achtste Petroleumhaven op de Maasvlakte. Het nummer stijgt in beginsel elke 100 meter: 100, 101 enz.

Aan de landzijde kent het havengebied havennummers. Deze zijn afgeleid en gekoppeld aan de oeverfrontnummers. Bedrijven in het havengebeid kunnen een havennummer aanvragen. Dat nummer zal dan zo veel mogelijk corresponderen met een oeverfrontnummer of een reeks van oeverfrontnummers. Zo hebben de bedrijven op het Distripark Eemhaven een havennummer tussen de 2751 en 2800, wat correspondeert met de oeverfrontnummers van de zuidzijde van de nabijgelegen Prins Willem Alexanderhaven en Prinses Beatrixhaven. Op het Distripark Maasvlakte is die directe koppeling losgelaten. Daar loopt de nummering van 9100 tot 9190. Zo goed als alle bedrijven hebben een havennummer.

De havennummers worden aangegeven op de bewegwijzering. Ook zijn er onder meer bij Havenbedrijf Rotterdam N.V. wegenkaarten verkrijgbaar waarop de namen van de bedrijven en hun havennummer staan.

Openbaar vervoer

Er zijn diverse vormen van openbaar vervoer in de haven van Rotterdam. Over water zijn er onder andere watertaxi's naar Hotel New York, en vaart er een Waterbus naar Dordrecht en een fast ferry van Hoek van Holland naar de Maasvlakte, Landtong en Pistoolhaven. Ten slotte is er een vaarverbinding naar het dorp Heijplaat.

Havens

De verschillende havens hebben behalve oeverfrontnummers ook een naam.

Partnerhaven

  • Haven van Kobe (Japan), sinds 1967

Literatuur

Zie ook

Zie de categorie Ports and harbours in Rotterdam van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.