Ginneken

Ginneken is tegenwoordig een wijk gelegen tussen de wijken IJpelaar en Ruitersbos in het zuiden van Breda. In het plaatselijk spraakgebruik wordt Ginneken 't Ginneke genoemd. Het ligt dicht bij het Mastbos en het Markdal. Tot 1942 was Ginneken een afzonderlijk dorp.

Ginneken
't Ginneke
Wijk van Breda
Kerngegevens
GemeenteBreda
Coördinaten51°34'5"NB, 4°47'13"OL
Oppervlakte136 ha.  
Inwoners (2017)5.365[1]
Ginnekenmarkt
Sint-Laurentiuskerk

Toponymie

De oorsprong van de naam 'Ginneken' is volgens Belgische etymologen zeer oud, en dateert waarschijnlijk uit de Gallo-Romeinse periode. Het achtervoegsel /-eken/ gaat terug op het Latijnse /-iacum/. Het naamdeel /Ginn-/ is terug te leiden tot een Keltische persoonsnaam Gimmo of Geminius. 'Ginneken' betekende dus oorspronkelijk: 'domein van Gimmo/Geminius'.

Geschiedenis

Ginneken is ontstaan als nederzetting aan de Mark. De eerste brug over de Mark te Ginneken werd pas in 1611 aangelegd. Vanaf omstreeks 1760 werd deze de Duivelsbrug genoemd. In 1317 werd Ginneken een zelfstandige parochie, die afgesplitst werd van de parochie van Gilze. Ginneken was een heerlijkheid binnen de Baronie van Breda. Een schepenbank werd ingesteld in 1328. In 1795 werd Ginneken een municipaliteit en in 1814 werd deze, samen met Bavel, omgevormd tot de gemeente Ginneken en Bavel. Het plaatsje zou omstreeks 1900 vooral een toeristische functie innemen, waar men veel hotels en pensions aantrof. Dit kwam doordat het dal van de Mark en het nabijgelegen Mastbos zeer aantrekkelijk waren. In 1904 werd een watertoren gebouwd, die echter in 1948 weer werd afgebroken. In 1913 werd het Sint-Laurentsgesticht opgericht, aan de Ulvenhoutselaan. Dit werd opgeheven in 1993. In 1923 vestigde zich de Stichting Moederheil te Ginneken, dit is in 1972 voortgezet als Instituut Valkenhorst.

Op 1 januari 1942 werd het dorp Ginneken, onder invloed van de bezetter, geannexeerd door Breda. De rest van de gemeente Ginneken werd de gemeente Nieuw-Ginneken.

Hier liep 't Leike, Ginnekens grens,
Zelfstandig zijn en blijven was de wens.
Doch de Zuidelijke opmars vorderde gesta,
en op 1 januari 1942 werd 't Ginneke voorgoed Breda

Op 22 december 2011 heeft de gemeenteraad van Breda het dorpswapen voor Ginneken en een aantal andere plaatsen in de gemeente vastgesteld. Het dorpswapen is gelijk aan het wapen van de voormalige gemeente Nieuw-Ginneken.

Bezienswaardigheden
  • Beroemd is de Ginnekenmarkt met daaromheen een aantal gezellige cafés met terrasjes met dicht bij winkels. Hier staat ook de oude dorpspomp.
  • Een dominante verschijning in het dorpsbeeld is de grote Sint-Laurentiuskerk uit 1902, een ontwerp van de architecten Joseph Cuypers en Jan Stuyt.
  • In Ginneken staat ook een 15e-eeuwse Hervormde kerk.
  • Iets ten zuiden van Ginneken ligt kasteel Bouvigne.
  • Aan de Raadhuisstraat 6 bevindt zich het voormalige raadhuis van Ginneken. Dit is ontworpen door Herman Huijsers en gebouwd in 1792. Het wordt gesierd door het wapen van Ginneken.

Een deel van Ginneken is een beschermd stadsgezicht.

Musea
  • Aan de Ginnekenweg bevindt zich het Museum Oorlog en Vrede Breda.

Natuur en landschap

Dicht bij het Ginneken ligt het natuurgebied het Markdal en de rivier de Mark met de Duivelsbrug en de Vrijlandtbrug. Het is een mooi wandelgebied. Verderop bevindt zich het Ulvenhoutse Bos. Aan de overzijde van de Mark ligt het Mastbos.

Evenementen

Alhoewel Ginneken sindsdien formeel onderdeel uitmaakt van de gemeente Breda, heeft het zijn eigen dorpse karakter behouden. Zo viert het Ginneken zijn eigen carnaval, waarbij men geen prins Carnaval heeft, maar een Baron. Op de Ginnekenmarkt wordt ieder jaar op de dinsdagavond voor Aswoensdag de baron ten grave gedragen.

Voorzieningen
Sint Laurentiusschool

De monumentale Sint Laurentiusschool (sinds 1915) is een basisschool aan de Van Gaverenlaan in het Ginneken. Ook is er de Dr. Visserschool aan de Burg. Serrarislaan.[2] Verder is er gemeenschapshuis Vianden.

Voor de dagelijkse boodschappen wordt gebruikgemaakt van het modernere winkelcentrum op het Valkeniersplein.

Aan de Bouvignelaan ligt de ijsbaan van Vereniging IJsvermaak Breda.

Media

't Ginneken is een lokale krant, een uitgave van Vereniging Ginneken=Ginneken.

Verkeer en vervoer

In een aantal straten in het Ginneken geldt een eenrichtingsverkeer. De Ginnekenweg is een belangrijke straat naar Breda Centrum. Het Ginneken is per stadsbus 7 te bereiken.

Vroeger was er de Ginnekensche Tramweg Maatschappij een paardentram naar hotel Mastbosch.

Geboren in Ginneken

Nabijgelegen kernen

Bavel, Breda, Galder, Princenhage en Ulvenhout.

Trivium

In navolging van het bekende onderscheid Hagenaar vs. Hagenees[3][4] worden inwoners van Ginneken weleens onderscheiden als Ginnekenaren (zij die geboren zijn in Ginneken, toen nog onderdeel van de gemeente Ginneken en Bavel) en Ginnekenezen (zij die woonachtig zijn in Ginneken als deel van de gemeente Breda). Dit 'Haagse' onderscheid is hier dus juist omgekeerd toegepast.

Literatuur
  • Ierland, John van, De legende van de Duivelsbrug en andere Ginnekense verhalen. Breda: Van Ierland Uitgeverij, 2009

Galerij
  • Ginnekenweg
  • Buurthuis Vianden
  • Valkeniersplein
  • Gezicht op Ginneken
Wijken in Breda
Breda Centrum:Chassé Park · City · Fellenoord · Schorsmolen · Stationsbuurt · Valkenberg
Breda West:Effen-Rith · Haagpoort · Hazeldonk · Heilaar · Heuvel · Lies · Princenhage · Steenakker · Tuinzigt · Westerpark
Breda Noord-West:Asterd · Emer · Gageldonk · Hagebeemd · Heksenwiel · Kesteren · Kievitsloop · Kroeten · Muizenberg
Breda Oost:Brabantpark · Heusdenhout · Sportpark · Zandberg
Breda Noord:Belcrum · Biesdonk · Doornbos-Linie · Geeren-Noord & Geeren-Zuid · Wisselaar · Waterdonken
Breda Zuid:Boeimeer · Ruitersbos
Breda Zuid-Oost:Blauwe Kei · Ginneken · IJpelaar · Mastbos · Overakker
Zie de categorie Ginneken van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.