Oudenburg

De stad is net als Tongeren ontstaan uit een Romeinse vestiging. Tussen 180 en 250 na Chr. werd het castellum gebouwd en de burgerlijke nederzetting verbouwd tot militaire versterking. Dit gebeurde op een landtong die uitstak in het moerassige kustgebied. Het castellum was deel van een reeks forten langs de Noordzee en de kusten van Engeland, namelijk de Litus Saxonicum. Deze kustverdediging werd voornamelijk opgetrokken als bescherming tegen de piraterij van de Chauken en Friezen. In het begin van de 5de eeuw verloor het castellum zijn militaire betekenis, toen het garnizoen werd teruggetrokken naar Italië om daar de Germaanse invallen (trachten) tot staan te brengen. De vesting raakte in verval in de volgende eeuwen. Het is niet duidelijk of het fort eventueel een rol zou hebben gespeeld tegen de plunderingen van de Vikingen. Wat wel vaststaat is dat het Romeinse castellum diende als steengroeve voor de streek. Zo liet graaf Boudewijn V van Vlaanderen de stenen overbrengen naar Brugge. Daar zouden ze dienen voor de bouw van de Burg. Met de stenen uit het castellum werd ook de Sint-Pieterskerk (1056-1070) gebouwd.

Oudenburg in de eerste helft van de 17e eeuw (afbeelding uit Flandria Illustrata - 1641)

De vierkante structuur van dit fort tekent zich nog duidelijk af in de dorpskern, twee elkaar kruisende straten binnen een vierkante vorm. Ook in de middeleeuwen was het een bloeiende stad, zeker op het gebied van de lakenindustrie. In 1128 werd een walgracht gegraven, de Stedebeek. Deze omsloot het vroegere castellum (15 hectare groot). Oudenburg kon beschouwd worden als een smalstad.

In 1084 stichtte de heilige Arnoldus te Oudenburg de Benedictijner Sint-Pietersabdij. Hij was op vredesmissie in Vlaanderen en kwam in Oudenburg terecht. Er was ook een belangrijke brouwerij aanwezig in het complex; de heilige Arnoldus is dan ook de patroonheilige van de bierbrouwers. Behalve een middeleeuwse duiventoren is echter niets bewaard gebleven van de oorspronkelijke bebouwing. Op de locatie is nu onder andere het Romeins Archeologisch Museum (RAM) gevestigd.

Tijdens de 2e helft van de 16e eeuw vonden de godsdienstoorlogen en verdween de welvaart uit het stadje. In 1579 werd de abdij verwoest nadat in 1578 de monniken vertrokken waren. In 1584- 1585 richtten de Spanjaarden een fort in op het terrein der verwoeste abdij. In het nabijgelegen Oostende heersten de Calvinisten en zij probeerden de stad te verdedigen met inundaties, waarbij de polders ten noorden van Oudenburg regelmatig overstroomden. In 1590 werd Oudenburg verwoest door troepen uit Oostende, waarop de vesting door de Spanjaarden werd herbouwd en versterkt. Doordat de Spaansgezinden verder naar Oostende oprukten en het Beleg van Oostende (1601-1604) inging, raakte de vesting Oudenburg vanaf 1599 buiten gebruik. In het eerste kwart van de 17de eeuw, na de val van Oostende, werden de versterkingen afgebroken en werd de abdij herbouwd. Het stadhuis en de hallen van Oudenburg werden niet herbouwd.

Oudenburg lag langs de oude landweg Oudenburg-Brugge-Aardenburg. Het had een strategische positie aan de oever van de Ieperlee, een riviertje en kreek die Brugge met Nieuwpoort en Ieper verbond en waarvan stukken gebruikt werden om het kanaal Plassendale-Nieuwpoort en het kanaal Brugge-Oostende en de sluis van Plassendale (1623) aan te leggen. Ook werden de geïnundeerde polders ten noorden van Oudenburg weer drooggelegd.

In 1797, onder Frans bewind, werd de abdij afgebroken. Slechts een enkel overblijfsel restte. Oudenburg ontwikkelde zich als een voornamelijk agrarische plaats.

Onze-Lieve-Vrouwekerk

• Historische stadskern van Oudenburg, archeologische site
• Onze-Lieve-Vrouwekerk
• Abdijhoeve van de Sint-Pietersabdij
• Sluizencomplex Plassendale
• Hoeve Maenhoudt met Friese bergschuur uit 1717.
• De Hoge Dijken (Roksemput), natuurgebied
• De Zwaanhoek, natuurgebied
• RAM (Romeins Archeologisch Museum)]

Oudenburg ligt aan de rand van het West-Vlaams poldergebied op een hoogte van ongeveer 3 meter. Oudenburg ligt aan het Kanaal Plassendale-Nieuwpoort. Natuurgebieden zijn het Oostends Krekengebied, 't Pompje en Schorreweide.

In 1977 hebben de gemeenten Roksem, Ettelgem en Westkerke zich met Oudenburg verenigd tot de huidige fusiegemeente Oudenburg. Op 1 januari 2010 telde de gemeente 8.972 inwoners, op een totale oppervlakte van 35,38 km². In Oudenburg zelf woont ruim de helft van de bevolking; de rest is verdeeld over de drie deelgemeenten. Ettelgem ligt net ten zuidoosten van het stadscentrum; de dorpskern sluit door lintbebouwing tegenwoordig aan op het centrum van Oudenburg, enkel nog gescheiden door de snelweg A18/E40. De dorpjes Westkerke en Roksem liggen een paar kilometer zuidwaarts, langs de weg van Brugge naar Gistel.

Bron: Stad Oudenburg Jaarverslag 2004

De gemeente Oudenburg grenst na de fusies aan de volgende dorpen en gemeenten:

Kaart

Oudenburg, deelgemeenten en buurgemeenten. De gele gebieden zijn bebouwde kernen.

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Voetbalclub KWS Oudenburg is sinds begin jaren 30 aangesloten bij de KBVB en actief in de provinciale reeksen.

• Louis Clesse (1889 - 1961), figuratief, postimpressionistisch kunstschilder, aquarellist en etser
• Maurits Gysseling (1919 - 1997), taal- en naamkundige en paleograaf
• Sylvain Tack (1934 - 2006), ondernemer, radiomaker en uitgever
• John Cordier (1941 - 2002), bestuurder, ondernemer en politicus
• André Marchand (1941 - 2008), houtbeeldhouwer
• Betty Vansteenbroek (1963), ex-atlete
• Harry Van Barneveld (1967), judoka
• Christophe Lauwers (1972), ex-voetballer

Westkerke, Zandvoorde, Snaaskerke, Ettelgem, Bredene

• Website van de gemeente
• Inventaris Onroerend Erfgoed

Zie de categorie Oudenburg van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

	Gemeenten in de provincie West-Vlaanderen
Alveringem · Anzegem · Ardooie · Avelgem · Beernem · Blankenberge · Bredene · Brugge · Damme · De Haan · De Panne · Deerlijk · Dentergem · Diksmuide · Gistel · Harelbeke · Heuvelland · Hooglede · Houthulst · Ichtegem · Ieper · Ingelmunster · Izegem · Jabbeke · Knokke-Heist · Koekelare · Koksijde · Kortemark · Kortrijk · Kuurne · Langemark-Poelkapelle · Ledegem · Lendelede · Lichtervelde · Lo-Reninge · Menen · Mesen · Meulebeke · Middelkerke · Moorslede · Nieuwpoort · Oostende · Oostkamp · Oostrozebeke · Oudenburg · Pittem · Poperinge · Roeselare · Ruiselede · Spiere-Helkijn · Staden · Tielt · Torhout · Veurne · Vleteren · Waregem · Wervik · Wevelgem · Wielsbeke · Wingene · Zedelgem · Zonnebeke · Zuienkerke · Zwevegem België: Provincies · Gemeenten