Kopstation

Een kopstation is een spoorwegstation met uitsluitend kopsporen, waar treinen niet verder meer kunnen rijden. Treinen die dit type station binnenrijden, kunnen het station alleen in de tegenovergestelde richting weer verlaten (dus in de richting waar de trein vandaan kwam). In spoorwegjargon spreekt men van kopmaken. Bij getrokken treinen moet aan de achterkant een andere locomotief gekoppeld worden of de locomotief omgereden worden naar de andere kant van de trein, wat het oponthoud beduidend verlengt. Bij treinstellen of trek-duwtreinen is dit niet nodig.

Station Antwerpen-Centraal. Let op de stootblokken die de treinen de doorrit verhinderen.

Een kopstation is niet per definitie een eindstation. Zo werd Antwerpen-Centraal, toen het voor de treinen van en naar Nederland een kopstation was, in het weekend bediend door de doorgaande Beneluxtrein Amsterdam – Brussel, die dan vanuit Centraal terugkeerde en een spoorlijn om de stad heen volgde, en kende tot 13 december 2008 Den Haag Centraal een doorgaande nachtnet-verbinding.

Kopstations ontstonden, behalve in kustplaatsen, vooral in grote steden. Vaak was het vanwege de dichte bebouwing niet mogelijk spoorlijnen door het stedelijke centrum aan te leggen. Daarom vormden zich kopstations aan de rand van het centrum. In een enkel geval, zoals in Brussel, werd later alsnog een doorgaande verbinding aangelegd. Soms werden ook de verschillende stations door een ringspoorbaan om de stad met elkaar verbonden. Vaak worden onder de kopstations in de grote steden ondergrondse stations gebouwd, waar de voorstadstreinen wel kunnen doorrijden. Bekende voorbeelden zijn Gare du Nord en Gare de Lyon in Parijs.

In veel steden is deze verbinding er echter niet. Bekende voorbeelden zijn Parijs, Londen en Moskou. Hier dient men met de metro naar een kopstation aan de andere kant van de stad reizen om de treinreis voort te zetten. In andere steden, bijvoorbeeld in München, lopen de spoorlijnen uit alle richtingen naar hetzelfde kopstation, zodat men niet naar een ander station hoeft te reizen.

Dubbel kopstation

Stations die uit twee richtingen bereikt kunnen worden, maar waar geen (regulier) doorgaand treinverkeer kan plaatsvinden, worden aangeduid als dubbel kopstation. Sinds de heropening van de lijn Enschede - Gronau in 2001 is bijvoorbeeld Enschede een dubbel kopstation, aangezien er geen doorgaand treinverkeer mogelijk is van de richting Hengelo naar de richting Gronau.

Een station waarop doorgaand treinverkeer mogelijk is, maar waar geen doorgaand (reizigers)verkeer plaatsvindt, worden aangeduid als dubbel kopstation, uit de huidige praktijk bijvoorbeeld de stations Groningen, Leeuwarden, Tiel en Winterswijk. Een voorbeeld uit het verleden is het Amsterdamse Centraal Station. Hoewel er op alle perrons doorlopend spoor was, van treinen uit het westen en noorden, moest er worden overgestapt van het westelijke gedeelte naar het oostelijke gedeelte voor treinen naar het zuiden en oosten. Inmiddels zijn er wél doorgaande oost/westverbindingen, o.m. Zwolle-Den Haag Centraal v.v. Het station Zwolle werd in de 19e eeuw lange tijd samen met station Zwolle NCS en station Zwolle Veerallee als kopstation geëxploiteerd.

Ongevallen
Treinramp op Gare Montparnasse, Parijs, 1895

Er zijn verschillende gevallen bekend waarin een trein niet op tijd wist te stoppen bij nadering van een kopstation, in Nederland is dit voorgekomen in Den Haag Centraal, Rhenen, Groningen, Vlissingen, Maastricht en Stavoren. Een bekend soortgelijk ongeval vond in 1895 plaats op Gare Montparnasse in Parijs, waarbij de trein door de voorgevel van het station reed en een verdieping lager op het stationsplein terechtkwam.

Lijst van kopstations

(incompleet) Stations die het einde vorm(d)en van de treindienst, maar waar de sporen na het station doorlopen, zijn strikt genomen geen kopstations en zijn daarom niet in de lijst opgenomen. Bij sommige kopstations zijn er ondergrondse stations waar lokale treinen wel kunnen doorrijden. Deze ondergrondse stations worden niet met het kopstation meegerekend.

* stationsgebouw staat loodrecht op de sporen
** kopstation sinds opbraak doorgaande spoorlijn
*** dubbel kopstation

België

Gedeeltelijke kopstations

Voormalige kopstations

Denemarken

Duitsland

Frankrijk

Hongarije

Ierland

Italië

Nederland

Gedeeltelijke kopstations
  • Station Groningen spoor 7 en 8 zijn de enige doorgaande sporen, waarvan alleen spoor 7 een perronspoor is.

Voormalige kopstations

Noorwegen

Portugal

Roemenië

Spanje

Tsjechië

Turkije

Verenigd Koninkrijk

Engeland

Noord-Ierland

Schotland
Station Kyle of Lochalsh

Wales
Voormalige kopstations

Zweden

Zwitserland

Enkele kopstations buiten Europa

Afrika

Noord-Amerika

Oceanië
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.