Kabinet-De Quay

Het kabinet-De Quay was het Nederlandse kabinet van 19 mei 1959 tot 24 juli 1963. Het kabinet bestond uit de politieke partijen Katholieke Volkspartij (KVP), Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD), Anti-Revolutionaire Partij (ARP) en de Christelijk-Historische Unie (CHU) na de Tweede Kamerverkiezingen van 1959. Het centrum-rechtse kabinet-De Quay was een meerderheidskabinet dat zowel in de Eerste en Tweede Kamer kon rekenen op een ruime meerderheid. Het kabinet-De Quay was het eerste naoorlogse Nederlandse meerderheidskabinet zonder deelname van een Sociaaldemocratische partij.[1]

Kabinet-De Quay
De bordesscène van de ministers van het kabinet-De Quay bij Huis ten Bosch op 19 mei 1959
CoalitieKVP, VVD, ARP, CHU
Zeteltal TK49 + 19 + 14 + 12 = 94
Premierdr. J.E. (Jan) de Quay
Beëdiging19 mei 1959
Demissionair15 mei 1963
Ontslagdatum24 juli 1963
VoorgangerBeel II
OpvolgerMarijnen
Zetels in de Tweede Kamer
Overzicht kabinetten
Portaal    Politiek

Verloop

Tijdens de kabinetsperiode kwam het conflict rond Nederlands-Nieuw-Guinea tot een hoogtepunt. Met name minister Luns van Buitenlandse Zaken was fel tegen overdracht van het gebied aan Indonesië. Het kabinet nam een wet aan die het mogelijk maakte Nederlandse militairen zonder hun toestemming naar Nederlandse overzeese gebieden te sturen. Op een informele ontmoeting met de pers op 5 september 1960 liet premier De Quay zich ontvallen dat Nederland streefde naar internationalisering van het probleem rond Nieuw-Guinea. Dit leidde bijna tot zijn aftreden. Het kabinet moest ten slotte berusten in overdracht van Nieuw-Guinea aan Indonesië.

Intussen was te Slochteren het grootste aardgasvoorkomen ter wereld ontdekt. Het kabinet verliet de geleide loonpolitiek, gaf de ambtenaren een vrije zaterdag en bracht onder meer de Algemene bijstandswet tot stand.

Personele wijzigingen

Op 1 augustus 1959 treedt minister van Defensie Sidney J. van den Bergh (VVD) af vanwege allerlei perikelen rond zijn relatie met een nog niet gescheiden vrouw. Op 4 september 1959 wordt Sim Visser (VVD), die tot dan werkzaam is als algemeen secretaris van de Verbond van Nederlandsche Werkgevers (VNO), beëdigd als minister van Defensie.

Op 3 juli 1961 stapt minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Charles van Rooy (KVP) op na kritiek op zijn functioneren tijdens de behandelingen van de Kinderbijslagwet. Op 17 juli 1961 wordt staatssecretaris van Economische Zaken Gerard Veldkamp (KVP) beedigd als minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid. Op 14 september 1961 wordt het Eindhovense gemeenteraadslid Frans Gijzels (KVP) benoemd als staatssecretaris van Economische Zaken.

Op 22 april 1962 overleed staatssecretaris van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen Gerard Stubenrouch (KVP) onverwachts op slechts 44–jarige leeftijd. Op 4 juni 1962 wordt Harry Janssen (KVP), die tot dan werkzaam is als hoogleraar Latijnse taal- en letterkunde op de Katholieke Universiteit Nijmegen, benoemd als staatssecretaris van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen.

Minister van Financiën Jelle Zijlstra tijdens een debat over loonpolitiek in de Tweede Kamer op 19 juli 1959.
V.l.n.r. minister-president Jan de Quay, voormalig minister-president Pieter Sjoerds Gerbrandy, prinses Irene en voormalig minister-president Willem Drees tijdens de opening van het Oorlogsmuseum Overloon op 23 mei 1960.
Voormalig Joegoslavische minister van Buitenlandse Zaken Edvard Kardelj (links) en minister van Buitenlandse Zaken Joseph Luns op 26 juni 1960.
Brits veldmaarschalk Bernard Montgomery (midden) en minister van Buitenlandse Zaken Joseph Luns (rechts) tijdens een bezoek aan de Universiteit van Amsterdam op 9 november 1960.
Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen Jo Cals tijdens een debat over de Technische Universiteit Delft in de Tweede Kamer op 12 juli 1961.
Minister van Financiën Jelle Zijlstra en het koffertje met de miljoenennota op het Binnenhof op 17 september 1961.
Premier van Japan Hayato Ikeda en minister-president Jan de Quay op Schiphol op 21 november 1962.
Staatssecretaris van Buitenlandse Zaken Hans van Houten, minister van Buitenlandse Zaken Joseph Luns en minister-president Jan de Quay tijdens een debat in de Tweede Kamer op 14 maart 1963.

Ambtsbekleders

Ambtsbekleders Ministers / Ministerie Termijn Partij
dr.
J.E. (Jan) de Quay

(1901–1985)
Minister-president /
Minister
Algemene Zaken 19 mei 1959 –
24 juli 1963
KVP
drs.
H.A. (Henk) Korthals

(1911–1976)
Vicepremier /
Minister
Verkeer en Waterstaat 19 mei 1959 –
24 juli 1963
VVD
Minister Surinaamse en Nederlands-
Antilliaanse Zaken
mr.
E.H. (Edzo) Toxopeus

(1918–2009)
Minister Binnenlandse Zaken 19 mei 1959 –
14 april 1965
VVD
mr.dr.
J.M.A.H. (Joseph) Luns

(1911–2002)
Minister Buitenlandse Zaken 13 oktober 1956 –
6 juli 1971
[2]
KVP
dr.
J. (Jelle) Zijlstra

(1918–2001)
Minister Financiën 22 december 1958 –
24 juli 1963
[2]
ARP
mr.
A.Ch.W. (Albert) Beerman

(1901–1967)
Minister Justitie 19 mei 1959 –
24 juli 1963
CHU
drs.
J.W. (Jan) de Pous

(1920–1996)
Minister Economische Zaken 19 mei 1959 –
24 juli 1963
CHU
S.J. (Sidney)
van den Bergh

(1898–1977)
Minister Defensie 19 mei 1959 –
1 augustus 1959
(afgetreden)
VVD
dr.
J.E. (Jan) de Quay

(1901–1985)
1 augustus 1959 –
4 september 1959
(waarnemend)
KVP
ir.
S.H. (Sim) Visser

(1908–1983)
4 september 1959 –
24 juli 1963
VVD
mr.dr.
Ch.J.M.A. (Charles)
van Rooy

(1912–1996)
Minister Sociale Zaken en
Volksgezondheid
19 mei 1959 –
3 juli 1961
(afgetreden)
KVP
mr.
V.G.M. (Victor) Marijnen

(1917–1975)
3 juli 1961 –
17 juli 1961
(waarnemend)
KVP
dr.
G.M.J. (Gerard) Veldkamp

(1921–1990)
17 juli 1961 –
5 april 1967
KVP
mr.
J.M.L.Th. (Jo) Cals

(1914–1971)
Minister Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen
2 september 1952 –
7 november 1961
[2]
(ziekte verlof)
KVP
dr.
M.A.M. (Marga) Klompé

(1912–1986)
7 november 1961 –
4 februari 1962
(waarnemend)
KVP
mr.
J.M.L.Th. (Jo) Cals

(1914–1971)
4 februari 1962 –
23 april 1963
(ziekte verlof)
KVP
dr.
M.A.M. (Marga) Klompé

(1912–1986)
23 april 1963 –
24 juli 1963
(waarnemend)
KVP
mr.
V.G.M. (Victor) Marijnen

(1917–1975)
Minister Landbouw en Visserij 19 mei 1959 –
24 juli 1963
KVP
mr.
J. (Jan) van Aartsen

(1909–1992)
Minister Volkshuisvesting en
Bouwnijverheid
19 mei 1959 –
24 juli 1963
ARP
dr.
M.A.M. (Marga) Klompé

(1912–1986)
Minister Maatschappelijk Werk 13 oktober 1956 –
24 juli 1963
[2]
KVP
Ambtsbekleders Staatssecretarissen / Portefeuille / Ministerie Termijn Partij
drs.
W.K.N. (Norbert) Schmelzer

(1921–2008)
Staatssecretaris • Bezitsvorming
• Rijksdienst
Publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie

(Algemene Zaken)
19 mei 1959 –
24 juli 1963
KVP
mr.
Th.H. (Theo) Bot

(1911–1984)
Staatssecretaris Nederlands-Nieuw-Guinea
Politieke Zaken

(Binnenlandse Zaken)
23 november 1959 –
24 juli 1963
KVP
mr.dr.
H.R. (Hans) van Houten

(1907–1996)
Staatssecretaris Europese Zaken

(Buitenlandse Zaken)
24 augustus 1959 –
24 juli 1963
VVD
dr.
W.H. (Willem)
van den Berge

(1905–1987)
Staatssecretaris • Fiscale Zaken
• Belastingdienst

(Financiën)
27 mei 1959 –
14 april 1965
O
dr.
G.M.J. (Gerard) Veldkamp

(1921–1990)
Staatssecretaris • Middenstand
• Toerisme

(Economische Zaken)
10 oktober 1952 –
17 juli 1961
[2]
(afgetreden na benoeming
tot minister van Sociale
Zaken en Volksgezondheid)
KVP
drs.
F.J.W. (Frans) Gijzels

(1911–1977)
14 september 1961 –
24 juli 1963
KVP
M.R.H. (Michael) Calmeyer
(1895–1990)
Staatssecretaris Koninklijke Landmacht
Koninklijke Luchtmacht

(Defensie)
19 juni 1959 –
24 juli 1963
CHU
P.J.S. (Piet) de Jong
(1915–2016)
Koninklijke Marine

(Defensie)
25 juni 1959 –
24 juli 1963
KVP
B. (Bauke) Roolvink
(1912–1979)
Staatssecretaris • Sociale Zekerheid
• Bijstand
• Arbeidsomstandigheden
• Maatschappelijke Dienstverlening
• Pensioenen
• Armoedebeleid
• Ouderenbeleid

(Sociale Zaken en
Volksgezondheid)
15 juni 1959 –
24 juli 1963
ARP
G.C. (Gerard) Stubenrouch
(1918–1962)
Staatssecretaris • Basisonderwijs
• Algemeen Voortgezet Onderwijs
• Voorbereidend Wetenschappelijk
Onderwijs
• Nijverheid Onderwijs
• Buitengewoon Onderwijs

(Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen
)
16 juni 1959 –
22 april 1962
(overleden)
KVP
dr.
H.H. (Harry) Janssen

(1910–1982)
4 juni 1962 –
24 juli 1963
KVP
mr.
Y. (Ynso) Scholten

(1918–1984)
• Volksontwikkeling
• Jeugdbeleid
• Cultuurbeleid
• Kunstbeleid
• Mediabeleid
• Sport
• Natuurbehoud

(Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen
)
16 juni 1959 –
24 juli 1963
CHU
E.G. (Eddie) Stijkel
(1918–1983)
Staatssecretaris • Wegverkeer
• Openbaar Vervoer
• Luchtvaart
• Spoorwegen
• Scheepvaart
• Internationale Vervoers
Aangelegenheden

(Verkeer en Waterstaat)
15 oktober 1959 –
24 juli 1963
VVD
Bron: Kabinet-De Quay Rijksoverheid.nl

Kabinetsformatie

Kabinetscrisis

De Tweede Kamer aanvaardde op 22 december 1960 de motie-Van Eibergen (ARP) om het woningbouwprogramma voor 1961 met 5000 woningen te verhogen. Het kabinet bood op 23 december 1960 zijn ontslag aan.

  • Ontslagaanvraag: 23 december 1960
  • Ontslagaanvraag ingetrokken: 2 januari 1961
  • Duur formatie: 10 dagen
  • Informateur

Reden ontslagaanvraag

Einde van de parlementaire periode.

Noemenswaardigheden

  • Norbert Schmelzer is de enige bewindspersoon die staatssecretaris was op het ministerie van Algemene Zaken.
  • Maar liefst vijf ambtsbekleders van het kabinet; De Quay, Zijlstra, Marijnen, Cals en De Jong dienden ooit als minister-president.

Zie ook

Zie de categorie Cabinet De Quay van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.