Kabinet-Drees III

Het kabinet krijgt te maken met verschillende internationale spanningen. Eind 1956 leiden een crisis rond het Suezkanaal en een opstand tegen het Stalinistische bewind in Hongarije tot internationale monetaire en economische problemen. Op financieel gebied ontstaan als gevolg van belangrijke loonstijgingen en belastingverlagingen er een overbesteding en dreigt de export in gevaar te komen. Minister van Financiën Henk Hofstra komt daarom met een 'bestedingsbeperking' die vanaf 1957 de 'tering naar de nering' moet zetten. Op 17 februari 1957 brengt minister Henk Hofstra daarover een nota uit. Zowel de inkomens van de burgers als de uitgaven en investeringen van de overheid worden gematigd. Bij het rijk gaat het om een bezuiniging van 200 miljoen.

Op 25 maart 1957 ondertekent minister van Buitenlandse Zaken Joseph Luns namens de regering de Verdragen van Rome waarmee onder meer de Europese Economische Gemeenschap wordt opgericht en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie. Hiermee wordt een verdere stap gezet naar economische integratie in West-Europa. In 1958 wordt in Den Haag een verdrag ondertekend over instelling van de Benelux economische unie, waardoor de grenzen tussen Nederland, België en Luxemburg geleidelijk zullen verdwijnen.

Personele wijzigingen

Op 16 maart 1957 stapt staatssecretaris van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen Anna de Waal (KVP) op nadat minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen Jo Cals (KVP) in haar ogen zich te veel met de onderwijspolitiek ging bemoeien. Ook speelde mee dat er op 12 november 1956 een tweede staatssecretaris op het ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen werd toegevoegd, die enkele portefeuilles zoals Volksontwikkeling en Jeugdwerk van haar over had genomen.

Op 1 januari 1958 treedt minister van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening Sicco Mansholt (PvdA) af nadat hij is benoemd tot eurocommissaris. Op 13 januari 1958 wordt PvdA–Tweede Kamerlid Anne Vondeling beëdigd als zijn opvolger.

Op 1 juni 1958 stapt staatssecretaris van Oorlog Ferdinand Kranenburg (PvdA) op nadat er ernstige kritiek ontstond op zijn aanschaffingsbeleid. Op 25 oktober 1958 wordt de voormalig burgemeester van Enschede Meine van Veen (PvdA) benoemd als zijn opvolger.

Op 10 oktober 1958 treedt minister van Verkeer en Waterstaat Jacob Algera (ARP) af vanwege gezondheidsredenen. Op 1 november 1958 wordt de Haagse wethouder Jan van Aartsen (ARP) beëdigd als zijn opvolger.

Minister van Financiën Henk Hofstra overhandigt de miljoenennota in de Tweede Kamer op 17 september 1957.

Minister van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening Sicco Mansholt en voorzitter van de Tweede Kamer Rad Kortenhorst op 12 december 1957.

• Tweede Kamerverkiezingen 1956: 13 juni 1956
• Beëdiging kabinet: 19 mei 1959
• Duur formatie: 13 oktober 1956
• Formateur
  • dr. W. (Willem) Drees (PvdA), (16 juni 1956 – 23 juli 1956) 39 dagen
• Formateur
  • mr. C.P.M. (Carl) Romme (KVP), (24 juli 1956 – 1 augustus 1956) 9 dagen
• Informateur
  • mr.dr. P. (Piet) Lieftinck (PvdA), (7 augustus 1956 – 20 augustus 1956) 14 dagen
• Informateur
  • mr.dr. W.F. (Gaius) de Gaay Fortman (ARP), (22 augustus 1956 – 15 september 1956) 25 dagen
• Informateur
  • mr. J.A.W. (Jaap) Burger (PvdA), (20 september 1956 – 8 oktober 1956) 19 dagen
• Formateur
  • dr. W. (Willem) Drees (PvdA), (9 oktober 1956 – 11 oktober 1956) 3 dagen

Op 11 december 1958 kwam er een einde aan de dertien jaar samenwerking van de christendemocraten ('rooms') en sociaaldemocraten ('rood') de zogenoemde rooms-rode coalitie. In de maanden voor de crisis waren de verhoudingen tussen de partijen verslechterd. De oorzaken ervan lagen veel dieper en hadden hun wortels al in de verkiezingsstrijd en kabinetsformatie van 1956. Bovendien had de PvdA eerder in 1958 bij de Staten- en gemeenteraadsverkiezingen nederlagen geleden. Tijdens een Kamerdebat over de verlenging van de belastingverhoging werd er door KVP–Tweede Kamerlid Anton Lucas een amendement ingediend met het voorstel om enkele tijdelijke belastingverhogingen niet met twee, maar slechts met één jaar te verlengen. In zijn betoog gaf minister van Financiën Henk Hofstra (PvdA) aan dat het door de Tweede Kamer aanvaarden van dit amendement zou kunnen leiden tot een kabinetscrisis. Een poging van KVP–Tweede Kamer fractievoorzitter Carl Romme om tot een compromis te komen mislukte. De Tweede Kamerlid nam het amendement met 88 tegen 55 stemmen aan. Alleen PvdA en CPN stemden tegen. De PvdA–bewindslieden boden hierop hun ontslag aan en de overige bewindslieden stelden hierna hun portefeuilles ter beschikking. Het kabinet bleef demissionair aan tot het werd opgevolgd door het rompkabinet Beel II op 22 december 1958.

• Willem Drees was met een leeftijd van 72 jaar en 170 dagen de op een na oudste dienende minister-president in de parlementaire geschiedenis na Johan Rudolph Thorbecke (74 jaar en 142 dagen).
• Maar liefst vijf bewindslieden van het kabinet; Drees, Samkalden, Zijlstra, Cals en Klompé werden later benoemd tot minister van staat.
• Vier ambtsbekleders van het kabinet dienden ooit als partijleider; Drees en Vondeling (PvdA), Zijlstra (ARP) en Schmelzer (KVP).
• Vier bewindslieden van het kabinet; Struycken, Algera, Helders, Van Rhijn zijn later benoemd als lid van de Raad van State.
• Maar liefst twee ambtsbekleders van het kabinet bereikten een leeftijd van meer dan honderd jaar; Willem Drees (101 jaar en 314 dagen) en Gerard Helders (107 jaar en 303 dagen).

• Tweede Kamerverkiezingen 1956
• Samenstelling Tweede Kamer 1956-1959

Zie de categorie Cabinet Drees III van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Nederlandse kabinetten

Schimmelpenninck · De Kempenaer-Donker Curtius · Thorbecke I · Van Hall-Donker Curtius · Van der Brugghen · Rochussen · Van Hall-Van Heemstra · Van Zuylen van Nijevelt-Van Heemstra · Thorbecke II · Fransen van de Putte · Van Zuylen van Nijevelt · Van Bosse-Fock · Thorbecke III · De Vries-Fransen van de Putte · Heemskerk-Van Lynden van Sandenburg · Kappeyne van de Coppello · Van Lynden van Sandenburg · Heemskerk Azn. · Mackay · Van Tienhoven · Röell · Pierson · Kuyper · De Meester · Heemskerk · Cort van der Linden · Ruijs de Beerenbrouck I · Ruijs de Beerenbrouck II · Colijn I · De Geer I · Ruijs de Beerenbrouck III · Colijn II · Colijn III · Colijn IV · Colijn V · De Geer II · Gerbrandy I · Gerbrandy II · Gerbrandy III · Schermerhorn-Drees · Beel I · Drees-Van Schaik · Drees I · Drees II · Drees III · Beel II · De Quay · Marijnen · Cals · Zijlstra · De Jong · Biesheuvel I · Biesheuvel II · Den Uyl · Van Agt I · Van Agt II · Van Agt III · Lubbers I · Lubbers II · Lubbers III · Kok I · Kok II · Balkenende I · Balkenende II · Balkenende III · Balkenende IV · Rutte I · Rutte II · Rutte III