Kabinet-Biesheuvel I

Het kabinet-Biesheuvel I was het Nederlandse kabinet van 6 juli 1971 tot 9 augustus 1972. Het kabinet werd gevormd door de politieke partijen Katholieke Volkspartij (KVP), Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD), Anti-Revolutionaire Partij (ARP), Christelijk-Historische Unie (CHU) en de Democratisch Socialisten '70 (DS'70) na de Tweede Kamerverkiezingen van 1971. Het centrum kabinet-Biesheuvel I was een meerderheidskabinet dat zowel in de Eerste Kamer als Tweede Kamer kon rekenen op een ruime meerderheid. Het kabinet-Biesheuvel I was het eerste en laatste waarin de Democratisch Socialisten '70 regeringsdeelname had.[1]

Kabinet-Biesheuvel I
De bordesscène van de ministers van het kabinet-Biesheuvel I met links in het midden koningin Juliana bij Huis ten Bosch op 6 juli 1971
CoalitieKVP, VVD, ARP, CHU, DS'70
Zeteltal TK35 + 16 + 13 + 10 + 8 = 82
Premiermr. B.W. (Barend) Biesheuvel
Beëdiging6 juli 1971
Demissionair19 juli 1972
Ontslagdatum9 augustus 1972
VoorgangerDe Jong
OpvolgerBiesheuvel II
Zetels in de Tweede Kamer
Overzicht kabinetten
Portaal    Politiek

Verloop

Financieel-economische problemen staan centraal, waarbij de toenemende inflatie het grootste probleem is. DS'70 maakt zich sterk voor toepassing van het profijtbeginsel, de burger moest meer gaan betalen voor diensten van de overheid. In dit verband leidde vooral de verhoging van het collegegeld voor universiteiten en hogescholen van 200,- naar 1000,- tot veel tumult. Verder op financieel-economisch gebied krijgt het kabinet te maken met wat wel wordt genoemd 'stagflatie': een combinatie van stagnerende economie en toenemende inflatie (prijsstijgingen). Het financieringstekort loopt op naar 3,9 miljard in 1971 en de werkloosheid stijgt naar 150.000. De inflatie bedraagt in 1971 zeven procent. Al op 4 augustus 1971 trekt het kabinet de door het vorige kabinet genomen loonmaatregel in. Ook de prijscalculatiemaatregel wordt ingetrokken.

De belangrijkste zaak waarmee het kabinet te maken krijgt, is de discussie over de mogelijke gratiëring van de Drie van Breda (drie tot levenslang veroordeelde Duitse oorlogsmisdadigers). Uiteindelijk ziet het kabinet hier vanaf, nadat de Tweede Kamer zich via een motie-Voogd in meerderheid tegen heeft verklaard.[2]

In juni 1972 diende minister van Justitie Dries van Agt en minister van Volksgezondheid en Milieuhygiëne Louis Stuyt een voorstel in over zwangerschapsonderbreking (abortus provocatus). Het beginsel daarbij is dat abortus strafbaar blijft, tenzij er gegronde redenen voor waren ('nee, tenzij'). Eerder (in 1970) hadden de PvdATweede Kamerleden Jan Lamberts en Hein Roethof al een voorstel ingediend om abortus uit het strafrecht te halen ('ja, mits'). Beide voorstellen bleven nog onafgedaan.

Ook werd er onder minister van Buitenlandse Zaken Norbert Schmelzer een meer Europees beleid gevoerd, in tegenstelling tot het Atlantische beleid van voormalig minister van Buitenlandse Zaken Joseph Luns.

Inkomend minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk Piet Engels en aantredend minister-president Barend Biesheuvel op 2 juli 1971.
Vicepremier en minister van Financiën Roelof Nelissen presenteert de miljoenennota tijdens de algemene beschouwingen in de Tweede Kamer op 21 september 1971.
Minister van Volksgezondheid en Milieuhygiëne Louis Stuyt tijdens een debat in de Tweede Kamer op 1 december 1971.
Minister van Justitie Dries van Agt en minister van Sociale Zaken Jaap Boersma tijdens een debat in de Tweede Kamer op 16 februari 1972.
Minister van Justitie Dries van Agt arriveert met bewaking op het Binnenhof voor het debat over de Drie van Breda in de Tweede Kamer op 29 februari 1972.
Minister-president Barend Biesheuvel, minister van Justitie Dries van Agt en staatssecretaris van Justitie Hans Grosheide tijdens het debat over de Drie van Breda in de Tweede Kamer op 29 februari 1972.
Minister van Defensie Hans de Koster, minister-president Barend Biesheuvel, directeur van het Instituut Clingendael Henk Neuman, lid van de Raad van State Karel van Rijckevorsel en voormalig Tweede Kamerlid Frans Goedhart op 27 maart 1972.
Sovjet-Unie ambassadeur voor Nederland Vladimir Lavrov, Sovjet-Unie minister van Buitenlandse Zaken Andrej Gromyko en minister-president Barend Biesheuvel bij het Catshuis op 5 juli 1972.
Minister-president Barend Biesheuvel bij Huis ten Bosch na de val van het kabinet op 19 juli 1972.

Ambtsbekleders

Ambtsbekleders Ministers / Ministerie Termijn Partij
mr.
B.W. (Barend) Biesheuvel

(1920–2001)
Minister-president /
Minister
Algemene Zaken 6 juli 1971 –
11 mei 1973
ARP
mr.
R.J. (Roelof) Nelissen

(1931–2019)
Vicepremier /
Minister
Financiën 6 juli 1971 –
11 mei 1973
KVP
mr.
W.J. (Molly) Geertsema

(1918–1991)
Vicepremier /
Minister
Binnenlandse Zaken 6 juli 1971 –
11 mei 1973
VVD
drs.
W.K.N. (Norbert) Schmelzer

(1921–2008)
Minister Buitenlandse Zaken 6 juli 1971 –
11 mei 1973
KVP
mr.
A.A.M. (Dries) van Agt

(1931)
Minister Justitie 6 juli 1971 –
8 september 1977
KVP
mr.drs.
H. (Harrie) Langman

(1931–2016)
Minister Economische Zaken 6 juli 1971 –
11 mei 1973
VVD
H.J. (Hans) de Koster
(1914–1992)
Minister Defensie 6 juli 1971 –
11 mei 1973
VVD
dr.
L.B.J. (Louis) Stuyt

(1914–2000)
Minister Volksgezondheid
en Milieuhygiëne
6 juli 1971 –
11 mei 1973
KVP
drs.
J. (Jaap) Boersma

(1929–2012)
Minister Sociale Zaken 6 juli 1971 –
19 december 1977
ARP
mr.
Ch. (Chris) van Veen

(1922–2009)
Minister Onderwijs en Wetenschappen 6 juli 1971 –
11 mei 1973
CHU
dr.
W. (Willem) Drees jr.

(1922–1998)
Minister Verkeer en Waterstaat 6 juli 1971 –
21 juli 1972
(afgetreden)
DS'70
drs.
B.J. (Bé) Udink

(1926–2016)
21 juli 1972 –
11 mei 1973
CHU
ir.
P.J. (Pierre) Lardinois

(1924–1987)
Minister Landbouw en Visserij 5 april 1967 –
1 januari 1973
[3]
KVP
drs.
B.J. (Bé) Udink

(1926–2016)
Minister Volkshuisvesting en
Ruimtelijke Ordening
6 juli 1971 –
11 mei 1973
CHU
P.J. (Piet) Engels
(1923–1994)
Minister Cultuur, Recreatie en
Maatschappelijk Werk
6 juli 1971 –
11 mei 1973
KVP
Ambtsbekleder Minister / Portefeuille / Ministerie Termijn Partij
mr.
R.J. (Roelof) Nelissen

(1931–2019)
Minister Surinaamse en Nederlands-
Antilliaanse Zaken
6 juli 1971 –
28 januari 1972
KVP
ir.
P.J. (Pierre) Lardinois

(1924–1987)
28 januari 1972 –
1 januari 1973
KVP
mr.dr.
C. (Kees) Boertien

(1927–2002)
Minister Ontwikkelingssamenwerking

(Buitenlandse Zaken)
6 juli 1971 –
11 mei 1973
ARP
jhr.mr.
M.L. (Mauk) de Brauw

(1925–1984)
Minister • Wetenschapsbeleid
• Wetenschappelijk Onderwijs

(Onderwijs en Wetenschappen)
6 juli 1971 –
21 juli 1972
(afgetreden)
DS'70
mr.
Ch. (Chris) van Veen

(1922–2009)
21 juli 1972 –
11 mei 1973
CHU
Ambtsbekleders Staatssecretarissen / Portefeuille / Ministerie Termijn Partij
drs.
A. (Jan) van Stuijvenberg

(1928)
Staatssecretaris • Agglomeratie Zaken
• Rijksdienst

(Binnenlandse Zaken)
17 juli 1971 –
21 juli 1972
(afgetreden)
DS'70
drs.
Th.E. (Tjerk) Westerterp

(1930)
Staatssecretaris Europese Zaken

(Buitenlandse Zaken)
17 augustus 1971 –
11 mei 1973
KVP
mr.
W. (Willem) Scholten

(1927–2005)
Staatssecretaris • Fiscale Zaken
• Belastingdienst

(Financiën)
14 juli 1971 –
19 maart 1973
CHU
mr.
A.P.J.M.M. (Fons) van der Stee

(1928–1999)
• Financiën Lagere Overheden

(Financiën)
14 juli 1971 –
12 maart 1973
KVP
mr.
J.H. (Hans) Grosheide

(1930)
Staatssecretaris • Integratie
• Immigratie
• Asielzaken
• Vreemdelingenzaken
• Jeugdbescherming
• Gevangeniswezen
• Rehabilitatie

(Justitie)
28 juli 1971 –
11 mei 1973
ARP
drs.
J.J.M. (Jan) Oostenbrink

(1936)
Staatssecretaris • Midden- en Kleinbedrijf
• Toerisme

(Economische Zaken)
17 juli 1971 –
11 mei 1973
KVP
A. (Adri) van Es
(1913–1994)
Staatssecretaris • Materieelvoorzieningen
• Personeelsbeleid

(Defensie)
14 augustus 1963 –
16 september 1972
[3]
ARP
mr.
J.G. (Koos) Rietkerk

(1927–1986)
Staatssecretaris • Sociale Zekerheid
• Arbeidsomstandigheden

(Sociale Zaken)
28 juli 1971 –
23 april 1973
VVD
mr.drs.
C.E. (Kees) Schelfhout

(1918–1983)
Staatssecretaris • Kleuterscholen
• Basisonderwijs
• Buitengewoon Onderwijs

(Onderwijs en Wetenschappen)
28 juli 1971 –
11 mei 1973
KVP
dr.
R.J.H. (Roelof) Kruisinga

(1922–2012)
Staatssecretaris • Wegverkeer
• Openbaar Vervoer
• Spoorwegen
• Scheepvaart
• PTT
• Milieuzaken

(Verkeer en Waterstaat)
28 juli 1971 –
20 maart 1973
CHU
drs.
K.W. (Werner) Buck

(1925–2010)
Staatssecretaris • Stadsvernieuwing

(Volkshuisvesting en
Ruimtelijke Ordening
)
17 augustus 1971 –
11 mei 1973
KVP
S. (Fia) van Veenendaal-
van Meggelen

(1918–2005)
Staatssecretaris • Bijstand
• Maatschappelijke Dienstverlening
• Pensioenen
• Armoedebeleid

(Cultuur, Recreatie en
Maatschappelijk Werk
)
28 juli 1971 –
21 juli 1972
(afgetreden)
DS'70
H.J.L. (Henk) Vonhoff
(1931–2010)
• Volksontwikkeling
• Jeugdbeleid
• Cultuurbeleid
• Kunstbeleid
• Mediabeleid
• Sport
• Natuurbehoud

(Cultuur, Recreatie en
Maatschappelijk Werk
)
28 juli 1971 –
23 april 1973
VVD
Bron: Kabinet-Biesheuvel I Rijksoverheid.nl

Kabinetsformatie

Hoewel de KVP de grootste partij was, leverde deze partij de premier niet. In die tijd was het ten eerste nog geen wet van Meden en Perzen dat de grootste regeringspartij de premier leverde, anderzijds had de KVP, na het passeren van oud-premier Piet de Jong voor het lijsttrekkerschap, geen voor de hand liggende kandidaat.

Reden ontslagaanvraag

Er ontstond verschil van mening in de ministerraad over het te voeren loon- en prijsbeleid en de bezuinigingen, waarna DS'70 besloot het kabinet te verlaten. De DS'70-bewindslieden dienden op 19 juli 1972 hun ontslag in, waardoor het kabinet niet meer kon rekenen op een meerderheid in de Tweede Kamer. De overige leden van het kabinet stelden daarom hun functie ter beschikking en het kabinet werd derhalve demissionair. Na een formatieperiode van 22 dagen kwam het rompkabinet Biesheuvel II aan het bewind.[4]

Noemenswaardigheden

  • Maar liefst zeven ambtsbekleders van het kabinet dienden ooit als partijleider; Biesheuvel (ARP), Geertsema (VVD), Schmelzer (KVP), Van Agt (CDA), Drees jr. (DS'70), Udink en Kruisinga (CHU).

Zie ook

Zie de categorie Cabinet Biesheuvel I van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.