Irene der Nederlanden

Prinses Irene met haar oudere zus Beatrix en haar ouders

Prinses Irene werd geboren op Paleis Soestdijk in Baarn. Haar naam betekent "vrede" en werd gekozen in verband met de gespannen toestand in Europa ten tijde van haar geboorte. Op 10 mei 1940 viel het Duitse leger van Adolf Hitler Nederland binnen. Enkele dagen later vluchtten haar ouders met prinses Irene, haar oudere zus Beatrix en haar grootmoeder koningin Wilhelmina naar Londen. Ook haar gouvernante Sophia Feith ging mee met deze vlucht. Irene werd - uit vrees voor Duitse luchtaanvallen - in het geheim gedoopt in de kapel van Buckingham Palace; de echtgenote van koning George VI, koningin Elisabeth, was hierbij een van haar peten. De doop werd op 31 mei 1940 voltrokken door de hervormde predikant dominee J. van Dorp.[1] Hij preekte op verzoek van koningin Juliana over de tekstwoorden uit Johannes 14:27 - Vrede laat Ik u, Mijn vrede geef Ik u; niet gelijkerwijs de wereld hem geeft, geef Ik hem u.

Haar vader en grootmoeder bleven in Engeland en Irene ging met haar moeder en zus naar Canada, waar haar zus Margriet geboren werd. Tijdens de oorlogsjaren vernoemde koningin Wilhelmina een brigade naar haar kleindochter, de zogenoemde Prinses Irene Brigade. Na de bevrijding van Nederland keerden Irene en haar gezin op 2 augustus 1945 terug naar Paleis Soestdijk. Hier werd in 1947 haar jongste zus prinses Christina geboren. In 1948 werd haar moeder koningin der Nederlanden.

Irene bezocht de school (Werkplaats Kindergemeenschap) van onderwijsvernieuwer Kees Boeke. Zij moest er onder meer ramen lappen, de tuin wieden en knopen aannaaien. De school beviel niet. Uit een door haar ouders gearrangeerde test bleek dat zij een grote kennisachterstand had opgelopen vergeleken met kinderen van andere scholen. Hetzelfde was het geval bij haar zus Beatrix. In april 1951 verlieten Irene en haar zussen Beatrix en Margriet deze school en Beatrix en Irene kregen met een select groepje andere scholieren privéles in Paleis Soestdijk. Na de zomervakantie verhuisde het schooltje naar een villa in Baarn onder auspiciën van Het Baarnsch Lyceum. Het schooltje werd officieel een dependance van Het Baarnsch Lyceum en kreeg Incrementum als naam. In 1957 slaagde zij hier voor de MMS-opleiding.

Op 5 augustus 1957 werd prinses Irene staatsrechtelijk meerderjarig en mocht zij voor het eerst officieel de opening van de Staten-Generaal meemaken. Tot en met 1963 vergezelde zij trouw haar ouders op de derde dinsdag van september in de Ridderzaal. In 1962 was zij een van de bruidsmeisjes van de Griekse prinses en latere koningin Sophia, toen die in het huwelijk trad met de latere koning van Spanje Juan Carlos.

Na de MMS volgde Irene diverse cursussen aan de Universiteit van Lausanne. Vervolgens studeerde ze aan de Rijksuniversiteit Utrecht vier jaar Spaanse taal- en letterkunde. In 1963 slaagde zij voor haar examen tolk-vertaler Spaans.

Prinses Irene met prins Carlos Hugo op 9 februari 1964, een dag na de bekendmaking van hun verloving

Op 3 januari 1964 liet Irene zich in Rome (in de binnenkapel van Sint-Paulus buiten de Muren) door de Utrechtse kardinaal Alfrink herdopen tot lid van de Rooms-Katholieke Kerk, zonder daar enige ruchtbaarheid aan te geven. Toen aan het eind van die maand bekend werd dat de prinses rooms-katholiek was geworden verklaarde het hof dat dit een strikt persoonlijke zaak was en niet politiek gezien moest worden. Op de overstap naar de Rooms-Katholieke Kerk kwam kritiek uit protestantse hoek.

Irene houdt haar zoon Carlos ten doop, onder het toeziend oog van haar moeder koningin Juliana (links) (10 februari 1970)

Irene in 1978

Vrij snel na de herdoop werd de verloving afgekondigd van Irene met de rooms-katholieke Carlos Hugo van Bourbon-Parma, een Fransman van Spaanse afkomst. Carlos Hugo was een destijds omstreden troonpretendent voor de Spaanse troon en de leider van de Carlisten. Minister-president Victor Marijnen (KVP) en de ministers Barend Biesheuvel (ARP), Ynso Scholten (CHU) en Edzo Toxopeus (VVD) stelden tijdens een nachtelijk beraad op Paleis Soestdijk Carlos Hugo de vraag: wilde hij voorafgaand aan het huwelijk zijn claim op de Spaanse troon intrekken en aftreden als leider van de Carlisten? Carlos Hugo gaf een ontkennend antwoord, waarop het viertal duidelijk maakte dat in dat geval het kabinet geen wettelijke toestemming voor het huwelijk wenste te geven, wat inhield dat er dan wel getrouwd kon worden, maar dat Irene haar rechten op de Nederlandse troon zou verliezen.

Irene zag er daarop van af voor haar voorgenomen huwelijk toestemming te vragen bij de Staten-Generaal en trouwde op 29 april 1964 te Rome, in de basiliek van Santa Maria Maggiore, buiten aanwezigheid van het Nederlandse kabinet en leden van het Koninklijk Huis. Bij de huwelijksplechtigheid was onder meer Zita, de laatste keizerin van Oostenrijk, aanwezig. Het kerkelijk huwelijk werd gesloten door kardinaal Giobbe.[2] Diezelfde dag nog ontving paus Paulus VI het paar op audiëntie.[2]

Nadat ze trouwde woonde Irene met haar echtgenoot en kinderen tot en met 1979 jaarlijks het bloemendefilé op Koninginnedag ter gelegenheid van de verjaardag van Juliana bij.

Irene en Carlos Hugo kregen vier kinderen:

• Carlos Xavier Bernardo Sixto Marie (27 januari 1970);
• Margarita Maria Beatriz (13 oktober 1972);
• Jaime Bernardo (13 oktober 1972);
• Maria Carolina Christina (23 juni 1974).

Carlos Hugo mocht van dictator Franco Spanje niet in, omdat hij zijn aanspraak op de Spaanse troon wilde doen gelden. Franco had Juan-Carlos, de kleinzoon van de laatste koning Alfonso XIII, tot zijn opvolger bestemd en niet de kandidaat van (een van) de Carlistische bewegingen, Carlos Hugo. Aangezien Carlos Hugo nog steeds niet het Spaanse burgerschap kreeg en zich niet in Spanje mocht begeven was Irene lange tijd het gezicht van de Carlistische beweging. Vanaf 1973 liep zij mee in de stoet van de Carlisten die de Montejurra bestegen. In 1976 werd tijdens deze bestijging een aanslag gepleegd op Irene en Carlos Hugo door aanhangers van zijn jongere broer Sixto, met wie hij al lang onenigheid had over de politieke richting van de Carlistische beweging.

Irene en Carlos Hugo scheidden in 1981. Irene verloor hierbij de titel Prinses van Bourbon-Parma. Het huwelijk werd ook ter nietigverklaring bij de kerkelijke rechtbank van het aartsbisdom Utrecht voorgelegd, maar er is geen publieke uitspraak geweest. Prinses Irene gaf er vervolgens jarenlang de voorkeur aan de geslachtsnaam 'Van Lippe-Biesterfeld' zonder 'Koninklijke Hoogheid' te gebruiken. In 2009 vertelde ze in NOVA College Tour dat ze haar prinsessentitel weer gebruikte aangezien anderen dat toch prettiger vonden en ze als prinses soms net iets meer kon bereiken in haar werk voor de natuur.

Na de echtscheiding verbraken Irene en haar familie het contact met Irenes voormalige echtgenoot niet. Zij ontmoetten elkaar nog geregeld, ook in het openbaar. Carlos Hugo was tot zijn dood in 2010 vaak aanwezig bij belangrijke gebeurtenissen in de koninklijke familie. Irene woonde in 2010 de begrafenis en bijzetting bij van haar voormalig echtgenoot in het Italiaanse Parma.

De prinses woonde na haar scheiding met haar vier kinderen eerst bij haar ouders op Paleis Soestdijk. Vervolgens ging ze in de witte villa wonen die er naast staat. Tot 2016 woonde ze afwisselend in de villa Mariënhove in Wijk bij Duurstede, in haar huis in Zwitserland en op een groot natuurreservaat in Zuid-Afrika. In 2016 woonde ze in Wassenaar en had ze nog een grachtenpand in Utrecht. In 2019 verhuisde zij naar Doorn.

Triomph-tulp "Prinses Irene", genoemd naar de prinses

Prinses Irene heeft een grote belangstelling voor de natuur en spiritualiteit. In 2000 was zij betrokken bij de oprichting en werd voorzitter van de Stichting Lippe-Biesterfeld NatuurCollege. Deze stichting houdt zich bezig met cursussen en projecten op natuurgebied. Zij heeft diverse boeken geschreven en geeft regelmatig lezingen. Op 28 juni 2006 vroeg zij minister van verkeer en waterstaat Karla Peijs af te zien van het voornemen een snelweg aan te leggen door Nederlands oudste natuurgebied, het Naardermeer.

Prinses Irene vervult geregeld representatieve verplichtingen voor het NatuurCollege maar ook voor de vrede. Zij baarde groot opzien door als spreker op te treden bij de grote vredesdemonstratie van 1983 in Den Haag. Niet minder opzien baarde een interview met de Volkskrant in oktober 2005. Irene stelde daarin dat de westerse wereld vredesonderhandelingen moet beginnen met al Qaida van Osama bin Laden. Over de Amerikaanse president George W. Bush zei zij: '[Hij is] de verpersoonlijking van het oude leiderschap: ik weet het beter dan jullie, ik ga jullie overheersen. Punt uit!'

In 2005 werd prinses Irene benoemd tot 'honarary member' van de Club van Boedapest.

Sinds 2009 is prinses Irene beschermvrouwe van de Stichting Erik Hazelhoff Roelfzema Prijs. Met Erik Hazelhoff Roelfzema, de Soldaat van Oranje, had haar familie, maar in het bijzonder ook prinses Irene een heel goede en hechte band. Roelfzema schreef het voorwoord in haar boek Dialoog met de natuur uit 1995.

Als er bijzondere gebeurtenissen zijn bij de Prinses Irene Brigade is prinses Irene hierbij aanwezig. Om de vijf jaar neemt ze een bevrijdingsdefilé af.

Voor haar activiteiten ontving zij in 2010 de Martin Buberpenning.

In 2001 kocht zij het 5000 hectare grote Bergplaas in Zuid-Afrika, waar zij een natuurreservaat van maakte. Ze schreef er een boek over, Bergplaas, een verhaal, dat op 10 september 2016 uitkwam.

• Inhuldigingsmedaille 1948
• Herinneringsmedaille 1962
• Huwelijksmedaille 1966
• Inhuldigingsmedaille 1980
• Huwelijksmedaille 2002
• Inhuldigingsmedaille 2013
• Grootkruis in de Orde van de Nederlandse Leeuw
• Grootlint in de Leopoldsorde van België
• Orde van de Pleiaden Tweede Klasse van Iran
• Grootkruis Eerste Klasse in de Orde van de Azteekse Adelaar van Mexico
• Groot Gouden Ereteken aan het Lint voor Verdiensten van Oostenrijk
• Grootkruis in de Orde van de Zon van Peru
• Grootkruis in de Orde van Chula Chom Klao van Thailand