Catshuis

Het huis, gelegen op het landgoed Sorghvliet, ligt langs de huidige Scheveningseweg, die op aanraden van Constantijn Huygens in 1653 werd aangelegd. Het Catshuis is door stadsarchitect Claes Dircx van Balckeneynde gebouwd voor Jacob Cats (1577-1660), een vooraanstaand dichter en politicus. Cats nam Huis Sorghvliet, zoals hij het zelf noemde, op 14 juli 1652 in gebruik. Oorspronkelijk had het huis geen bovenetage. Op de plaats van Huis Sorghvliet stond voorheen een boerderij, waarvan het woongedeelte hoogstwaarschijnlijk in het linkergedeelte van het gebouw is verwerkt.
Door het terrein loopt de Haagse Beek. Het water daarvan werd gebruikt voor zijn classicistische Hollandse tuin, de bagger voor mest, en het zand werd gebruikt voor wallen om de tuin tegen stuifzand te beschermen. De omgeving bestond immers nog uit woeste duingronden. Het park strekte zich uit van de Laan van Meerdervoort en de Groot Hertoginnelaan tot aan het Van Stolkpark.

In 1675 kwam het landgoed Sorghvliet in bezit van Hans Willem Bentinck, kamerheer van de latere koning-stadhouder Willem III (1650-1702). Zijn zoon, Willem Bentinck, liet in 1738 midden op het dak van het Catshuis in de klokkentoren een bronzen klok plaatsen. Het is bekend dat zij een bijenstal hadden, die eind 20ste eeuw weer is opgebouwd, en nu Bentincks Bijenstal heet.

In de 18e eeuw waren de tuinen en de menagerie van Sorghvliet vermaard. Zij waren vergelijkbaar met die van Het Loo. In de 19e eeuw werden tuinen, berceaus, fonteinen en oranjerie vervangen door een uitgestrekt gazon.

De buitenplaats werd in 1903 door Adriaan Goekoop gekocht. Net als zijn vader deed hij in onroerend goed en hij ontwikkelde allerlei Haagse buurten. Ook wilde hij, net als koning Willem II, die het landgoed in 1837 had verworven, eigenlijk wel een paleis op Zorgvliet bouwen, maar het bleef bij een ambitie. Hij verkocht het aangrenzende Rustenburg en Buitenrust, waar in 1905 met de bouw van het Vredespaleis werd begonnen. In 1909 werd het stadsuitbreidingsplan van H.P. Berlage aangenomen, en er werden rondom het Catshuis villa's gebouwd en een verbindingsweg tussen de Kerkhoflaan en de Stadhouderslaan, waar toen het Statenkwartier werd bebouwd. Het Haags Gemeentemuseum werd in 1935 geopend. Het huis en de tuinen van Sorghvliet werden door Goekoop gerestaureerd.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog, in 1942, werd begonnen met de aanleg van de Atlantikwall dwars door Den Haag. In een strook van 350 meter breedte werd alle bebouwing gesloopt. Ook het Catshuis stond op de nominatie om gesloopt te worden. Goekoop wist de sloop van het Catshuis af te wenden door te wijzen op het historische belang van het Catshuis. In de herfst van 1942 werd hier een Duitse spionnenopleiding gevestigd, de Agentenschule West, ook bekend als Seehof die onder leiding stond van de Nederlandse SS'er Koos Sprey.[1] Het Catshuis is toen ook bezocht door Otto Skorzeny, Heinrich Himmler en de pro-Duitse grootmoefti van Jeruzalem, Amin al-Hoesseini.

Slechts drie premiers hebben met hun gezin in het Catshuis gewoond, te weten Victor Marijnen, Jo Cals en Piet de Jong. Latere premiers gebruikten het Catshuis slechts als logeeradres en voor vergaderingen en officiële ontvangsten. Dries van Agt was de laatste premier, tot op heden, die de ambtswoning daadwerkelijk bewoonde. Ruud Lubbers zag er in 1982 van af.

Omdat het Catshuis - waaraan sinds 1963 niets meer was gewijzigd - niet meer voldeed aan de hedendaagse eisen, werd in 1999 een renovatieproject gestart. De gebeurtenissen van 11 september 2001 hebben aan het veiligheidsaspect een extra dimensie toegevoegd. De kosten van renovatie bedroegen circa 15 miljoen euro. Gedurende de renovatie en bouwperiode was het Catshuis niet beschikbaar voor bewoning en representatieve ontvangsten.

Op de begane grond van het Catshuis bevinden zich de ruimtes die gebruikt worden voor staats- en werkbezoeken en andere representatieve ontvangsten van de minister-president. Een kelder huisvest technische en sanitaire voorzieningen en een keuken. In de vernieuwde ambtswoning ligt op de eerste verdieping een volledig ingericht privé-appartement dat de minister-president als tweede woonhuis kan gebruiken.

Eind januari 2004 ontstond enige opschudding toen bleek dat de Rijksgebouwendienst illegaal had gehandeld, door antieke schouwen en plafonds te laten wegbreken.

Vanaf 5 maart 2012 tot en met 21 april 2012 werden er door de VVD, CDA en PVV bezuinigingsonderhandelingen in het Catshuis gevoerd, het zogenoemde Catshuisoverleg.

Op 24 maart 2014 was het Catshuis het toneel van de G7-top. In het kader van de Nuclear Security Summit 2014 in Den Haag waren alle leiders van de G7-landen aanwezig. De G7-top in het Catshuis ging voornamelijk over de situatie in Oekraïne.

Op 29 maart 2014 was het Catshuis, in het kader van 200 jaar Grondwet, voor het eerst in de geschiedenis voor het publiek geopend.

• Informatie over rijksmonumentnummer 17411

Zie de categorie Catshuis van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.