breken

Nederlands
Uitspraak
Woordafbreking
  • bre·ken
Woordherkomst en -opbouw
  • In de betekenis van ‘klein of stuk maken’ voor het eerst aangetroffen in 1237 [1]
  • [2]
stamtijd
onbepaalde
wijs		 verleden
tijd		 voltooid
deelwoord
breken
brak
gebroken
klasse 4 volledig

Werkwoord

breken [3]

  1. ergatief (algemeen) in stukken uiteenvallen
    • De ruit is vanmiddag gebroken. 
  2. ergatief een doorgang, scheiding forceren
  3. ergatief (van de jongensstem) wisselen
    • In de puberteit breekt de jongensstem 
  2. ergatief (natuurkunde) (optica) veranderen van richting van stralen
  2. overgankelijk in stukken uiteen doen vallen
    • Vanmiddag brak een hevige windvlaag de ruit van de voorkamer. 
Synoniemen
Verwante begrippen
Hyponiemen
   
Afgeleide begrippen
   
  • breekster
  • breekteam
  • breektuig
  • breekwater
  • breekwerf
  • breekwerk
Vaste voorzetsels
  • breken met
Uitdrukkingen en gezegden
  • De staf over iets/iemand breken
iets/iemand afkeuren
  • Een lans breken voor iemand
het voor iemand opnemen ofwel: voor iemand de best doen diegene ergens mee te helpen iets te verkrijgen
  • Een potje kunnen breken (bij iemand)
iemand wordt niet gauw boos
  • Ergens een lans voor breken
  • Het ijs is gebroken
na een kil begin is men vriendelijk tegen elkaar
  • Iemand kunnen maken en breken
de mogelijkheid hebben te beslissingen over iemands leven en dood en welbevinden
  • Je kan geen omelet maken zonder eieren te breken.
om iets te bereiken moet je kosten maken of moeite doen
  • Langzaam aan, dan breekt het lijntje niet.
je kunt beter rustig doorwerken, dan kan er het minste fout gaan
  • Men kan geen ijzer met handen breken.
iets niet doen omdat er op dat moment de tijd/middelen niet voor handen zijn
  • Nood breekt wet.
bij moeilijke omstandigheden is er meer geoorloofd
  • Nu breekt mijn klomp.
van verbazing niet meer weten wat te zeggen
Vertalingen
    1. in stukken uiteenvallen   
    4. veranderen van richting van stralen   
    5. in stukken uiteen doen vallen   

Gangbaarheid
  • Het woord breken staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
100 %van de Nederlanders;
99 %van de Vlamingen.

Verwijzingen
  1. "breken" in: Sijs, N. van der Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen. 2e druk (2002) Veen, Amsterdam / Antwerpen; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
  2. breken op website: Etymologiebank.nl
  3. Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.