worden

Nederlands
Uitspraak
  • Geluid:  worden    (hulp, bestand)
  • IPA: / ˈwɔrdə(n) /
  • IPA:
    • (Noord-Nederland): /ˈʋɔrdə(n)/
    • (Vlaanderen, Brabant): /ˈβ̞ɔrdə(n)/
    • (Limburg): /ˈwɔrdə(n)/
Woordafbreking
  • wor·den
Woordherkomst en -opbouw
  • In de betekenis van ‘in de genoemde toestand raken, hulpwerkwoord van de lijdende vorm’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901 [1]
Middelnederlands: werden
Oudnederlands: werthan
Germaans: *werþanan
Indo-Europees: *wert-
  • Verwant in Germaans:
West: Engels: worth (Angelsaksisch: weorþan), Duits: werden, (Oudhoogduits: werdan), Fries: wurde (Oudfries: wertha)
Noord: Zweeds: varda, Deens: vorde, Noors: verta, verte, verda, (Nynorsk: vart, Oudnoords: verða), IJslands/Faeröers: verða
Oost: Gotisch: wairþan
  • Verwant in Romaans:
Italisch Latijn: vertere, Frans: verser, Italiaans: versare
stamtijd
onbepaalde
wijs		 verleden
tijd		 voltooid
deelwoord
worden
werd
geworden
klasse 7 volledig

Werkwoord

worden

  1. hulpwerkwoord vormt de lijdende vorm
    • "Ik word geslagen" is een lijdende zin. 
  2. koppelwerkwoord gaan zijn, zich ontwikkelen tot
    • Hij wil piloot worden als hij groot is. 
  2. ergatief: gaan kosten
    • Dat wordt dan zes euro tien, mevrouw! 
Opmerkingen
  1. Verleden tijd is soms ook wierd.
    • 'Owienie alleen, de jongste, en
      wierd geen vogel, maar zat spraakloos,
      oud, verrunseld daar, en lustloos,...[2]       
Hyponiemen
Afgeleide begrippen
Uitdrukkingen en gezegden
   
  • Als de ene hand de ander wast worden ze allebei schoon.
wanneer je samenwerkt en elkaar helpt, is hetgeen gebeuren moet sneller gedaan
  • De soep wordt nooit zo heet gegeten als ze wordt opgediend.
de uitvoer van erg strenge maatregelen valt in de praktijk erg mee; de woorden van iemand worden minder zwaar opgepakt dan dat ze uitgesproken zijn
  • Door schade en schande wordt men wijs.
een mens leert het beste van z'n fouten
  • Door vragen wordt men wijs.
door het stellen van vragen kun je veel te weten komen en veel kennis opdoen
  • Ergens heet noch koud van worden
zich nergens iets van aantrekken
  • Groen en geel voor de ogen worden
duizelen en/of erg van schrikken
  • Het beste paard van stal wordt overgeslagen.
grappige uitspraak wanneer iemand overgeslagen wordt
  • Maak je maar boos, dan heb je twee keer werk, één keer om boos te worden, en één om niet meer boos te zijn.
woede kost veel energie en lost niets op
  • Met de maat waarmee gij meet, zal u weder gemeten worden.
op de manier zoals je een ander behandelt zal je ook zelf behandeld worden
  • Met passen en meten wordt de tijd versleten.
men moet het aanpakken en geen tijd met onbelangrijke dingen verspillen
  • Op de bon geslingerd worden
  • Op staande voet (ontslagen worden)
direct
  • Uitstel is geen afstel. (Tegenovergestelde wordt ook vaak gebruikt: Uitstel is afstel).
als je iets uitstelt wil dat nog niet zeggen dat je het nooit meer gaat doen (Tegenovergestelde: je kunt het beter maar meteen doen, als je het uitstelt, komt het er vaak niet meer van)
  • Vieze varkens worden niet vet.
als iemand te kieskeurig is, krijgt die wellicht te weinig eten
  • Wie met pek omgaat, wordt ermee besmet.
wie met slechte mensen omgaat neemt de gewoontes van die mensen over
  • Wie voor een dubbeltje geboren is, wordt nooit een kwartje.
je kunt nooit boven de stand komen waarin je geboren bent. Arm geboren, zal wel arm blijven
Vertalingen
    1. vormt de lijdende vorm   
    2. gaan zijn, zich ontwikkelen tot   
Onderstaande vertalingen dienen nagekeken te worden en omgezet in de bovenstaande tabellen. Nummers na de vertalingen komen niet noodzakelijk overeen met de opgegeven definities. Voor meer uitleg zie WikiWoordenboek:Hoe vertalingen nakijken.
    1.   

Gangbaarheid
  • Het woord worden staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
100 %van de Nederlanders;
100 %van de Vlamingen.

Meer informatie

Verwijzingen
  1. "worden" in: Sijs, N. van der Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen. 2e druk (2002) Veen, Amsterdam / Antwerpen; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
  2. r 193-195 Osseo
    Guido Gezelle
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.