Lijst van Nederlandse koloniën en handelsposten

Noord-Amerika (WIC)
Noord-Amerika

Midden-Amerika (WIC)

In de loop der tijden zijn de eilanden enige malen in handen geweest van andere Europese mogendheden en hebben zij - in wisselende samenstellingen - verschillende bestuursvormen gekend. Aan deze koloniale status kwam een eind toen op 15 december 1954 het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden na acht jaar onderhandelen ondertekend werd door Nederland, Suriname en de Nederlandse Antillen.

Zuid-Amerika (WIC)
Zuid-Amerika
Suriname

De eerste kolonisatie vond vanaf 1650 plaats door de Britten. Tijdens de Tweede Engelse Oorlog werd Suriname in 1667 door Abraham Crijnssen veroverd op de Engelsen. Bij de Vrede van Breda zagen de Nederlanders voorlopig af van de teruggave van de door de Britten ingenomen Nederlandse kolonie Nieuw-Nederland (de huidige staat New York); op hun beurt eisten de Engelsen niet meteen dat Suriname ontruimd zou worden. In 1954 werd Suriname een land binnen het Koninkrijk der Nederlanden en in 1975 werd Suriname onafhankelijk.

Guyana

Guyana is in feite onderdeel van een groter gebied dat Guiana werd genoemd - naar het Indiaans voor "land van vele wateren". Het huidige Guyana bestond in de 17e eeuw en 18e eeuw uit de drie Nederlandse koloniën Essequibo, Demerara en Berbice. Na de napoleontische oorlogen werden deze koloniën bij het Congres van Wenen in 1815 officieel overgedragen aan het Verenigd Koninkrijk. Deze drie koloniën werden in 1831 samengevoegd tot Brits Guiana. Guyana werd soms als een kolonie gezien met het Nederlandse Suriname en voor een korte tijd Frans-Guyana, dat ook door de Nederlanders werd veroverd.

Afrika (WIC)
Afrika

Senegambia
  • Senegal
    • Portudal
    • Rufisque
    • Joal
    • Gorée/Goeree-eiland (1617-1663 / 1664-1677)

Goudkust
  • Ghana: Nederlandse forten
Ne­derlandsche Bezittingen ter Kuste van Guinea
Historische kaart van de Goudkust uit 1770
HoofdstadElmina
Bestaan1635 - 1871
Verworven doorJohan Maurits van Nassau-Dietz
Afgestaan aanVerenigd Koninkrijk
TegenwoordigGhana
Oppervlakte?
Inwoners?
MunteenheidGulden

(De kust was bezaaid met Nederlandse handelsposten, de Nederlandse Goudkust)

    • Fort Amsterdam (Ghana) (Nabij Cormantin) (1665 - 1721 / 1785 - 1867 door verdrag met Engeland)
    • Fort Apollonia (16.-1768 / 1868-1872) (Cape Apollonia (Benyin))
    • Fort Batenstein (Nabij Butri) (1656 - 1665 / 166..-1872)
    • Cape Coast Castle
    • Cabo Corço of Oguaa (Zweedse naam: Carolusborg of Carlsborg) (16 april 1659- Mei 1659/ 22 Apr. 1663 - 3 Mei 1664
    • Fort Conraadsburg, Fort de Veer (1810/1811), **Fort Naglas (1828), Fort Java (1828), Fort Scomarus (1828), Fort **Batenstein (1828). (28/9 augustus 1637 - 6 april 1872)
    • Fort Crêvecoeur (Ussher Town (Accra)) (1649-1782/ 1786-1868)
    • Fort Elise Carthago (1650)
    • Fort Goede Hoop (1667 or 1705/06 fort - 1782/1785 - 1867/68)
    • Fort Hollandia (Poquefoe of Pokesu (Princess Town)) 1725 fort - 1814/1815 opgegeven/1687* - 1698/1711 - 1712/1732 - 1804 opgegeven
    • Fort bij Kpone: (1697 - Apr. 1700 / 1706 - ?)
    • Fort Leydsaamneyd of Lijdzaamheid (of Patience, nabij Apam) (1697/1698 - 1782/ 1785-1868)
    • Fort Metalen Kruis, nabij Dixcove (1868 - 1872)
    • Fort Nassau, nabij Mouri (16240 (1598 of 1611 / 12 - 1664/1665 - 1782/1785 - 1867 door verdrag met Engeland)
    • Fort Oranje, nabij Sekondi(1640 of 1670/75 - 1872)
    • Fort Ruychaver (jul./aug. 1654 - 1659)
    • Fort Santo Antonio de Axim (feb. 1642 - 1664 / 1665 - 1872)
    • Fort Elmina (hoofdstad)
    • Fort San Sebastian, nabij Shama (1637 - 1664 / 1664 - 1872)
    • Fort Singelenburgh, nabij Keta (? - 1737)
    • Fort Vredenburg, nabij Komenda (1688 fort - 1782 / 1785 - 1872)
    • Fort Witsenn, nabij Takoradi
    • Sekondi (1782 - 1785)
    • Fort Komenda (1868 - 1872)
    • Cong (Cong-hoogte): - 1659 opgegeven
    • Anomabu (1640-1652)
    • Egya:(1647 - ? / 1663 - 1664)
    • Kumase (1837-1842 / 1848-1853 / 1859-1869)
    • Petit Popo of Popo / (Anecho of Aneho) (1731 - 1760)
Slavenkust

Slavenkust
  • Togo:
    • Klein-Popo (1731-1760)
  • Benin:
    • Groot Popo (1680 - ?)
    • Ouidah (1670s. or 1687 / 1702 - 1724 or 1726)
    • Jaquim of Jakri (Godomey) Fort Zelandia (1726 - 1734)
    • Offra (1675 - 1691)
    • Appa of Ardra (1732 - 1736)
    • Save (1660-?.)
    • Allada (1660-?.)
  • Nigeria:
    • Benin (1705 - 1736)
    • Badagri (1737 - 1748)
    • Epe (1732 - 1755)
Sint Helena
Loango-Angola kust

Loango-Angola kust
  • Equatoriaal-Guinea:
    • Corsico
  • Het Kongogebied:
    • Loango (Boary) (1648 tot en met 1686 en van 1721 tot en met 1726)
    • Ngoyo or G'oy
  • Gabon:
    • Mayumba
  • Angola:
    • São Paulo de Luanda (Luanda)
    • Fort Aardenburgh (26 Aug. 1641- 21/24 Aug. 1648) naar Portugal
    • Sao Felipe de Benguela: (Sept. 1641- 1648) naar Portugal
    • Pinda of Mpinda (Soyo):(1648) naar Portugal
    • Ensandeira eiland
    • Fort Mols, Cambamba (1643-1648)
    • Malemba (Malembo) (1641-1648)
    • Cabinda (1641-1648)

Afrika (VOC)
Kaapkolonie
Jan van Riebeecks aankomst in de Kaap.
HoofdstadKaapstad
Bestaan1652 - 1795
1803 - 1806
Verworven doorJan van Riebeeck (VOC)
Afgestaan aanKoninkrijk Groot-Brittannië
TegenwoordigZuid-Afrika
Oppervlakte145.000 km² (1795)
Inwoners1.500 (1650)
2.100 (1700)
8.000 (1750)
18.000 (1800)
MunteenheidGuldens

Op 6 april 1652 stichtte Jan van Riebeeck in opdracht van de VOC een verversingsstation bij Kaap de Goede Hoop. Schepen van de VOC op weg naar Nederlands-Indië konden hier vers water, groente en fruit inslaan. Het versterkte station groeide snel uit tot een Nederlandse kolonie, hoewel de VOC het verboden had om gebieden te koloniseren.

In Kaapstad en omgeving herinneren veel gebouwen en plaatsnamen aan die tijd. In 1806 komt de Kaapkolonie in Britse handen. De onafhankelijke Boerenrepublieken Transvaal en de Oranje Vrijstaat zijn later door afstammelingen van Nederlandse kolonisten gesticht.

Azië (VOC)
Azië

Midden-Oosten
  • Jemen:
  • Oman:
    • Muskate (1674)
  • Irak:
    • Basra (1645-1646; 1651-??)
  • Iran (Perzië): (hier had de VOC handelsposten of een enkel fort)
    • Isfahan (of Ispahan) (1623-1747) (handelspost)
    • Bandar Abbas (of Gamron) (1623-1766) (handelspost)
    • Kharg. Fort Mosselstein (1750-1766)
    • Band-e Kong (1665-1753)
    • Boesjir
    • Lar (karavaanstop tussen Isfahan en Bandar Abbas)
    • Kismus
    • Kerman (handelspost)
    • Sjiraas (handelspost)
  • Pakistan:
    • Sindi (1652-1660)

Zuid Azië

Suratte 1616 tot en met 1795

Europese posten in Indië (1501-1739).

Malabar: (Zuidwestkust van Indië)

    • Cranganore of Cranganor (Kodungallor) (1662)
    • Cochin de Cima (Pallipuram) (1661)
    • Cochin, Cochin de Baixo or Santa Cruz (1663)
    • Quilon (Coylan), nu Kollam (1661)
    • Cannanore (1663-1790)
    • Kundapura (1667 - 1682)
    • Kayankulam (ca. 1645)
    • Ponnani (ca. 1663)

Kust van Coromandel: (Ooskust van Indië)

    • Golkonda (1662-1733)
    • Bimilipatnam (1687-1795/ 1818-1825)
    • Jaggernaikpoeram (nu Kakinada) (1734 -1795/ 1818-1825)
    • Daatzeram (nu Drakshawarama) (1633-1730)
    • Nagelwanze (1669-1687)
    • Palikol (1613-1781/ 1785-1795/ 1818-1825)
    • Masulipatnam (1605-1756)
    • Petapoeli (Nizampatnam) (1606-1668)
    • Paliacatta (nu Pulicat) (1610-1781/ 1785-1795/ 1805-1825)
    • Sadras (1654-1757/ 1785-1795/ 1818-1825)
    • Tierepopelier (nu Thiruppapuliyur) (1608-1625)
    • Tegenapatnam, Kudalur (nu Cuddalore) (1647-1758)
    • Porto Novo (nu Parangippettai) (1608 tot en met 1 juni 1825)
    • Negapatnam (1658-1781)
      Maldiven
    • Tuticorin of Tutucorim (1658)
    • Travancore, nu deel van India
  • Sri Lanka (Ceylon) (1658-1796)

De Portugezen bezetten het in de 16e eeuw, de Nederlanders in 1656. In 1796 werd het veroverd door de Britten, die er in 1802 een kroonkolonie van maakten. Nakomelingen van onderdanen van deze Europese koloniale grootmachten leven ook nu nog op het eiland en worden Burgher genoemd.

  • Bangladesh (de Bengalen) :
    • Pipely (1635-..)
    • Hougli/Chinsura (vanaf 1635)
    • Baleshwar(Bellasoor) (vanaf 1676)
    • Murshidabad
    • Dhaka
  • Birma: (VOC in Birma)
    • Syriam (1635-1679)
    • Ava (1635-1679)
    • Pegu
  • Martaban
    • Martaban (1660)
  • Koninkrijk Arakan
    • Mrohaung (1625-1665)
  • Thailand (Siam):
    • Ayutthaya (1613 tot 1767)
    • Patani (Pattani) (1602 tot 1623)
    • Singora (Songkhla) (1607 tot 1623)
    • Ligor (Ligoor- Nakhon Si Thammarat) (?-1756)
    • Oedjang Salang (Phuket)
    • Bangkok, Pakhuis Amsterdam
  • Cambodja:
    • Ponomping (Phnom Penh)
    • Laauweck (Lawek)
Malakka en Singapore.
  • Maleisië:
    • Malakka (stad en directe omgeving)
    • (gebieden van Borneo, er was geen precieze grens tussen het huidige Maleisië en Indonesië.)
  • Singapore

Nederlands-Indië

Nederlands-Indië was een Nederlandse kolonie dat het gebied omvatte wat nu Indonesië is. De eerste Nederlandse bezittingen stammen van de VOC, die onder meer op Java en in de Molukken een aantal eilanden, steden en gebieden bezat. Na de opheffing van de VOC in 1798 gingen ze op de toenmalige Bataafse Republiek over. Na 1800 werden de gebieden officieel Nederlands-Indië. Deze naam komen we echter in stukken van de VOC in de jaren 1620-1622 al tegen als 'Nederlandsch-India'.

Nederlands Nieuw-Guinea (Nu: Papoea, een provincie van Indonesië) was van 1949 tot 1962 een overzees gebiedsdeel van Nederland. Voor die tijd maakte het deel uit van Nederlands-Indië; bij de overdracht van de soevereiniteit aan Indonesië behield Nederland Nieuw-Guinea. De motiveringen van de Nederlandse regering hiervoor wisselden herhaaldelijk. In ieder geval werd het Nederlandse beleid sterk bepaald door de houding van Nederland ten opzichte van Indonesië. Enerzijds wilde men Nieuw-Guinea gebruiken als Nederlandse invloedssfeer in de regio; anderzijds wilde men door Nieuw-Guinea te "ontwikkelen" en de Papoea-bevolking te emanciperen bewijzen dat Nederland als koloniale mogendheid niet had gefaald.

Oost-Azie
Formosa

Oceanië
Oceanië
  • Australië (Nieuw-Holland) (geen kolonisatie) (ontdekt in 1606)
    • Tasmanië (van Diemensland) (in 1642 ontdekt)

In Oceanië waren niet veel belangrijke kolonies. Tasmanië, Australië, Nieuw-Zeeland (vernoemd naar de Nederlandse provincie Zeeland) en andere eilanden zijn wel door de Nederlanders ontdekt en bezocht.

Europa
Europa
Gebieden in handen van de WIC

Gouvernementen: Goudkust* · Nederlands Brazilië · Nederlandse Antillen · Nederlands-Guiana (Berbice* · Cayenne · Demerary* · Essequebo* · Pomeroon · Suriname*) · Nieuw-Nederland

Gebieden met een directeur: Maagdeneilanden

Gebieden met een baron: Tobago (geleend aan Cornelis Lampsins)

Factorijen / handelsposten: Arguin · Loango-Angolakust · Senegambia · Slavenkust

Gebieden in handen van de VOC

Gouvernementen: Amboina* · Banda* · Batavia* · Ceylon · Coromandelkust* · Formosa · Java's Noordoostkust* · Kaapkolonie* · Makassar* · Malakka* · Mauritius · Molukken*

Directoraten: Vestingen in Bengalen · Vestingen in Perzië · Suratte

Commandementen: Bantam* · Malabar · Sumatra's Westkust*

Residenten: Bandjarmasin* · Cheribon* · Palembang* · Pontianak*

Gebieden met een opperhoofd: Birma · Dejima* · Vestingen in Siam · Timor · Tonquin

Factorijen: Vestingen in China

Gebieden in handen van de Noordse Compagnie

Nederzettingen: Amsterdam eiland (incl. Smeerenburg) · Jan Mayen

Overige gebieden in handen van de Staat

Vestingen: Acadia · Fort Nassau · Zoutpannen in Venezuela

*: Gebieden ook in handen van de Bataafse Republiek geweest.

Koloniën of Nederlandse Overzeese Rijksdelen van het (Verenigd) Koninkrijk der Nederlanden
Koloniën (tot in de 19e eeuw):Coromandel (tot 1825) · Dejima (tot 1853) · Goudkust (tot 1872) · Nederlands-Malakka (tot 1825)
Koloniën of Overzeese Rijksdelen (tot in de 20e eeuw):Nederlands-Indië (incl. Nederlands-Nieuw-Guinea) (tot 1949) · Nederlands-Nieuw-Guinea (1949–1962) · Suriname (Nederlands-Guiana) (tot 1954) · Curaçao en Onderhorigheden (tot 1954)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.