Brazilië

Het Amazonewoud is het grootste regenwoud ter wereld

Brazilië kent sinds 1937 een systeem van nationale parken, met als eerste park het nationaal park Itatiaia. De twee volgende nationale parken werden gecreëerd in 1939. Pas 20 jaar later werden opnieuw parken gecreëerd. Sinds die tijd is het aantal toegenomen van 33 in 1990 tot 67 in 2010.[5][6]

De grootte van de parken varieert enorm van het nationaal park Tijuca van 3.300 ha tot het 3.800.000 ha grote nationaal park Montanhas do Tumucumaque. Van de 67 nationale parken zijn er 19 beschermd met een totaaloppervlak van ongeveer 5% van het oorspronkelijke Amazoneregenwoud en ongeveer 22 met een oppervlak van 1% van het oorspronkelijke Atlantisch Woud. Zeven parken beschermen de ecoregio Caatinga en twaalf de ecoregio Cerrado. Er zijn slecht zes kust- en zeeparken, inclusief het Pantanal-drasland. Er is geen park dat de pampa beschermt.[5][6]

In 2010 waren er 30 parken toegankelijk voor het publiek. De meest bezochte hiervan zijn het nationaal park Tijuca met 1,7 miljoen bezoekers en het nationaal park Iguaçu met 1 miljoen bezoekers.[5] Andere bekende nationale parken zijn Serra dos Órgãos, Chapada dos Veadeiros en Emas.

Brasilia is de hoofdstad sinds 1960; voordien was dit Rio de Janeiro en tot 1763 Salvador.

De veertien grootste steden zijn:

• 
  Brasília
• 
  São Paulo
• 
  Rio de Janeiro
• 
  Manaus
• 
  Recife
• 
  Curitiba
• 
  Florianópolis
• 
  Fortaleza
• 
  Goiânia
• 
  Maceió
• 
  Salvador
• 
  São Luis
• 
  Campo Grande
• 
  Natal
• 
  João Pessoa
• 
  Porto Alegre

De Brazilianen zijn divers in hun etnische oorsprong: het is een mengelmoes van Afrikanen, Europeanen en inheemsen. Hoewel er nog elementen van de Afrikaanse en indiaanse culturen voortleven in de huidige Braziliaanse cultuur, is die cultuur overwegend westers. Circa 1,4 miljoen Brazilianen zijn van Japanse afkomst en leven hoofdzakelijk in het zuiden. Van alle landen buiten Japan heeft Brazilië de grootste Japanse bevolking ter wereld.[8] De Chinese gemeenschap in Brazilië die al meer dan tweehonderd jaar bestaat, telt ongeveer honderdvijftigduizend zielen. De Italo-Brazilianen vormen ook een van de grootste bevolkingsgroepen en zijn met ongeveer 31 miljoen. Er zijn daarnaast vele Portugese Brazilianen, en doordat Portugal de kolonisator was is er ook al eeuwenlang een Portugese instroom. Vanaf de 19de eeuw volgde ook een grote instroom van Duitse Brazilianen, die zich vooral in het zuiden van het land vestigden.

Ongeveer 750.000 Brazilianen behoren tot de inheemse bevolking. Het grootste deel daarvan leeft in het Amazoneregenwoud, voornamelijk langs de Amazone. Circa 12% van de landoppervlakte van Brazilië is terzijde gesteld als inheems gebied. Dit betekent echter niet dat de inheemse stammen nu ongestoord kunnen leven in hun leefgebieden. Daarvoor zijn andere groeperingen te zeer op geld belust. Wetten die inheems gebied afpalen zijn een ding, iets anders is deze wetten ook te handhaven. Alleen met effectieve bescherming van de regering kunnen de "Indianen" hun leefgebieden veilig bewonen.

De uit de VS afkomstige rooms-katholieke non Dorothy Stang (+2005) is voor mensenrechten-activisten een icoon geworden als geweldloos verdediger van deze inheemse volken.

Museum van de Portugese taal in São Paulo

De officiële taal van Brazilië is het Portugees[9] (Artikel 13 van de Grondwet van de Federale Republiek Brazilië), de taal die bijna de gehele bevolking spreekt en vrijwel de enige taal is die gebruikt wordt in kranten, op radio en televisie en voor zakelijke en bestuurlijke doeleinden. De meest bekende uitzondering hierop is een wet op de gebarentaal die werd goedgekeurd door het Nationale congres van Brazilië. De wettelijke erkenning vond plaats in 2002,[10] de regelgeving volgde in 2005.[11] De wet stelt het gebruik van de Braziliaanse gebarentaal, beter bekend onder het Portugese acroniem LIBRAS, verplicht in het onderwijs en bij overheidsdiensten. LIBRAS moet worden geleerd als onderdeel van de curricula van de pedagogie- en logopedieopleidingen. Leraren, instructeurs en vertalers in deze gebarentaal zijn erkende professionals. Scholen en de gezondheidszorg moeten toegang bieden aan doven.[12]

Vele Brazilianen zijn eentalig; diegenen die een tweede taal machtig zijn spreken voornamelijk Italiaans of Duits (met name in het zuiden) vanwege hun afkomst en Spaans of Engels als tweede taal. Voorheen werden er onder grote delen van de bevolking inheemse (Amerindische, Indiaanse) talen gesproken. De talen hebben zich geleidelijk ver in het binnenland teruggetrokken. Enkele voorbeelden van de ruim 180 inheemse talen zijn Apalaí, Arara, Borôro, Canela, Carajá, Caribe, Guarani, Kaingang, Nadëb, Nheengatu, Terêna, Tucano en Xavante.

Brazilië is het enige land in Zuid-Amerika waar Portugees de officiële taal is.

Ongeveer 86,8% van de bevolking is christelijk (64,6% katholiek en 22,2% protestants), 5,0 % overige geloven en 8,0% heeft geen religie.[13] Sedert 2000 daalt de aanhang van de Katholieke Kerk zo'n 1% per jaar, protestantse kerkgenootschappen groeien met zo'n 1% per jaar.

Een gedeelte van de bevolking in het noordoosten is aanhanger van candomblé, een religie die door de slaven vanuit Afrika is meegenomen.

Braziliaans Parlementsgebouw in Brasilia

Brazilië kent een federale staatsvorm, die gebaseerd is op de federale grondwet van 1988. Het land bestaat uit een federaal hoofdstedelijk district en 26 deelstaten, met elk op hun beurt een eigen grondwet. De federale grondwet stelt dat het nationale gezag wordt bekleed door een president, die voor vier jaar door universele stemming wordt gekozen. In het kader van een amendement van 1997 kan de president slechts eenmaal worden herkozen.

Op 27 oktober 2002 werd de voormalige vakbondsleider, de socialist Luiz Inácio Lula da Silva ('Lula'), leider van de PT (Partido dos Trabalhadores) in een tweede verkiezingsronde met circa 61% van de stemmen gekozen tot president van de republiek en was daarmee de eerste uitgesproken linkse president van Brazilië. Hij werd de opvolger van Fernando Henrique Cardoso (PSDB, Partido Social Democrático Brasileiro), die twee termijnen aan het roer stond. Luiz Inácio Lula da Silva leidde van 2003 tot 2011 een centrumlinkse regering.

Van 2011 tot 12 mei 2016 was Dilma Rousseff de president van Brazilië. Zij was tevens de eerste vrouwelijke president in de geschiedenis van het land. Op 12 mei 2016 werd ze voorlopig buitenspel gezet door het Braziliaanse parlement. Ze wordt ervan verdacht te hebben gesjoemeld met de staatsbegroting in aanloop naar de verkiezingen in 2014. Op 12 mei werd tevens duidelijk dat haar opvolger Michel Temer werd.

Er is een wetgevende macht die uit een hogere Federale Senaat en een Huis van Afgevaardigden bestaat. De 81 senatoren worden verkozen voor acht jaar en de 513 afgevaardigden worden verkozen voor vier jaar. De president kan unilateraal in staatszaken tussenbeide komen. Elke staat heeft zijn eigen gouverneur en wetgevende macht. Tot de voornaamste politieke partijen behoren: de Braziliaanse Partij van de Democratische Beweging, de Democraten, de Braziliaanse Sociaal-Democratische Partij en de Arbeiderspartij van president Dilma Rousseff. Alle burgers in bezit van de Braziliaanse nationaliteit vanaf de leeftijd van 16 jaar hebben stemrecht. Brazilianen van 18 tot 70 jaar zijn verplicht te stemmen. Brazilië is onder meer lid van de VN, de G20, de Mercosur, de BRICS (een vereniging van vijf opkomende economiën: Brazilië, Rusland, India, China en later ook Zuid-Afrika) en de Unie van Zuid-Amerikaanse Naties.

Brazilië bestaat uit 26 staten en 1 federaal district, gegroepeerd in 5 geografische regio's zonder bestuurlijke rol. De staten zijn verdeeld in gemeenten. De staat Pernambuco kent daarnaast een staatsdistrict, het eiland Fernando de Noronha.

Universiteitsgebouw van de Universidade Federal do Paraná

Na aanhoudende investeringen, vaak gecombineerd met andere sociale programma's zoals Bolsa Família, is de Braziliaanse overheid erin geslaagd elk kind in de schoolbanken te krijgen. Het probleem ligt vaak in de lage kwaliteit van het gegeven onderwijs. Daardoor is er een bloeiende sector ontstaan van privéscholen voor de middenklasse, waar men de financiële middelen heeft om op een hoger niveau les te geven.

Het land kent een zeer groot aantal universiteiten, waarvan het merendeel sinds het eind van de 20e eeuw is gesticht. De meerderheid van de universiteiten zijn privé-instellingen met soms hoge inschrijvingsgelden. Om het inschrijvingsgeld te bekostigen, is het heel normaal om werken en studeren te combineren. Enkel een aantal staats- en stadsuniversiteiten zijn gratis. Een aantal universiteiten zoals USP, Universidade de São Paulo, hebben een goede reputatie over de hele wereld.

Beroepsopleidingen vormen voornamelijk een alternatief voor degenen die geen universiteit kunnen betalen.

Ongeveer 730.000 Brazilianen waren volgens UNAIDS in 2013 geïnfecteerd met hiv, wat overeenkomt met ruim 0,3% van de bevolking.[14] Dat is minder dan sommige Europese landen zoals Portugal (0,6%) en Spanje (0,4%), maar meer dan Nederland (0,2%).[15] De centrale regering en de regeringen van individuele staten hebben effectieve aidsbestrijdingscampagnes opgezet. Het condoomgebruik is aanzienlijk gestegen en het aantal geïnfecteerden is stabiel gebleven.[16] Het aidsprogramma van Brazilië is een model voor ontwikkelingslanden geworden. Het aantal hiv-besmettingen is gestabiliseerd en het aantal aidsgerelateerde sterfgevallen is gedaald.[17] Brazilië heeft de belangrijkste geneesmiddelenfabrikanten omzeild. Het produceert zelf goedkope, merkloze aidsmedicijnen en deelt deze gratis uit aan degenen die dit niet kunnen betalen.[18]

Brazilië produceerde 283 miljoen ton olie equivalent (Mtoe) in 2016. (1Mtoe = 11,63 TWh, miljard kilowattuur.) De grootste energiebronnen waren aardolie 47% en biomassa 30%. Dat was genoeg voor de energievoorziening, het TPES (total primary energy supply): 284 Mtoe.

Van de energie ging ongeveer 60 Mtoe verloren bij conversie. 15 Mtoe werd gebruikt voor niet-energetische producten zoals smeermiddelen, asphalt en petrochemicaliën. Voor eindgebruikers resteerde 200 Mtoe waarvan 42 Mtoe = 490 TWh elektriciteit. In de periode 2012-2016 steeg de energieproductie 13%, vooral door meer olie. Het eindgebruik bleef ongeveer gelijk. Windenergie werd 6 maal meer en leverde 7% van de elektriciteit voor eindgebruikers in 2016.[22] De uitstoot van kooldioxide was 417 megaton, dat is 2 ton per persoon, veel minder dan het wereldgemiddelde 4,4 ton per persoon.

Brazilië is de grootste producent van koffie in de wereld

Grote exportindustrieën zijn vliegtuigen, elektrische apparaten, auto's, ethanol, textiel, schoeisel, ijzererts, staal, koffie, sinaasappelsap, sojabonen en suiker. Vliegtuigproducent Embraer is de op drie na grootste commerciële vliegtuigbouwer van de wereld. Zij is ook van belang voor de exportopbrengsten van Brazilië. In de export van olie is Brazilië de 22e van de wereld.[23]

Brazilië hoort bij de top van de wereld als het gaat om exportproducten:[24]

Brazilië telt 21 inschrijvingen op de UNESCO-werelderfgoedlijst.