Magna Carta

De Magna Carta (ook wel Magna Charta, Latijn voor grote oorkonde) is het handvest over vrijheden en rechtspraak dat de Engelse koning Jan zonder Land op 15 juni 1215 ondertekende. Dit werd door de Engelse leenmannen afgedwongen omdat zij vonden dat de koning zijn macht misbruikte. Het verdrag werd getekend in een weiland bij Runnymede, nabij Windsor.

De Magna Carta of grote oorkonde uit 1215.
Houtsnede (19e eeuw) van de ondertekening door koning Jan.

Werelderfgoed

De UNESCO heeft de Magna Carta in 2009 opgenomen op de Werelderfgoedlijst voor documenten omdat het een mijlpaal is van vrijheid en democratie met een wereldwijde invloed. De Magna Carta is een uniek document omdat voor het eerst gedetailleerd is vastgelegd op welke wijze de absolute macht van de koning beperkt wordt bij belastingheffing, feodale rechten en rechtspraak. Ook wordt het gewoonterecht in ere hersteld om koninklijke willekeur tegen te gaan. Regelmatig wordt dan ook gesteld dat het document de hoeksteen is van Engelse vrijheid, recht en democratie. De Magna Carta is een van de beroemdste documenten uit de Engelse geschiedenis en is nu nog steeds deel van het Engelse wetboek.

Bepalingen

In het charter werd de macht van de koning ingeperkt en het garandeerde grotere politieke vrijheden. De Kerk werd gevrijwaard van overheersing door de vorsten en was vrij in de invulling van vacatures. Wetgeving en rechtspraak werden hervormd en het gedrag van de koninklijke ambtenaren werd onder controle gebracht.

Andere bepalingen in de Magna Carta: de koning kon alleen na overleg met zijn raad financiële lasten opleggen. De vorst was dus niet gerechtigd om eigenmachtig roerende goederen of inkomsten te belasten. Een commissie van 25 leenmannen moest toezien op de naleving van de regels. Gerechtelijke boetes werden wettelijk vastgelegd. Wat de rechtspraak betrof: vrije mannen konden niet gevangengenomen worden of vervolgd zonder een vonnis volgens de wet. Kooplieden mochten vrij en onbeperkt door het land trekken.
Het negeren of overtreden van de bepalingen door de koning zou leiden tot gewapende interventie.

Het grootste gedeelte van de Magna Carta was praktisch woord voor woord overgenomen uit The Charter of Liberties van koning Hendrik I dat de Engelse adel burgerlijke vrijheden verleende.

Exemplaren

De Magna Carta werd in 1216 en 1217 opnieuw, in aangepaste vorm, uitgevaardigd. In 1225 kwam de definitieve formulering tot stand.

Van de oorspronkelijke versie uit 1215 zijn vier exemplaren bewaard gebleven. Er bevindt zich een exemplaar, samen met the Charter of the Forest, in Lincoln Castle Lincoln en een in de kathedraal van Salisbury; twee exemplaren zijn te zien in de British Library. Exemplaren van de latere versies worden onder andere bewaard in de Kathedraal van Durham.

In december 2007 werd bij Sotheby's in New York een exemplaar geveild uit 1297 voor 21,3 miljoen dollar, een van de slechts twee exemplaren die zich volgens het veilinghuis buiten Groot-Brittannië bevinden. Het behoorde toe aan de The Perot Foundation, een door de voormalige Amerikaanse presidentskandidaat en Texaanse miljardair Ross Perot opgerichte instelling die projecten voor goede doelen ondersteunt. De instelling verwierf het document in 1984 voor 1,5 miljoen dollar van een Britse familie. De Perot Stichting leende het uit aan de Amerikaanse National Archives and Records Administration waar het enkele passen van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring lag. De nieuwe eigenaar is de miljardair David Rubenstein van The Carlyle Group, die het exemplaar onderbracht bij de National Archives and Records Administration.
Het andere exemplaar dat zich buiten Groot-Brittannië bevindt, dateert eveneens van 1297 en is in het bezit van de Australische overheid.

Rechtskracht en navolging

Paus Innocentius III verklaarde in 1215 dat de Magna Carta geen rechtskracht had. Gedurende de latere middeleeuwen nam de macht van de kroon aanhoudend toe en werd de Magna Carta niet erg belangrijk geacht.

In andere delen van Europa is een vergelijkbare ontwikkeling op te merken. Zo bedongen bijvoorbeeld in het hertogdom Brabant de steden het Charter van Kortenberg in 1312 en in 1477 verkregen de Nederlandse adel en de steden van Maria van Bourgondië het Groot Privilege, ook een Blijde Inkomst.

In de meeste delen van Europa zijn deze handvesten echter later onder het groeiende absolutisme van de vorsten ten onder gegaan. De Nederlandse Opstand die begon in 1568 en de ontwikkeling in Engeland, culminerend in de Glorious Revolution van 1688 zijn daar belangrijke uitzonderingen op.

Terwijl de Engelse gemeenschap zich ontwikkelde en groeide, werd de Magna Carta herhaaldelijk herzien, waarbij meer en meer rechten aan een steeds groter aantal burgers werd verleend. Op deze wijze creëerde het de omstandigheden voor de invoering van de Britse constitutionele monarchie.

De Magna Carta maakt nog steeds deel uit van de Engelse wetgeving. Het enige deel dat echter niet is herroepen is de introductie, zodat het geen praktische betekenis meer heeft. Het wordt alleen gehandhaafd omdat het zo'n belangrijk historisch document is.

Zie de categorie Magna Carta van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.