Slag bij Oosterweel

De Slag bij Oosterweel (Austruweel, Ousterweel)[1] vond plaats op 13 maart 1567 bij het polderdorp Oosterweel, ten noordwesten van Antwerpen.

Slag bij Oosterweel
Onderdeel van de Tachtigjarige Oorlog
Romeyn de Hooghe, De slag van Oosterweel. Gravure. Brussel, KB, Prentenkabinet.
Datum	13 maart 1567
Locatie	Oosterweel, Nederlanden
Resultaat	Spaanse overwinning
Strijdende partijen
Geuzen Leger van Vlaanderen ('Spaanse' leger)
Leiders en commandanten
Jan van Marnix † Filips van Lannoy
Troepensterkte
~ 2,500 1,000
Verliezen
700-800 Onbekend

Sommigen zien de Slag bij Oosterweel als het (historische) begin van de Tachtigjarige Oorlog. Veel oorlogen uit het verleden hebben echter een mooi rond getal als lengte en naam (Honderdjarige Oorlog, Dertigjarige Oorlog), vandaar dat de Slag bij Heiligerlee in 1568 als "officieel" startpunt van de oorlog geldt. Een ander argument voor 1567 (en niet 1568) als begin van de Tachtigjarige Oorlog is het feit dat de partijen bij de Vrede van Münster (1648) eveneens 1567 als het begin van de oorlog noemen.[2]

Filips van Lannoy, heer van Beauvoir, kapitein van de lijfwacht van Margaretha van Parma, versloeg in deze slag een leger van de Geuzen dat onder leiding stond van Jan van Marnix, heer van Toulouse, (1537-1567), de oudere broer van Filips van Marnix van Sint-Aldegonde. De Geuzen bleken geen partij voor het getrainde regeringsleger. Jan van Marnix sneuvelde in de slag.

Willem van Oranje, burggraaf van Antwerpen, verbood de calvinisten, die dadelijk naar de wapens grepen, om vanuit de stad de Geuzen te hulp te komen. Hiervoor worden verschillende motieven aangevoerd: volgens sommigen wilde hij hiermee nutteloos bloedvergieten voorkomen; volgens anderen gaf zijn trouw aan koning Filips II van Spanje, die hem Antwerpen had toevertrouwd, bij hem de doorslag. Volgens historicus Henri Pirenne was er een ander motief: Oranje wist dat, indien hij aan de vraag van de calvinisten toegaf, hij het vertrouwen van de lutheraanse protestanten die zich rond hem schaarden zou verliezen, dit terwijl hij nog steeds rekende op toekomstige steun van de Duitse vorsten.

De gevangen Geuzen werden niet als krijgsgevangenen maar als rebellen beschouwd. Zij werden daarom gedood. Ze kwamen om op het rad of aan de galg.

Exacte verliezen zijn niet bekend. Twee dagen na de slag bad een katholiek prediker dat 'de geuzen allemaal vernietigd mochten worden, zoals die 7 à 800 die nu te Oosterweel bij Antwerpen waren doodgeslagen of verbrand'.

Slag bij Oosterweel met kustlijn en schepen van de Geuzen. Pieter Christiaansz Bor (1559-1635): Nederlantsche oorloghen

Slag bij Oosterweel. Banier met "Vivent les Gueux".

Zie de categorie Battle of Oosterweel van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.