Beleg van Venlo (1586)

In 1585 werd door Schenk op de Blerickse Maasoever een hoornwerk aangelegd. Dit hoornwerk, bestond uit een schans met wachthuis. Op 20 januari 1586 viel Maarten Schenk van Nydeggen tevergeefs met zeshonderd man het klooster Betersweert (tussen Arcen en Lomm) aan dat door overste Corvera en het leger van Vlaanderen bezet was. Omdat het de staatsen niet lukte om het klooster in te nemen, staken zij het op vier hoeken in brand. De bezetting deed in slagorde een uitval en streden tot de laatste man. Bijna de helft van de staatsen kwamen daarbij om het leven. De zwaargewonde Corvera werd als trofee meegenomen naar Venlo. In juni stond Parma met zijn leger voor Venlo aan de overkant van de Maas.[1] Na inname van Grave had Parma geen tijd laten verliezen, op dezelfde dat de steden Batenburg en Megen zich hadden overgegeven, verplaatste hij zijn troepen naar Venlo. Maarten Schenks vrouw was in de stad, met tweehonderd ruiters. Schenks geld, bestaande uit een bedrag van zo'n veertig tot honderdduizend kronen, en al zijn bagage was daar aanwezig.[2] Schenk zelf was in Den Haag om Maurits van Oranje, de Raad van State, de keurvorst, pretendent van Portugal, hoge Engelsen, Agnes van Mansfeld, de prins van Chimay (die op punt stonden de vermeende overwinning op de Spanjaarden te Grave te vieren) het verlies van Grave te melden.

Parma liet een schipbrug over de Maas leggen. De Italianen wisten een halve maan-, de Spanjaarden een eilandje te veroveren, dat fel verdedigd werd. Het regende kogels zoals tijdens een hagelbui, schreef Strada erover. Parma wilde vanaf deze twee punten Venlo aanvallen. Daarmee viel een belangrijke verdediging voor Venlo weg en wonnen de legers van Parma een belangrijke terreinwinst.[3] Voor Venlo lag in de Maas een eilandje met daarop een versterking. Deze versterking hinderde Parma's plannen om Venlo in te nemen. Parma liet een drijvende houten schans bouwen met daarop driehonderd soldaten. Met de drijvende schans namen de Spanjaarden het eilandje in en verjoegen de bezetters naar de stad.[4] (Enkele jaren later werd door de Spanjaarden op dezelfde plek Fort Sint-Michiel gebouwd, als versterking van de vestingstad.)

Nu kon Parma zijn leger voorbereidingen laten treffen om de stad te beschieten. Intussen was Schenk teruggekeerd uit Den Haag en probeerde in het holst van de nacht de stad binnen te dringen. Met de eerste poging liep Schenk vast tegen een verschansing die Parma om zijn hoofdkwartier had laten aanleggen. Hij wist te ontsnappen waarbij tussen de veertig en vijftig van zijn mannen gedood werden. Latere aanslagen werden allemaal afgeslagen door Parma's troepen. Parma liet intussen de stad beschieten totdat er een afdoende bres in de wallen geschoten was, Schenk moest machteloos toezien. Op het moment dat Parma de stad wilde laten bestormen ging Venlo over tot onderhandeling van capitulatie. Gewapende burgers hadden het staatse leger binnen de stad daartoe gedwongen.[5] Men wilde dezelfde voorwaarden als Grave. Parma wilde tegenover zijn soldaten geen gezichtsverlies lijden, hij had aan hen de plundering van de stad beloofd. Daarom ruilde hij als heer Schenks vrouw op een eervolle wijze tegen de stad.[6]

Er bestaat een sterk verhaal over het beleg van Venlo; "Schenk zou samen met Roger Williams een poging ondernomen hebben om met honderddertig piekeniers en dertig eigen soldaten door te dringen binnen de stad. Ze moesten daardoor dwars door de Spaanse linies heen zien te geraken. Zij hakten en doodden iedereen die ze tegenkwamen. Ze bereikten zelfs Parma's tent, waar ze zijn secretaris en enkele schildwachten doodden. Schenk schoot op Parma en met de kolf van zijn vuurroer sloeg, waarvan laatstgenoemde van zijn paard dook en tussen de struiken verstopte. Parma had slechts een schampschot opgelopen bij deze aanslag. Schenk en zijn mannen moesten toen nagezeten door tweeduizend gealarmeerde soldaten, waar zij er veel van doodden tijdens de vlucht. Wel zou Schenk de helft van zijn mannen zijn verloren tijdens gevechten om een veilige toevlucht te vinden in Wachtendonk."[2] Volgens Strada had Schenk geprobeerd de omsingelde stad te bereiken met vijfhonderd Engelse en Gelderse ruiters. Hij was het Italiaanse kwartier binnengedrongen en had daar een schildwacht doodgeslagen. Hij had bijna Venlo bereikt, maar liep daar tegen de opgeworpen linies aan, die moesten voorkomen dat er vanuit de stad uitvallen gepleegd zouden worden. Schenk werd daar vanaf verschillende kanten aangevallen door de Italianen. Schenk wist sluipende het kwartier te verlaten en Wachtendonk te bereiken. Hij kende de weg in het donker beter dan zijn achtervolgers. Appio achtervolgde hem op de hielen, waardoor Schenk met slechts dertig man in Wachtendonk wist te komen.[3]

De stad gaf zich over, zonder de bestorming af te wachten. Er werd een verdrag met redelijke voorwaarden gesloten, Parma bevestigde onder andere het felbegeerde tolrecht van Venlo. De vrees om dit tolrecht te verliezen was de aanleiding geweest om zich aan te sluiten bij de unie van Utrecht. Schenks vrouw en gezin werden beleefd weggestuurd met een koets getrokken door vier paarden. Zij mocht alle haar bagage meenemen die zij kon dragen. Alleen de bezittingen van haar man werden verbeurd verklaard naar krijgsgebruik. Op 26 juli zou het bloedbad van Neuss plaatsvinden in Neuss te Duitsland. Neuss was een belangrijk protestants steunpunt in het Keur-Keulen. Daar liet Parma zijn soldaten wel plunderen. Parma's leger sloeg de stad in puin, door een combinatie van artillerievuur, destructieve huis aan huis gevechten, plunderingen en een verzengende stadsbrand die het grootste deel van de stad vernietigde. Tijdens het bloedbad werden ongeveer drieduizend burgers gedood daarnaast het complete garnizoen gedood.[2]