Slag bij Jemmingen (1568)

De tweede Slag bij Jemmingen, thans het Duitse Jemgum, vond plaats op 21 juli 1568 tussen een staatsgezind (Nederlands) leger onder Lodewijk van Nassau en een Spaansgezind (Nederlands) leger onder Caspar de Robles en Fernando Álvarez de Toledo, hertog van Alva.

Slag bij Jemmingen
Onderdeel van de Tachtigjarige Oorlog
Historische prent van Frans Hogenberg.
Datum	21 juli 1568
Locatie	Jemmingen, Oost-Friesland
Resultaat	Spaanse overwinning
Strijdende partijen
Nederlandse Opstandelingen Spaanse leger
Leiders en commandanten
Lodewijk van Nassau Caspar de Robles en Fernando Álvarez de Toledo, hertog van Alva.
Troepensterkte
10.000 voetvolk ? ruiters 16 kanonnen 12.000 voetvolk 3000 ruiters
Verliezen
7000 <100

Na de succesvolle overwinning in de Slag bij Heiligerlee bleef Alva even in het defensief. Lodewijk van Nassau belegerde met hulp van de watergeuzen de stad Groningen, maar gaf dit op toen Alva met een nieuw leger naar het noorden trok. Lodewijk liet zich echter bij Jemmingen bij de Dollard en de Eems in Duitsland door Alva in het nauw drijven.

Lodewijk van Nassau stelde zijn infanterie op achter een greppel in twee brigades van ongeveer 5000 man elk. Deze bestonden vrijwel geheel uit huurlingen en pas geworven militia. Hier achter stond de ruiterij, zijn 16 kanonnen stelde hij op voor de infanterie. De hertog van Alva beschikte over 12 000 man voetvolk (4 tercios), 3000 man ruiterij en een onbekend aantal kanonnen.

Alva stuurde een voorhoede van 3 haakbuseenheden (1500 man) en 300 man cavalerie vooruit om de protestantse linie te testen. Met de rest van zijn troepen sloot hij het schiereiland af. Gedurende 3 uren voerde de Spaanse voorhoede voorzichtige aanvallen uit op de Nederlandse linie. Deze antwoordde met kleine tegenaanvallen. Toen verkenners aan Lodewijk berichtten dat er verder geen Spaanse troepen in de buurt waren, gaf deze het bevel op te rukken. Hij stuitte echter reeds na enkele honderden meters op fel arquebusier- en musketvuur. Toen de Spaanse ruiterij op het slagveld verscheen, gaf Lodewijk opdracht terug te trekken. Deze terugtocht ontaardde in een vlucht naar de veren over de Eems. 7000 man werden gedood. Alva verloor minder dan 100 man. Lodewijk kon ternauwernood ontsnappen door zonder kleren of wapens de Eems over te zwemmen.

Deze veldslag betekende het einde van de veldoperaties. Het Spaanse leger had vrij spel.

Alva maakte alle kanonnen van de vijand buit en liet deze omsmelten tot een standbeeld van zichzelf, dat hij in Antwerpen liet plaatsen. Het is hierom, dat hij ook wel de IJzeren Hertog werd genoemd.