Bezetting van Bergen
Tussen 24 mei en 19 september 1572 werd de Henegouwse hoofdstad Bergen bezet door Lodewijk van Nassau, de broer van Willem van Oranje. Dit was een belangrijke gebeurtenis aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog, als onderdeel van de bezettingen van 1572.
Bezetting van Bergen
| ||||
| Onderdeel van de Tachtigjarige Oorlog | ||||
 | ||||
Vroegmoderne plattegrond van Bergen. | ||||
| Datum | 24 mei - 19 september 1572 | |||
| Locatie | Bergen, Henegouwen, Nederlanden | |||
| Resultaat | Spaanse overwinning, hugenoten geven bezetting van Bergen op | |||
| Strijdende partijen | ||||
| ||||
| Leiders en commandanten | ||||
| ||||
| Oranjes tweede invasie | ||
|
Lodewijk van Nassau |
Aanleiding
Na de inname van Den Briel besloten Willem van Oranje en zijn familie opnieuw een inval in de Spaanse Nederlanden te wagen. Lodewijk zou Henegouwen binnenvallen vanuit Frankrijk, waarna hij versterking zou krijgen van de hugenoten.
Inname
Terwijl hij vertrouwde op de versterkingen van de hugenoten, viel Lodewijk Henegouwen binnen. Op 23 mei veroverde hij Valencijn. Dezelfde dag trok de dubbelspion Antoine Olivier met drie wagens met wijnvaten vol wapens naar Bergen. Olivier genoot het vertrouwen van de hertog van Alva maar hij speelde belangrijke informatie door aan Lodewijk van Nassau.
Twaalf soldaten, vermomd als kooplieden, wisten 's avonds Bergen binnen te komen en openden 's morgens de poorten van de stad zodat vijftig ruiters naar binnen konden. 'Orange, Orange, liberté, liberté', riepen zij terwijl ze met hun geweren schoten om indruk te maken. Omdat de rest van de troepen, zo'n 1500 man, wegbleven, reed Lodewijk van Nassau met zijn ruiters de stad uit om met een voetknecht achterop weer de stad in te rijden. Zo werd Bergen op 24 mei ingenomen.
De rooms-katholieken hebben niets te vrezen, legde Lodewijk later op het marktplein uit. De strijd is gericht tegen Alva. Deze stuurde onmiddellijk 4000 soldaten naar Bergen onder leiding van zijn zoon Don Frederik. Nog eens 16.000 soldaten uit het noorden waren onderweg. Drie dagen nadat Lodewijk Bergen bezet had, begonnen de Spanjaarden de belegering.
Beleg
Of Lodewijk en de zijnen de stad konden behouden tegen de Spaanse belegeraars, was afhankelijk van externe factoren, aangezien zij sterk in de minderheid waren en hoopten op versterkingen van buitenaf: van de hugenoten uit Frankrijk en/of Oranje uit Duitsland. Drie grote tegenslagen voor de verdedigers bepaalden uiteindelijk hun lot.
Slag bij Saint-Ghislain
De hulp die Lodewijk uit Frankrijk kreeg, was onvoldoende. Het leger van 7000 hugenoten[1] werd op 17 juli verslagen in de Slag bij Saint-Ghislain (ook wel de slag bij Hautrage, op het "Champ de l'Alouette" [=Leewerikveld]), waarbij 1200 mannen sneuvelden (het totale dodental was 2200[2]). Hun leider, Jean de Hangest, heer van Genlis, werd gewurgd en de vluchtelingen werden opgehangen of verdronken; ook de heer d'Olhain of Dolhain, admiraal van de Geuzenvloot, sneuvelde[3]
De Bartholomeusnacht
De hoop ontzet te worden werd nog kleiner toen het verbond tussen de protestanten onder Gaspard de Coligny en het (katholieke) Franse hof mislukte, wat bezegeld had moeten worden door het huwelijk tussen Margaretha, zus van koning Karel IX van Frankrijk, en de hugenotenvoorman Hendrik van Navarra, op 18 augustus. Het Franse hof besloot echter de katholieke kant te kiezen onder dreiging van een burgeroorlog. In de nacht van 23 op 24 augustus (de Bartholomeusnacht) werden duizenden hugenoten uitgemoord door Franse soldaten in Parijs en later elders in Frankrijk. De hugenoten waren hierdoor een grote slag toegebracht en konden de rebellen in de Zuidelijke Nederlanden niet meer te hulp komen. Willem van Oranje was op doorreis met zijn leger in Leuven wanneer hij over de Bloedbruiloft hoorde. Lodewijk van Nassau was zo verontwaardigd over de moordpartij dat hij Alva voorstelde samen de Franse koning aan te vallen. Alva was verbaasd en ook wel boos over het voorval. Zelfs Alva zou de Bartholomeusnacht een misdaad hebben genoemd.
Oranjes kamp overvallen
Willem van Oranje besloot toch een poging te doen zijn broer te bevrijden, die al meer dan twee maanden vast zat in de stad. Hij bouwde een kamp op ten zuidoosten van Bergen, maar hij werd midden in de nacht overvallen (een camisado) door een Spaans leger. Door hulp van zijn hondje Pompey ontsnapte hij aan een moordaanslag. Hierna vluchtte hij in allerijl terug naar Duitsland.
Overgave
Op 19 september gaf de zieke Lodewijk zich over. De partijen wisselden gijzelaars uit. Alva verleende Lodewijk, diens soldaten en calvinisten op 21 september de vrije aftocht. De prins van Oranje en zijn broer zagen elkaar begin oktober weer in Roermond.
Bron
Bronnen, noten en/of referenties
|