Turfschip van Breda

In februari 1590 werd Maurits benaderd door de schipper Adriaen van Bergen uit Leur. Hij had een plan om de stad in te nemen: als schipper vervoerde hij regelmatig turf naar het Kasteel van Breda, waar de Spaanse troepen gelegerd waren. Omdat hij zo vaak kwam, werd zijn schip niet meer gecontroleerd. Hij zou op deze manier een leger het kasteel binnen kunnen smokkelen. Dit naar het idee van het Paard van Troje.

Maurits zag wel wat in het idee en liet Johan van Oldenbarnevelt de details rondom de uitvoering regelen. Van Oldenbarnevelt benoemde Charles de Héraugière tot bevelhebber.

Op 25 februari 1590 stond De Héraugière samen met 75 man klaar om ingescheept te worden. Adriaen van Bergen had zich echter verslapen en kwam veel te laat opdagen. Besloten werd de volgende dag een nieuwe poging te wagen. Ditmaal zag Adriaen van Bergen de operatie niet meer zitten, hij trok zich terug. Twee neven waren echter bereid om de taak over te nemen en de manschappen scheepten zich in.

Aanvankelijk verliep de operatie met enkele forse tegenslagen. Door het barre weer duurde het ruim twee dagen voordat Breda bereikt werd. Al die tijd zaten de soldaten in de kou te wachten. Pas op 3 maart 's avonds laat werd de grachten van Breda binnengevaren. Het schip werd door Adriaen van Bergen naar de waterpoort van het Kasteel geloodst. Eenmaal binnen Breda dreigde een ramp: bij een botsing raakte het schip lek en slechts door hard te pompen werd voorkomen dat het schip zonk.

Rond middernacht kwamen de soldaten tevoorschijn uit het ruim. De bezetters van het kasteel werden compleet overrompeld. Hoewel ze zes keer zo veel mannen hadden, vluchtten de bezetters weg of werden ze gevangengenomen. Andere lezingen van het verhaal zeggen dat het kasteel van Breda op dat moment een minimale bezetting had, doordat de Spanjaarden in de stad carnaval vierden. Op 4 maart trok Maurits Breda binnen, waarna de bezetters zich definitief overgaven. De Spanjaarden probeerden direct de stad weer te heroveren, maar door kordaat ingrijpen van Van Oldenbarnevelt, die de stad direct liet bevoorraden, werd dat voorkomen.

De inname van Breda vestigde definitief Maurits' reputatie als krijgsheer. De Staten-Generaal besloten meer geld voor het leger ter beschikking te stellen, waardoor er in de volgende jaren meer successen zouden volgen.

Door G. van Bijlaar in 1590 gegoten zilveren penning op het succes van het turfschip, uitgevoerd met aangesoldeerde stekelvarkenrand en draagoog, waardoor de penning dus met vertoon gedragen kon worden. De penning heeft als ingegraveerde initialen N en I.

Aan het Chasséveld in Breda Centrum lag vroeger een zalencentrum dat het Turfschip heette. Thans is er, na de sloop van dit zalencentrum, een complex van appartementen, kantoren, en een bioscoop gebouwd, dat ook de naam Turfschip heeft. In de gemeente Etten-Leur, de geboorteplaats van Adriaan van Bergen, is een activiteitencentrum met de naam Turfschip. Niet ver daarvandaan is een plein vernoemd naar Adriaan van Bergen. In Breda is een straat vernoemd naar Adriaan van Bergen, vlak bij de locatie waar het turfschip de stad binnenvoer.

In het Breda's Museum was in 1990 de tentoonstelling Het Turfschip van Breda 1590 - 1990 te zien ter gelegenheid van de herdenking van de inname van de stad met het turfschip.

• Paard van Troje
• Spanjaardsgat
• Inname van Hoei
• De inname van Arnhem door Roelof van Lennep (1485-1546)