Beleg van Maastricht (1632)

Frederik Hendrik wist in juni 1632 zonder al te veel moeite de steden Roermond, Sittard en Venlo op de Spanjaarden te heroveren. Hoewel Maastricht ver in het door de Spanjaarden bezette zuidelijke gebied lag, dacht hij de stad te kunnen veroveren, mede dankzij steun van de lokale bevolking.

Ingenieur Perceval maakte al voor het beleg een uitgebreide studie van hoe de aanval moest worden uitgevoerd.

Schipbrug op de Maas (linksboven) en hoofdkwartier Frederik Hendrik op de Dousberg (rechtsonder)

Op 9 juni 1632 kwam Frederik Hendrik met Staatse leger, 4000 cavaleristen en 17000 man infanterie (bestaande uit o.a. Franse, Waalse, Engelse en Schotse huurtroepen) bij Maastricht aan. Het hoofdkwartier van de bevelhebber Frederik Hendrik lag op de Dousberg, aan de westkant van de stad. Prins Hendrik van Nassau en de Friezen, onder bevel van kolonel Pinsen van der Aa, bezetten de Sint-Pietersberg. De compagnie van Brederode sloeg zijn kamp op voor de Boschpoort, aan de noordwestkant van de stad. De graaf Van Limburg Stirum en zijn cavalaristen waren gelegerd nabij Borgharen. Willem en Johan Maurits van Nassau omsingelden Wyck. Bij Borgharen en bij Sint-Pieter lagen schipbruggen over de Maas.

Pappenheims tegenaanval

Doordat de gouverneur van Maastricht, Claude van Lannoy, op dat moment een veldtocht voerde in Duitsland, werd het bevel over de vesting waargenomen door de gouverneur van Limburg en Overmaas, Willem Bette van Lede. Net als tijdens het beleg van 1579 vocht de bevolking mee met het 3000 man sterke garnizoen, in dit geval echter aan de zijde van de Spanjaarden. Gedurende het beleg werden twee legers gezonden om Maastricht te ontzetten. Op 2 juli 1632 kreeg het garnizoen versterking van 18000 man Spaanse infanterie en 6000 cavalerie onder leiding van Don Gonzalo de Córdoba aan bij Maastricht. Deze viel de troepen van Frederik Hendrik echter niet aan, omdat hij deze superieur achtte. De Spaanse troepen kregen later nog versterking van 12000 man infanterie en 4000 cavalerie onder leiding van de Graaf van Pappenheim. Deze laatste trachtte tevergeefs de vijandelijke linie bij Amby te doorbreken, alwaar op 17 augustus een bloedige strijd plaatsvond, die van 's middags tot tegen de avond duurde. Pappenheim verloor tijdens de slag zijn beste officieren en werd gedwongen terug te trekken. De strijd duurde tot 21 augustus. Toen zonden de belegerden een onderhandelaar om een wapenstilstand voor te stellen en de volgende dag werd de overgave getekend. Volgens de geschiedschrijvers was de overwinning van de Nederlandse troepen voor een groot deel te danken aan de inzet van Frederik Hendrik zelf, die persoonlijk de troepen aanvoerde.

Na de inname van Maastricht werd de stad nog herhaaldelijk bedreigd door Spaanse troepen (o.a. het beleg door De Mancada, 1634), maar nooit meer door de Spanjaarden veroverd. In 1638 werd daartoe van binnenuit een poging ondernomen, gesteund door een aantal Maastrichtse geestelijken (Verraad van Maastricht, 1638). De sancties tegenover de katholieken die de Spanjaarden voor en tijdens het beleg hadden gesteund bleven beperkt. De vredesvoorwaarden gaven protestanten en katholieken dezelfde rechten, dus beide groepen kregen godsdienstvrijheid. Als gevolg van die rechten kregen de protestanten twee van de vier parochiekerken toegewezen: de Sint-Janskerk en de Sint-Matthiaskerk. De katholieke parochies moesten verhuizen naar de veel kleinere kapel van het Sint-Servaasgasthuis en de Sint-Catharinakapel. De Tweeherigheid van Maastricht bleef bestaan. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden nam in het stadsbestuur de plek in van de Brabantse hertog en respecteerde het condominium met Luik.

• Na de verovering van Maastricht door Frederik Hendrik werden er pogingen ondernomen om de noordelijke en zuidelijke Nederlanden te verenigen. Op de Commanderij Nieuwen Biesen van de Duitse Orde vonden in het najaar van 1632 diplomatieke onderhandelingen plaats, waaraan de schilder Peter Paul Rubens als gezant deelnam.[1]

• 
  Overgave van Maastricht, Rijksmuseum Amsterdam
• 
  Herinneringsbeker, Fries Museum
• 
  St-Janskerk: vanaf 1633 protestants
• 
  Verraad van Maastricht, 1638