Dubbeldekker Zonering
De DDZ[1] is een serie dubbeldeksmaterieel van de Nederlandse Spoorwegen voor gebruik in intercitydiensten. Ze bestaan uit de stoptreinstellen DD-AR uit de jaren negentig die tussen 2009 en 2014 door NedTrain verbouwd zijn. De projectnaam van deze revisie was DDZ (Dubbeldekker Zonering) waarna de treinen de naam NID (Nieuwe Intercity Dubbeldekker) zouden krijgen. De term DDZ is echter blijven hangen en is nu de gebruikelijke aanduiding voor dit materieel.
Dubbeldekker Zonering
| ||||
Een vierdelige DDZ. | ||||
Een zesdelige DDZ. | ||||
Product | Reizigerstrein | |||
Type | Dubbeldekker | |||
Aantal | 4 bakken: 30 6 bakken: 20 | |||
Serie | 4 bakken: 7500-serie 6 bakken: 7600-serie | |||
Fabrikant | NedTrain | |||
Vervoerder | NS | |||
Bouwjaar | Als DD-AR: 1991-1994 Als mDDM: 1996-1998 Renovatie: 2009-2014 | |||
Indienststelling | 12 maart 2012 | |||
Samenstelling | van de bakken ABvk-Bv1-ABv-(Bv2-ABv)-mBk | |||
Asindeling | Bo'Bo'Bo' (mBk) 2'2' (overige) | |||
Assen | 4 bakken: 18 6 bakken: 26 | |||
Spoorwijdte | 1435 mm | |||
Massa | 4 bakken: 227 ton 6 bakken: 319 ton | |||
Lengte over buffers | 4 bakken: 101,08 m 6 bakken: 153,88 m | |||
Breedte | 2,78 m | |||
Hoogte | 4,60 m | |||
Maximumsnelheid | 140 km/h | |||
Vloerhoogte | 1183 mm (balkon) 0352 mm (onder) 2434 mm (boven) | |||
Deuren | Pneumatische zwenk-schuifdeuren en Pneumatische zwenk-zwaaideuren (mDDM en ABvk) * 4 bakken: 8 per zijde * 6 bakken: 12 per zijde | |||
Deurbreedte | ABv/Bv: 1900 mm ABvk: 1300/1900 mm mBk: 900 mm | |||
Aantal zitplaatsen | Totaal:
4 bakken: 373 | |||
Zitplaatsen 1e klas | 4 bakken: 67 6 bakken: 106 | |||
Zitplaatsen 2e klas | 4 bakken: 269 6 bakken: 439 | |||
Aantal klapzittingen | 4 bakken: 37
6 bakken: 62 | |||
Techniek | ||||
Stroomsysteem | 1,5 kV gelijkspanning | |||
Vermogen | 2340 kW | |||
Treinbeïnvloeding | ATB EG | |||
Treinradio | GSM-R | |||
|
Beschrijving
Deze dubbeldekstreinen bestaan uit gemoderniseerde stoptreinrijtuigen type DD-AR en motorrijtuigen mDDM, die vanaf 2011 in revisie zijn gegaan. Van deze gelegenheid is tevens gebruikgemaakt om de indeling ingrijpend te wijzigen en het concept "Dubbeldekker Zonering" toe te passen. De bovenverdieping is ingericht voor lezende en werkende reizigers en heeft tevens gedeeltelijk stiltecompartimenten. De stoelen staan voornamelijk in coachopstelling. De benedenverdieping richt zich op de overige individuele reizigers en op samenreizende groepen. Er zijn hier meer stoelen in vis-à-vis opstelling en per reizigerscompartiment is er een L-vormige "loungebank" geplaatst.
In de rijtuigen verdwenen de zogenaamde "knuffelhoekjes" (open hokjes op de benedenverdieping, naast het gangpad tussen het ondercompartiment en het trapje omhoog naar het balkon). Deze ruimtes zijn bij het reizigerscompartiment getrokken. Verder is ieder rijtuig voorzien van wifi en van cameratoezicht op de balkons. Van de twee toiletten in een vierwagentreinstel is er één toegankelijk voor mindervaliden. Beide toiletten zijn voorzien van een gesloten toiletsysteem en een op het balkon geplaatste bioreactor, die onder normale omstandigheden maar eens in de drie maanden geleegd behoeft te worden. De toiletten hebben ook een eigen omroepsysteem om de reiziger te laten weten of het toilet vrij is of bezet. Interieurdetails zijn de op de glazen pendeldeuren geplaatste bronzen deurgrepen en de plafondverlichting.
Bij het motorrijtuig (mBk) en het stuurstandrijtuig (ABvk) zijn de drie afzonderlijke frontruiten van de cabines vervangen door één grote frontruit. Achter deze ruit zijn de oorspronkelijke raamstijlen wel gebleven. Hierdoor is de "kooiconstructie" van de cabine ongewijzigd gebleven. Op de frontruit zijn twee elektrische ruitenwissers en een bijbehorende sproei-installatie geplaatst. De zijramen in de beide cabines zijn dichtgemaakt.
De zijkanten van de trein tonen de van het VIRM bekende blauwe banen op een gele ondergrond en volgen de niveaus van de compartimenten: bij de meeste rijtuigen hoog en laag, maar met een (iets lager) hoog niveau bij het motorrijtuig, en met een tussenniveau aan de uiteinden van elk rijtuig. Het ontbreken van de lage blauwe baan bij de mBk is het opvallendste verschil met de belijning van het VIRM.
De voormalige DDAR-treinstammen, waarbij de rijtuigen regelmatig uitgewisseld werden, worden voortaan beschouwd als treinstellen waarvan de samenstelling onder normale omstandigheden niet zal worden gewijzigd. In totaal 240 rijtuigen, waaronder alle 50 motorrijtuigen, werden gemoderniseerd om te dienen als rijtuigen in de NID-treinstellen. Hiermee worden 50 treinstellen (30 vierwagen- en 20 zeswagentreinstellen) gevormd. DDZ is voorzien van OBIS, het reizigersinformatiesysteem dat ook in de overige intercitytreinen van NS is ingebouwd.
Indienststelling
Indienststelling was voorzien voor 11 december 2011 toen de dienstregeling 2012 inging, maar rond dat moment begonnen pas de proef- en instructieritten. Op 13 februari 2012 werd het eerste treinstel aan de pers gepresenteerd.[2][3][4] Vanaf 12 maart 2012 bestond er een omloop voor twee treinstellen op de verbinding Den Haag Centraal – Schiphol – Amsterdam Centraal. De dienstuitvoering werd geleidelijk uitgebreid, maar was in de herfst van 2012 nog niet vrij van storingen. Vooral de airconditioning vertoonde zoveel defecten, dat de stellen op warme dagen niet konden worden ingezet. Naarmate er meer DDZ-treinstellen werden afgeleverd, gingen zij in meer treinseries rijden. Op 21 december 2013 is het eerste zesdelige treinstel in dienst gekomen. Het heeft sindsdien in de intercity-series 1900 Den Haag – Venlo en 4500 Enkhuizen – Amsterdam Centraal gereden.
Inzet
Sinds de invoering van de dienstregeling 2013 reden de treinen een deel van de intercitydiensten van Den Haag Centraal en Dordrecht via Haarlem naar Amsterdam Centraal. Omdat de voortgaande aflevering van DDZ bijdroeg aan een groeiend overschot aan intercitymaterieel terwijl er voorlopig meer behoefte was aan stoptreinmaterieel, werden de treinstellen sinds februari 2013 ook ingezet in sprinterdiensten. In de loop van de dienstregeling 2014 werd de NID in de meeste sprinterdiensten gefaseerd vervangen door SLT, SGMm en het inmiddels buiten dienst zijnde Plan V.
Omloop met ingang van 15 december 2019
Serie | Treinsoort | Route | Bijzonderheden |
---|---|---|---|
500 | Intercity | Rotterdam Centraal – Utrecht Centraal – Amersfoort Centraal – Zwolle – Groningen | Vormt tussen Rotterdam Centraal en Zwolle een halfuursdienst met serie 600. Vormt tussen Zwolle en Groningen een halfuursdienst met serie 700. Stopt tussen Zwolle en Groningen alleen 's morgens vroeg en 's avonds laat op alle stations. Wordt in combinatie gereden met ICM. |
600 | Intercity | Leeuwarden – Meppel – Zwolle – Amersfoort Centraal – Utrecht Centraal – Rotterdam Centraal | Vormt tussen Rotterdam Centraal en Zwolle een halfuursdienst met serie 500. Vormt tussen Zwolle en Leeuwarden een halfuursdienst met serie 1800. Stopt tussen Zwolle en Leeuwarden alleen 's morgens vroeg en 's avonds laat op alle stations. Enkele treinen stoppen niet in Meppel. Wordt in combinatie gereden met ICM. |
700 | Intercity | Den Haag Centraal – Schiphol Airport – Amsterdam Zuid – Almere Centrum – Lelystad Centrum – Zwolle – Groningen | Vormt tussen Den Haag Centraal en Zwolle een halfuursdienst met serie 1800. Vormt tussen Lelystad Centrum en Leiden Centraal samen met de 1800 een scheve kwartierdienst met de serie 2400. Vormt tussen Zwolle en Groningen een halfuursdienst met serie 500. Stopt tussen Zwolle en Groningen alleen 's morgens vroeg en 's avonds laat op alle stations. Wordt in combinatie gereden met ICM |
1400 | Intercity | Utrecht Centraal – Amsterdam Centraal – Schiphol Airport – Den Haag HS – Rotterdam Centraal | Nachtnet. De treinserie 21400 voor de trajectverlengingen Rotterdam Centraal – Eindhoven en Utrecht Centraal – Eindhoven rijden uitsluitend in de nachten volgend op vrijdag en zaterdag. In het eerste deel van de nachten volgend op woensdag en donderdag stopt de trein in Gouda in plaats van Delft. Daarnaast worden bussen ingezet op het traject Rotterdam Centraal – Delft – Den Haag HS. Wordt in combinatie gereden met Wordt in combinatie gereden met DDZ en VIRM. |
1600 | Intercity | Schiphol Airport – Amsterdam Zuid – Amersfoort Centraal – Deventer – Hengelo – Enschede | Vormt tussen Schiphol en Amersfoort Centraal een halfuursdienst met serie 11600. Vormt tussen Amersfoort Centraal en Enschede een halfuursdienst met serie 1700. Wordt in combinatie gereden met ICM. |
1700 | Intercity | Den Haag Centraal – Gouda – Utrecht Centraal – Amersfoort Centraal – Deventer – Hengelo – Enschede | Vormt tussen Den Haag Centraal en Amersfoort Centraal een halfuursdienst met serie 11700. Vormt tussen Amersfoort Centraal en Enschede een halfuursdienst met serie 1600. Wordt in combinatie gereden met ICM. |
1800 | Intercity | Den Haag Centraal – Schiphol Airport – Amsterdam Zuid – Almere Centrum – Lelystad Centrum – Zwolle – Meppel – Leeuwarden | Vormt tussen Den Haag Centraal en Zwolle een halfuursdienst met serie 700. Vormt tussen Lelystad Centrum en Leiden Centraal samen met de 700 een scheve kwartierdienst met de serie 2400. Vormt tussen Zwolle en Leeuwarden een halfuursdienst met serie 600. Wordt in combinatie gereden met ICM. |
3400 | Intercity | Haarlem – Beverwijk – Alkmaar | Rijdt alleen in de spits. In de ochtendspits alleen richting Haarlem, in de middagspits alleen richting Alkmaar. |
3600 | Intercity | Roosendaal – Breda – Tilburg – 's-Hertogenbosch – Nijmegen – Arnhem Centraal – Zutphen – Deventer – Zwolle | Wordt in combinatie gereden met ICM en VIRM. |
8800 | Intercity | Leiden Centraal – Alphen a/d Rijn – Woerden – Utrecht Centraal | Vormt tijdens de spits tuusen Leiden Centraal en Alphen aan den Rijn een kwartierdienst samen met de serie 8900. |
11400 | Intercity | Gouda – Rotterdam Centraal | Nachtnet Rijdt alleen in de nachten volgend op woensdag en donderdag Wordt in combinatie gereden met ICM en VIRM. |
11600 | Intercity | Schiphol Airport – Amsterdam Zuid – Duivendrecht – Hilversum – Amersfoort Centraal – Amersfoort Schothorst | Vormt tussen Schiphol en Amersfoort een halfuursdienst met serie 1600 Wordt in combinatie gereden met ICM. |
11700 | Intercity | Amersfoort Schothorst – Amersfoort Centraal – Utrecht Centraal – Gouda – Den Haag Centraal | Vormt tussen Den Haag Centraal en Amersfoort een halfuursdienst met serie 1700 Wordt in combinatie gereden met ICM. |
12600 | Intercity | Groningen – Assen – Zwolle – Lelystad Centrum – Almere Centrum – Amsterdam Centraal | Een trein op vrijdag- en zaterdagnacht in de richting van Amsterdam C. |
Vervanging
In april 2020 is de NS begonnen met een aanbestedingsprocedure om te komen tot een vervanger van de DDZ in 2027, omdat deze dan tegen het einde van de levensduur loopt. Deze vervanger moet gaan bestaan uit een combinatie van enkel- en dubbeldeksrijtuigen voor een optimale toegankelijkheid en moet geschikt zijn voor snelheden tot 160 km/uur.[5]
Bijzonderheden
- Op 8 en 9 september 2012 werden op de Hanzelijn enige proefritten gereden met een tijdelijk samengesteld DDZ-zeswagentreinstel.
- Op 23 november 2012[6] brak door een losgetrilde borgpen[7] tijdens de rit de verbinding tussen twee rijtuigen van DDZ-treinstel 7536 nabij station Sassenheim. Beide delen van de trein remden af dankzij het zelfwerkende, doorgaande remsysteem. Naar aanleiding van dit incident werden de elf afgeleverde treinstellen van dit type in opdracht van de Inspectie Leefomgeving en Transport gecontroleerd en in orde bevonden.
- Op 21 december 2013 werd het zeswagentreinstel 7625 in dienst gesteld.
- Op 2 juni 2014 ontkoppelden treinstel 7523 en 7519 tijdens de rit op de Moerdijkbrug. Dit euvel deed zich ook voor de renovatie af en toe voor bij DD-AR.
Interieurfoto's
- Interieur 2e klas mBk
- Interieur 2e klas beneden met loungebank
- Interieur 2e klas boven
- Interieur 2e klas motorrijtuig
- Interieur 2e klas beneden
- Interieur 1e klas beneden
- Interieur 1e klas beneden met loungebank
- Interieur 1e klasse beneden
- Interieur 1e klas klapzitting
- Interieur balkon
- Interieur balkon
- De cabine van een Nieuwe Intercity Dubbeldekker
Zie de categorie Nieuwe Intercity Dubbeldekker van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
Bronnen, noten en/of referenties
|
Voormalig materieel: | Elektrisch: ZHESM-materieel · Mat '24 (Blokkendoos) · Mat '35 (Stroomlijnmaterieel) · Mat '36 · Mat '40 · Mat '46 · Mat '54 (Hondekop) · Mat '64 (Plan T) · SM '90 (Railhopper) · V250 · Mat '64 (Plan V) · GTW (Velios / Connexxion) |
Diesel: Verbrandingsmotorrijtuigen om(B)C · Stroomlijnmotorrijtuig omBC · Mat '34 (Dieseldrie) · Mat '40 (Dieselvijf) · Plan X (Blauwe Engel) · DE4 (TEE) · Plan U · DH (Wadloper) · GTW (Velios) · DM '90 (Buffel) | |
Huidig materieel: | Elektrisch: SGM (Sprinter) · ICM (Koploper) · VIRM · Thalys PBA / PBKA · ICE 3M · Protos · GTW (Spurt / Arriva Limburg) · SLT · DDZ/NID · Stadler FLIRT 3 (NS / R-net / Arriva / Connexxion / Keolis) · SNG (Sprinter Nieuwe Generatie) |
Diesel: Kameel (directierijtuig) · LINT 41 · GTW (Arriva Limburg / Breng / Spurt) | |
Toekomstig materieel: | Elektrisch: ICNG (Intercity Nieuwe Generatie) · Arriva WINK |