Sprinter Nieuwe Generatie

In 1983 werden de eerste plannen gemaakt voor de vervanging van het Materieel '64. De bedoeling was om vanaf het begin van de jaren negentig een grote serie stoptreinen in dienst te laten komen, die in een keer het Materieel '64 zouden vervangen. De serie werd bekend als SM '90. Vanaf 1992 bouwde treinbouwer Talbot een kleine proefserie van negen treinstellen, als opmaat naar een grote serie van circa 250 twee- en driewagenstellen. De proefserie was voorzien van voor die tijd nieuwe technieken, zoals computergestuurde besturings- en diagnosesystemen. Deze technieken bleken echter minder betrouwbaar dan voorzien, en daarom werd afgezien van een grote vervolgorder. De serie werd eind 2005 buiten dienst gesteld.

Omdat er behoefte was aan nieuw materieel ter vervanging van het Materieel '64, plaatste NS in 2005 een order voor 35 treinstellen van het type Sprinter Lighttrain. Deze stellen zijn gebaseerd op het Duitse treintype Baureihe 425, maar zijn aangepast voor gebruik op het Nederlandse spoorwegnet. Na het plaatsen van vervolgorders in 2007 en 2009 waren er 121 bestelde treinstellen. Deze stellen bleken niet geheel te voldoen aan de wensen van de NS, zo bleek de trein in de beginfase niet goed tegen winters weer te kunnen. Reizigers en reizigersorganisaties klaagden bovendien over het ontbreken van een toilet. Door deze punten werd afgezien van verdere vervolgorders, het laatste treinstel werd geleverd in 2012.

De Sprinter Lighttrain heeft de vierdelige treinstellen van het Materieel '64, Plan T, vervangen; zij gingen tussen 2008 en 2010 buiten dienst. Door het uitblijven van verdere vervolgorders was het nog niet mogelijk om een deel van de overgebleven tweedelige treinstellen van het Materieel '64, het Plan V, te vervangen.

Naast het uitblijven van extra materieel ter vervanging van het Materieel '64 begonnen rond 2013 een aantal zaken mee te spelen in de vraag naar nieuw treinmaterieel: de grote reizigersgroei en de onvermijdelijke vervanging van het Stadsgewestelijk Materieel. In de periode 2004-2013 is het aantal reizigers op het Hoofdrailnet met 24% gegroeid.[9] Deze groei is grotendeels te verklaren door een bevolkingstoename, een groter aantal studenten, de gestegen brandstofprijzen en het laten rijden van extra treinen.[9] Doordat studenten net als forenzen met name in de spits reizen, is in de spitsuren de vervoersvraag, en dus de vraag naar rollend materieel, groter.

Na een grondige renovatie in de periode 2003-2009 werd aan het einde van de jaren 2000 begonnen met de plannen voor vervanging van het Stadsgewestelijk Materieel (de eerste generatie Sprinters). Dit materieel is tussen 1975 en 1983 in dienst gesteld, de eerste stellen waren dus in 2015 veertig jaar oud. Omdat de technische levensduur van spoorwegmaterieel gemiddeld 40 jaar is, zijn zij aan vervanging toe.

Om alle zaken op te lossen begon NS in mei 2013 met de aanbesteding voor de Sprinter Nieuwe Generatie.[10] Na een eerste selectieronde bleken in juli 2014 de Franse treinbouwer Alstom en de Spaanse treinbouwer Construcciones y Auxiliar de Ferrocarriles (CAF) nog in de running voor het contract, onder andere het Zwitserse Stadler Rail bleek te zijn afgevallen.[11]

Op 30 oktober 2014 maakte NS bekend dat het Spaanse CAF de aanbesteding voor de Sprinter Nieuwe Generatie gewonnen had. Het contract omvat circa 120 treinstellen, over verdere specificaties werd verder niets officieel bekendgemaakt.[12] Op 5 december 2014 werd bekend dat CAF in totaal 118 treinstellen gaat bouwen voor NS. De stellen komen vanaf december 2018 in dienst.

Aangezien NS vanaf januari 2017 te maken kreeg met een scherpe groei van het aantal reizigers, doordat de OV-studentenkaart uitgebreid wordt met mbo-scholieren onder de 18 jaar, heeft de NS snel behoefte aan extra materieel.[3]. Omdat de treinstellen van CAF pas in 2018 in dienst zouden komen, deed NS tegelijkertijd een spoedorder bij de Zwitserse fabrikant Stadler Rail voor 58 FLIRT-treinstellen, die vanaf 2016 geleverd werden.[3]

Eind 2018 maakte NS bekend een vervolgorder bij CAF te hebben geplaatst voor 88 treinstellen Sprinter Nieuwe Generatie (50 drie- en 38 vierwagenstellen), met een totale waarde van 400 miljoen euro.[5]

Tussen 13 en 20 maart 2015 gaf NS de mogelijkheid aan reizigers en personeelsleden om mogelijke interieurs te kiezen. Dankzij een proefopstelling te Rotterdam Centraal konden belangstellenden een keuze maken uit drie verschillende interieurs, met stoelen voor de eerste en tweede klasse en klapstoelen. De resultaten hiervan zijn een belangrijke factor geweest voor de interieurkeuzes bij de nieuwe Sprinters.[13]

Eind september 2015 kregen vertegenwoordigers van belangenorganisaties zoals Rover de mogelijkheid om in Spanje een model van de nieuwe Sprinter Nieuwe Generatie te bezichtigen.[14] NS bleek voor het interieur C uit de proefstelling te hebben gekozen, met Sophia-stoelen van het Spaanse Fainsa en paarse klapstoelen.[15][16]

De treinen worden voorzien van rolstoeltoegankelijke toiletten.[7] Deze ontbraken geruime tijd in de Sprinter Lighttrain, hetgeen leidde tot publieke ophef en zelfs een motie in de Tweede Kamer.[18] Als gevolg van deze ophef is in de concessie voor het Hoofdrailnet voor de periode 2015-2025 opgenomen dat nieuwe treinen voorzien moeten zijn van toiletten.[19] Elke trein heeft verder speciale ruimtes voor rolstoelen en vouwfietsen.

De treinen zijn voorzien van stopcontacten en USB-aansluitingen voor de eerste en de tweede klasse. Door het gebruik van zekeringen wordt verzekerd dat reizigers niet te veel stroom verbruiken, en de trein goed blijft functioneren. De stoelen zijn geselecteerd door een test op station Rotterdam maar zijn momenteel aanleiding voor ophef. De NS verkoos de best zittende stoel boven de minst slecht zittende stoel en heeft daarbij verzuimd een aanvaardbaar comfort voor iedereen te bieden. De zithoek is te klein waardoor de rugleuning voor langere mensen en mensen met een slechte rug veelal als onaangenaam worden ervaren.