Bundesliga (mannenvoetbal Duitsland)

De hoogste klasse in Duitsland wordt pas sinds 1963 in één reeks gespeeld. Duitsland was daardoor samen met Noorwegen datzelfde jaar een van de laatste landen van de wereld waar het voetbal nog regionaal verspreid was. Rond 1890 werden de eerste voetbalbonden opgericht. In 1902-1903 werd het eerste Duitse kampioenschap gespeeld. Als een club kampioen werd stootte deze door naar de eindronde van zijn regio, die georganiseerd werd door de overkoepelende voetbalbonden (Noord-Duitsland, West-Duitsland, Midden-Duitsland, Zuid-Duitsland, Zuidoost-Duitsland, Berlin-Brandenburg of het Baltische gebied). Duitsland was in die tijd een veel groter land dan het huidige Duitsland. De kampioenen en later ook vicekampioenen namen het tegen elkaar op in de Duitse eindronde. Door het feit dat er zo veel regionale competities waren, hebben ontelbare Duitse voetbalclubs die nu in de laagste klassen spelen een zeer rijke geschiedenis van eersteklassevoetbal. De clubs die zich nu in Polen en Rusland bevinden zijn na 1945 uit de Duitse competitie verdwenen.

Tot 1920 heette de hoogste klasse de Bezirksliga, daarna werd het de Kreisliga. Hierin bestonden dan telkens de regionale onderverdelingen. Begin jaren dertig kwam het tot een rel in Noord-Duitsland toen een aantal clubs uit Hamburg zich afscheurden om een eigen competitie op te richten omdat er te veel onderverdelingen waren. Het seizoen erna werden enkele competities samengevoegd.

In 1933 kwam de NSDAP aan de macht. Zij verboden arbeidersclubs, waardoor een aantal clubs ophield te bestaan. De Kreisliga werd afgeschaft als hoogste klasse en in haar plaats kwam de Gauliga. Hierin bestonden zestien regionale reeksen. Dat lijkt nog veel, maar toch waren dit er al veel minder dan voorheen. De regionale voetbalbonden werden opgeheven en er kwamen ook geen eindrondes meer waarvan de kampioen zich voor de Duitse eindronde plaatste. De zestien kampioenen van de Gauliga plaatsten zich voor de eindronde, die nu ook niet meer in bekervorm gespeeld werd, maar in groepsfases. De winnaars van de vier groepen plaatsten zich voor de halve finale.

Aan het einde van de jaren dertig en tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de Gauliga's nog verder onderverdeeld zodat clubs zich niet te veel moesten verplaatsen. Sinds 1938 werd Oostenrijk, dat vanaf toen bij Duitsland hoorde, de Gauliga Ostmark. Rapid Wien slaagde er zelfs in om Duits landskampioen te worden.

Na de oorlog werd de Gauliga afgeschaft. Oost-Pruisen, Danzig, Pommeren, en Silezië vielen in Poolse en Russische handen. Oostenrijk werd weer onafhankelijk en Elzas-Lotharingen ging weer naar Frankrijk. Het resterende deel van het vroegere Duitse Rijk werd opgesplitst in vier bezettingszones. Het Russische gebied werd later de DDR en daar werd de DDR-Oberliga opgericht. De andere drie zones werden samengevoegd en dat werd de Bondsrepubliek. Ook Berlijn werd in oost en west opgesplitst.

De Oberliga werd de nieuwe hoogste klasse met vijf regionale reeksen: Nord, Süd, West, Südwest en Berlin. Er plaatsten zich acht clubs voor de eindronde die in een groepsfase gespeeld werd en waarvan de groepswinnaars elkaar bekampten.

In 1962 ontstonden de plannen om een nationale competitie in te voeren. Op 28 juli 1962 besloot de Duitse voetbalbond (Deutscher Fußball-Bund, DFB) vanaf het seizoen 1963/64 met deze opzet te starten. Van de 16 startende teams kwamen er vijf uit de Oberliga West en Süd, drie uit Oberliga Nord, twee uit Oberliga Südwest. Hertha BSC Berlin was de enige club uit Oberliga Berlin. Deze club kreeg wegens te hoge lonen aan de spelers voor het seizoen 1964/65 geen licentie en moest in de Regionalliga spelen. Karlsruher SC en Schalke 04 moesten oorspronkelijk degraderen. Dit ging door bezwaren van de clubs niet door. Er werd besloten de competitie uit te breiden naar het huidig aantal van 18 teams. Om ook een team uit Berlijn in de Bundesliga te hebben werd Tasmania 1900 Berlin gepromoveerd. Deze club degradeerde, ondanks een overwinning op de eerste speeldag, als de slechtste presterende club die ooit in de Bundesliga speelde.

De Bundesliga bestond in de eerste 2 seizoenen uit 16 teams. Vanaf seizoen 1965/66 werd 26 seizoenen achtereen met 18 teams gespeeld. In 1991 werd na de Duitse hereniging de Oost-Duitse voetbalbond (Deutsche Fußball-Verband, DFV) toegevoegd aan de DFB. In het seizoen 1991/92 kwamen FC Hansa Rostock en Dynamo Dresden over van de DDR-Oberliga, hierdoor werd in dat seizoen met 20 teams gespeeld, maar dit was voor een seizoen. Vanaf 1992/93 t/m heden wordt weer met 18 teams gespeeld.

Eerste clubs Bundesliga

• Oberliga Nord: Eintracht Braunschweig, Werder Bremen, Hamburger SV
• Oberliga West: Borussia Dortmund, 1. FC Köln, Meidericher SV (heden: MSV Duisburg), Preußen Münster, FC Schalke 04
• Oberliga Südwest: 1. FC Kaiserslautern, 1. FC Saarbrücken
• Oberliga Süd: Eintracht Frankfurt, Karlsruher SC, 1. FC Nürnberg, TSV 1860 München, VfB Stuttgart
• Oberliga Berlin: Hertha BSC Berlin

Vetgedrukte teams spelen in (2019/20) in de Bundesliga

• /57 = aantal seizoenen in 1e

1. Gerd Müller (1965 - 1979) 365 doelpunten
2. Klaus Fischer (1968 - 1988) 268 doelpunten
3. Jupp Heynckes (1965 - 1978) 220 doelpunten
4. Manfred Burgsmüller (1969 - 1990) 213 doelpunten
5. Robert Lewandowski (2010 - heden) 202 doelpunten
6. Ulf Kirsten (1990 - 2003) 182 doelpunten
7. Stefan Kuntz (1983 - 1999) 179 doelpunten
8. Klaus Allofs (1975 - 1993) 177 doelpunten
9. Dieter Müller (1973 - 1986) 177 doelpunten
10. Claudio Pizarro (1999 - heden) 167 doelpunten
11. Hennes Löhr (1964 - 1977) 166 doelpunten

1. Karl-Heinz Körbel (1972 - 1991) 602 wedstrijden
2. Manfred Kaltz (1971 - 1991) 581 wedstrijden
3. Oliver Kahn (1988 - 2008) 557 wedstrijden
4. Klaus Fichtel (1965 - 1988) 552 wedstrijden
5. Mirko Votava (1976 - 1996) 546 wedstrijden
6. Klaus Fischer (1968 - 1988) 535 wedstrijden
7. Eike Immel (1978 - 1995) 534 wedstrijden
8. Willi Neuberger (1966 - 1983) 520 wedstrijden
9. Michael Lameck (1972 - 1988) 518 wedstrijden
10. Uli Stein (1978 - 1997) 512 wedstrijden

• Meeste wedstrijden achtereen gescoord vanaf competitiestart: 11, Robert Lewandowski van Bayern München in 2019/20
• Snelste doelpunt: Kevin Volland, maakte op 22 augustus 2015 na precies negen seconden 1-0 voor Hoffenheim, thuis tegen Bayern München.
• Meeste eigendoelpunten: 6, Manfred Kaltz van Hamburger SV.
• Oudste speler: Klaus Fichtel van Werder Bremen (43 jaar).
• Meeste rode kaarten (tot aan nu) : Jens Nowotny (8), Stefan Effenberg & Torsten Kracht (beiden 7).
• Meeste doelpunten door penalty’s: Manfred Kaltz (53 raak om 7 gemist).
• Meest gepasseerde keeper: 829 tegendoelpunten, Eike Immel (534 wedstrijden).
• Vaakst de ‘nul’ gehouden: 173 keer, Oliver Reck (471 wedstrijden).
• Meeste kampioenschappen gewonnen als speler: 8 keer Mehmet Scholl & Oliver Kahn.
• Meeste kampioenschappen gewonnen als coach: 8 keer, Udo Lattek.
• Meeste wedstrijden gewonnen als coach: 820 keer, Otto Rehhagel, gevolgd door Erich Ribbeck met 569 keer.
• Slechtste team: SC Tasmania 1900 Berlin (seizoen 1965/66) met de volgende negatieve records:
  • Laatste (51e) plek in de eeuwige Bundesliga-lijst.
  • Slechtste seizoen: Minste doelpunten gescoord (15), meest gepasseerd (108), minste punten (8), minste gewonnen wedstrijden (2), meeste verloren wedstrijden (28), meeste wedstrijden verloren op eigen grond (12)
  • Verloor 82,3% van de gespeelde Bundesliga-wedstrijden
  • Enige Bundesliga-team dat niet op vreemde bodem wist te winnen.
  • Langste reeks zonder overwinning (31 wedstrijden)
  • Langste reeks verliezen op eigen grond (8, gelijk met Hansa Rostock in 2004/2005)
  • Meest verloren wedstrijden achter elkaar (10, gelijk met Arminia Bielefeld in 1999/2000, de fans scandeerden achteraf "Tasmania Bielefeld")
  • Grootste verlies op eigen bodem (0:9 tegen Meidericher SV)
  • Laagste opkomst voor een Bundesliga-wedstrijd (824, de eerste Bundesliga wedstrijd trok 81.500 bezoekers)