Categoría Primera A
De Categoría Primera A (Liga Aguila), ook wel Fútbol Profesional Colombiano genoemd, is de hoogste voetbalcompetitie in het Zuid-Amerikaanse land Colombia. De competitie is opgericht in 1948 door de División Mayor del Fútbol Colombiano, en telt achttien deelnemende clubteams. De competitie staat ook wel bekend onder alternatieve sponsornamen zoals Copa Mustang (1990-2009), Liga Postobón (2010-2014), Liga Águila (2015-2019) en Liga BetPlay Dimayor (2020-).
| Categoría Primera A |
|---|
 |
| Opgericht |
| 27 juni 1948 |
| Land |
|
| Degradatie naar |
| Categoría Primera B |
| Aantal clubs |
| 20 |
| Amerikaanse kwalificatie |
| Copa Libertadores Copa Sudamericana |
| Titelhouder (2017-A) |
| Atlético Nacional |
| Website |
| Liga Aguila |
Geschiedenis
In 1948 werd de eerste editie van de profcompetitie van Colombia georganiseerd. Aan de competitie deden tien teams mee en Independiente Santa Fe was de eerste club die zich landskampioen van Colombia mocht noemen. In de daaropvolgende jaren begon een periode die wel El Dorado (de gouden periode) wordt genoemd. De Argentijnse competitie had te maken met een staking en vele grote namen, onder wie Alfredo Di Stéfano en Adolfo Pedernera, kwamen in Colombia voetballen.
In de daaropvolgende jaren werd het aantal deelnemers aan de competitie langzaamaan uitgebreid tot veertien in 1966. Tot 1967 werd de competitie naar Europees model gespeeld met een gewone competitie, waarvan de club die bovenaan eindigde kampioen werd. Vanaf 1968 werd, zoals in wel meer Zuid-Amerikaanse landen gebruikelijk is, de competitie in twee gesplitst (Apertura en Finalización), en daarna een eindronde. Pas in 1988 werd het aantal clubs weer uitgebreid, naar vijftien.
De competitie kende een dieptepunt in 1989. Na een wedstrijd tussen Independiente Medellín en América de Cali werd de dienstdoende scheidsrechter Álvaro Ortega doodgeschoten door het drugskartel van Medellín. De competitie werd daarop stilgelegd en afgebroken, met als gevolg dat er geen kampioensbeker werd uitgereikt.
In 1991 werd besloten tot de invoering van een tweede divisie, de Categoría Primera B, waardoor het mogelijk werd om te promoveren en degraderen. Ook werd het aantal deelnemende teams uitgebreid tot zestien. In 2002 werd het aantal deelnemende teams opnieuw uitgebreid tot het huidige aantal van achttien. Daarnaast werd er besloten om de competitie in tweeën te delen waardoor er sindsdien twee kampioenen per jaar zijn. Ook de competitieopzet werd veranderd.
Competitie
Aan de Categoría Primera A doen achttien teams mee. Sinds 2002 worden per jaar twee competities afgewerkt: de Apertura (opening) en de Finalización (sluiting). De Apertura wordt gespeeld van februari tot juni, de Finalización van juli tot december. Zowel de Apertura als de Finalización kent drie fases: de competitiefase, de groepsfase en de play-offs.
De competitiefase
Tijdens de competitiefase worden zeventien wedstrijden gespeeld per team; iedereen speelt één keer tegen elkaar. De punten gelden op de normale manier; drie voor een overwinning, één voor gelijkspel, nul voor verlies. De acht hoogst gerangschikte ploegen aan het einde van de competitie gaan door naar de groepsfase.
De groepsfase
De acht beste teams uit de competitie worden verdeeld in twee groepen van vier. Binnen deze groepen wordt twee keer tegen elkaar gespeeld. De club die aan het eind bovenaan staat gaat door naar de play-offs.
De play-offs
In de play-offs worden twee wedstrijden gespeeld tussen de twee nummers een uit de groepsfase. De winnaar uit die wedstrijden mag zich kampioen noemen.
Controversie
De Categoría Primera A kent deze opbouw sinds 1999. Daarvoor werd er op de 'normale' manier, met 34 wedstrijden per team – één keer uit en één keer thuis – gespeeld, en de club die aan het eind bovenaan stond was de winnaar. Enkele bekende Colombiaanse trainers hebben al hun kritiek geuit op deze manier van competitie. Het belangrijkste punt is dat een team weliswaar in de competitiefase bovenaan zou eindigen, maar vervolgens in de groepsfase wordt uitgeschakeld.
Overzicht
Titels per club
Eeuwige ranglijst
Vetgedrukt de clubs die in 2019 in de hoogste klasse spelen.
| Club | Stad | /72 | Periode (1948-2019) |
|---|---|---|---|
| Atlético Nacional |  | 72 | 1948- |
| Santa Fe |  | 72 | 1948- |
| Millonarios | | 72 | 1948- |
| Deportivo Cali |  | 69 | 1948-1955, 1959- |
| Independiente Medellín | | 68 | 1948-1951, 1954-1957, 1959-1970, 1972- |
| América de Cali | | 66 | 1948-1952, 1954-2011, 2017- |
| Deportes Tolima |  | 64 | 1955-1993, 1995- |
| Deportes Quindío |  | 62 | 1951-2000, 2002-2013 |
| Atlético Bucaramanga |  | 60 | 1949-1953, 1956-1970, 1972-1994, 1995-2008, 2017- |
| Once Caldas |  | 59 | 1961- |
| Atlético Junior |  | 59 | 1948, 1950-1953, 1966- |
| Deportivo Pereira |  | 58 | 1949-1953, 1956-1997, 2001-2011 |
| Cúcuta Deportivo |  | 56 | 1950-1953, 1955-1995, 1996-1997, 2006-2013, 2015, 2019- |
| Unión Magdalena |  | 48 | 1953-1954, 1956-1957, 1959-1960, 1963-1999, 2002-2005, 2019- |
| Envigado | .svg.png){kind=small} | 27 | 1992-2006, 2008- |
| Atlético Huila |  | 25 | 1993-1996, 1998-2011, 2013- |
| Deportivo Pasto |  | 19 | 1999-2009, 2012- |
| Cortuluá |  | 15 | 1994-2004, 2010, 2015-2017 |
| Boyacá Chicó[2] |  | 14 | 2004-2016, 2018 |
| La Equidad | | 13 | 2007- |
| Real Cartagena |  | 12 | 1971, 1992, 2000-2002, 2005-2007, 2009-2012 |
| Boca Juniors de Cali | | 9 | 1949-1957 |
| Rionegro Águilas[3] | .svg.png){kind=small} | 9 | 2011- |
| Sporting | | 8 | 1950-1953, 1988-1991 |
| Patriotas | | 8 | 2012- |
| Alianza Petrolera | .svg.png){kind=small} | 7 | 2013- |
| Once Deportivo | | 5 | 1948-1952 |
| Universidad Nacional[4] | | 5 | 1948-1952 |
| Jaguares de Córdoba | .svg.png){kind=small} | 5 | 2015- |
| Deportes Caldas | | 4 | 1948-1951 |
| Huracán de Medellín | | 3 | 1949-1951 |
| Samarios | | 2 | 1951-1952 |
| Atlético Manizales | | 2 | 1954, 1958 |
| Fortaleza[5] | | 2 | 2014, 2016 |
| Uniautónoma | | 2 | 2014-2015 |
| Centauros Villavicencio |  | 1 | 2003 |
| Tigres |  | 1 | 2017 |
| Oro Negro | | 1 | 1971 |
| Itagüí Leones |  | 1 | 2018 |
| Deportivo Barranquilla | | 1 | 1949 |
| Libertad | | 1 | 1956 |
| Deportivo Unicosta | | 1 | 1998 |
- Ook Ayron del Valle (Millonarios), Dayro Moreno (Atlético Nacional) en Carmelo Valencia (La Equidad) scoorden elf keer.
- Boyacá Chicó speelde in 2004 als Bogotá Chicó in de staad Bogota
- Rionegro Águilas speelde van 2011 tot 2014 als Itagüí Ditaires en in 2015 als Águilas Doradas
- Universidad Nacional speelde tot 1949 in de stad Pereira als Universidad de Pereira
- Fortaleza CEIF speelde in 2014 als Fortaleza FC
Scheidsrechters
Bijgaand een overzicht van Colombiaanse scheidsrechters die niet alleen actief zijn of waren in de Copa Mustang, maar daarnaast ook internationale wedstrijden leiden of hebben geleid.
| Categoría Primera A | |
|---|---|---|
|
1948 · 1949 · 1950 · 1951 · 1952 · 1953 · 1954 · 1955 · 1956 · 1957 · 1958 · 1959 · 1960 · 1961 · 1962 · 1963 · 1964 · 1965 · 1966 · 1967 · 1968 · 1969 · 1970 · 1971 · 1972 · 1973 · 1974 · 1975 · 1976 · 1977 · 1978 · 1979 · 1980 · 1981 · 1982 · 1983 · 1984 · 1985 · 1986 · 1987 · 1988 · 1989 · 1990 · 1991 · 1992 · 1993 · 1994 · 1995 · 1995/96 · 1996/97 · 1998 · 1999 · 2000 · 2001 · 2002 · 2003 · 2004 · 2005 · 2006 · 2007 · 2008 · 2009 · 2010 · 2011 · 2012 · 2013 · 2014 · 2015 · 2016 · 2017 | ||
| Bronnen, noten en/of referenties
|