VN-Zeerechtverdrag

Het verdrag was nodig door de zwakte van het voorgaande Mare-Liberumconcept van Hugo de Groot, daterend uit de 17e eeuw: nationale rechten beperkten zich tot een gebied dat zich uitstrekte vanaf de kustlijn, normaal gesproken drie zeemijlen (5,5 km), afkomstig van de kanonschotafstand ontwikkeld door Cornelis van Bijnkershoek. Al het water buiten deze grenzen werd als internationale wateren beschouwd - vrij voor alle staten, maar bij geen staat behorend.

In de loop van de 20e eeuw wilden veel landen deze grenzen verleggen vanwege natuurlijke hulpbronnen, visgronden en om milieubescherming uit te kunnen oefenen op zee. Om deze reden werd door de Volkenbond een conferentie gehouden in 1930 in Den Haag, maar dit leidde niet tot een overeenkomst. Het mare-liberumprincipe werd overtreden door de Verenigde Staten toen in 1945 president Truman eenzijdig het beheer van de natuurlijke hulpbronnen het hele continentaal plat liet bestrijken. Andere landen volgden snel. Tussen 1946 en 1950 breidden Argentinië, Chili, Peru en Ecuador hun soevereine rechten uit tot 200 zeemijl (370 km) - om de visgronden in de Humboldtstroom te beschermen. Andere landen breidden hun territoriale wateren uit tot 12 zeemijlen (22 km). Tegen 1967 gebruikten nog slechts 25 landen de oorspronkelijke grens van 3 zeemijlen, 66 landen hadden een 12-mijls territoriale grens en acht hadden een 200-mijlsgrens.

In 1956 hield de Verenigde Naties de eerste conferentie (Conference on the Law of the Sea (“UNCLOS I”)) in Genève, Zwitserland. UNCLOS I resulteerde in 1958 in vier verdragen:

• Verdrag inzake de territoriale zee en de aansluitende zone, in werking getreden op 10 september 1964
• Verdrag inzake het continentale plateau, in werking getreden op 10 juni 1964
• Verdrag inzake de Volle Zee, in werking getreden op 30 september 1962
• Verdrag inzake de visserij en de instandhouding van de levende rijkdommen van de volle zee, in werking getreden op 20 maart 1966

Hoewel UNCLOS I als een succes werd beschouwd, liet het de belangrijke vraag over de breedte van de territoriale wateren open.

In 1960 werd dit opgevolgd door UNCLOS II, maar deze conferentie leidde niet tot internationale overeenkomsten.

Zeegebieden in internationaal recht

Het punt van de verschillende territoriale aanspraken werd naar voren gebracht in de VN in 1967 door Arvid Pardo en vanaf 1973 werd de Third United Nations Conference on the Law of the Sea gehouden in New York om een nieuw verdrag te schrijven. De conferentie duurde tot 1982 en meer dan 160 landen namen deel. De conferentie werd gehouden in consensus in plaats van stemmen bij meerderheid, om te voorkomen dat groepsvorming van bepaalde landen de onderhandelingen zouden beïnvloeden. De conventie trad op 14 november 1994 in werking, een jaar nadat de zestigste staat, Guyana, had getekend.

De conventie bevat een aantal bepalingen. De belangrijkste onderwerpen waren het bepalen van de grenzen, navigatie, de status van archipels, recht van doorgang, exclusieve economische zones (EEZ), continentaal plat jurisdictie, diepzeeboringen, het exploitatieregime, bescherming van het mariene milieu, wetenschappelijk onderzoek en de regeling van geschillen.

De conventie bracht de grens van territoriale wateren op 12 zeemijl (22,22 km) van de basislijn (laagwaterlijn). In dit gebied is de kuststaat vrij om wetten uit te vaardigen, gebruik te regelen en elke hulpbron te gebruiken. Schepen werd het recht gegeven van "onschuldige passage" door elk territoriaal water. Dit is een snelle en continue passage, waarbij het schip geen bedreiging mag vormen voor de kuststaat en evenmin de soevereiniteit, territoriale integriteit of politieke onafhankelijkheid van de staat mag betwisten. 24 zeemijl van de basislijn bevindt zich de "aansluitende zone", waarin een land de wet kan afdwingen met betrekking tot bijvoorbeeld smokkel of illegale immigratie.

De exclusieve economische zones (EEZ) verlegden de exploitatierechten van kuststaten tot 200 zeemijl uit de kust, waaronder alle natuurlijke hulpbronnen. De EEZ werden geïntroduceerd om de toenemende verhitte conflicten te stoppen over visrechten, hoewel oliewinning ook belangrijk werd. Het succes van het eerste offshore olieplatform in de Golf van Mexico werd al gauw herhaald in andere delen van de wereld, zodat het tegen 1970 technisch mogelijk was om te boren in een waterdiepte van 4000 meter.

De conventie definieert archipelstaten in deel IV, waarin ook staat beschreven hoe een dergelijk land zijn territoriale grenzen kan trekken. Een basislijn wordt getrokken tussen de buitenste punten van de buitenste eilanden. Alle wateren binnen deze lijn worden archipelwateren genoemd en worden beschouwd als grondgebied van het land.

Naast het definiëren van de zones, schept de conventie ook verplichtingen om het mariene milieu te beschermen en het beschermen van de vrijheid om wetenschappelijk onderzoek te doen op open zee. Het schept ook een innovatief wettelijk beleid om het exploiteren van natuurlijke hulpbronnen in de zeebodem te regelen buiten de nationale jurisdictie, met behulp van de Internationale Autoriteit voor de zeebodem.

Geheel door land omgeven landen hebben het recht van doorgang van en naar de zee, zonder dat het vervoer door doorgangslanden belast wordt.

 Geratificeerd

 Getekend, maar nog niet geratificeerd

Open voor ondertekening - 10 december 1982.

In werking getreden - 16 november 1994.

Deelnemers - (158) Albanië, Algerije, Angola, Antigua en Barbuda, Argentinië, Armenië, Australië, Bahama's, Bahrein, Bangladesh, Barbados, België, Belize, Benin, Bolivia, Bosnië en Herzegovina, Botswana, Brazilië, Brunei, Bulgarije, Burkina Faso, Kameroen, Canada, Tsjaad, Chili, China, Comoren, Congo-Brazzaville, Congo-Kinshasa, Cookeilanden, Costa Rica, Cuba, Cyprus, Tsjechië, Denemarken, Djibouti, Dominica, Dominicaanse Republiek, Duitsland, Ecuador, Egypte, Equatoriaal-Guinea, Estland, Europese Unie, Fiji, Filipijnen, Finland, Frankrijk, Gabon, Gambia, Georgië, Ghana, Grenada, Griekenland, Guatemala, Guinee, Guinee-Bissau, Guyana, Haïti, Honduras, Hongarije, IJsland, India, Indonesië, Irak, Ierland, Italië, Ivoorkust, Jamaica, Japan, Jemen, Jordanië, Kaapverdië, Kenia, Kiribati, Koeweit, Kroatië, Laos, Lesotho, Letland, Libanon, Liberia, Litouwen, Luxemburg, Macedonië, Madagaskar, Malawi, Maleisië, Maldiven, Mali, Malta, Marokko, Marshalleilanden, Mauritanië, Mauritius, Mexico, Micronesia, Moldavië, Monaco, Mongolië, Montenegro, Mozambique, Namibië, Nauru, Nepal, Nederland, Nieuw-Zeeland, Nicaragua, Niger, Nigeria, Niue, Noorwegen, Oekraïne, Oman, Oost-Timor, Oostenrijk, Pakistan, Palau, Panama, Papoea-Nieuw-Guinea, Paraguay, Polen, Portugal, Qatar, Roemenië, Rusland, Saint Kitts en Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent en de Grenadines, Samoa, Sao Tomé en Principe, Saoedi-Arabië, Senegal, Servië en Montenegro, Seychellen, Sierra Leone, Singapore, Slowakije, Slovenië, Salomonseilanden, Somalië, Spanje, Sri Lanka, Soedan, Suriname,Swaziland, Tanzania, Thailand, Togo, Tonga, Trinidad en Tobago, Tunesië, Tuvalu, Oeganda, Uruguay, Vanuatu, Verenigd Koninkrijk, Vietnam, Wit-Rusland, Zambia, Zimbabwe, Zuid-Afrika, Zuid-Korea, Zweden, Zwitserland.

Landen die getekend hebben, maar nog niet geratificeerd - Afghanistan, Bhutan, Burundi, Cambodja, Centraal-Afrikaanse Republiek, Colombia, El Salvador, Ethiopië, Iran, Noord-Korea, Libië, Liechtenstein, Rwanda, Verenigde Arabische Emiraten, Verenigde Staten.

• Text of the treaty
• List of countries that have ratified Law of the Sea conventions
• United Nations Division for Ocean Affairs and the Law of the Sea
• UNEP Shelf Programme, UN organisation set up to assist States in delineating their continental shelf beyond 200 nautical miles (370 km)
• USAK Center for Sea and Water Law Studies
• National Center for Public Policy Research