Afghanistan

In 2001 vielen de Verenigde Staten Afghanistan binnen, op zoek naar Osama bin Laden. Directe aanleiding waren de aanslagen van 11 september. Bin Laden werd niet in Afghanistan gevonden, maar de talibanregering werd afgezet. Er werd een overgangsregering onder Hamid Karzai aangewezen om het land te besturen. Karzai werd in 2004 als president bevestigd in de eerste vrije verkiezingen van het land. In 2004 werd ook een nieuwe grondwet opgesteld. Sindsdien is de wederopbouw moeizaam verlopen. De veiligheidssituatie is verslechterd door de wederopstanding van de taliban en de activiteiten van lokale strijdheren. Enorme problemen waarmee het land kampt zijn behalve de wijdverspreide corruptie, de afwezigheid van goede infrastructuur en grootschalige armoede onder de bevolking.

Na de aanvallen door de Verenigde Staten, dat de opmars steunde van de Noordelijke Alliantie, een alliantie van gewapende tegenstanders van de taliban, werd een nieuw regime ingesteld onder leiding van president Karzai. Sinds eind 2001 is er een veiligheidsmacht in Afghanistan aanwezig, de ISAF. Tot 11 augustus 2003 was de leiding in handen van Nederland en Duitsland, daarna nam, tegen de zin van Afghanistan zelf, de NAVO die taak over. In het kader van Task Force Uruzgan werd op 1 augustus 2006 Kamp Holland ingericht. Dit kamp bleef operationeel tot juli 2010.

Aanhangers van het voormalige talibanregime blijven strijden met aanslagen en terreurdaden tegen de aanwezigheid van 'ongelovigen' in Afghanistan, en ook tegen de Afghaanse regering, die zij als een marionet beschouwen. Ze opereren vanuit het Pakistaanse grensgebied. Diverse ISAF-soldaten zijn omgekomen, evenals medewerkers van het Rode Kruis en de Verenigde Naties.

Op 28 juni 2005 leden Amerikaanse troepen bijvoorbeeld het zwaarste verlies sinds de omverwerping van het talibanregime. Drie leden van een speciaal Navy Seals-team kwamen om, en een chinook-helikopter met 16 inzittenden, uitgestuurd om hen te redden, werd neergeschoten waardoor alle inzittenden omkwamen. Naar aanleiding van de voor september 2005 geplande parlementsverkiezingen is de onrust en het geweld in de regio gevoelig toegenomen.

Een ander probleem voor de Afghaanse regering is dat de regionale bestuurders zich (opnieuw) als onafhankelijke krijgsheren opstellen, en zich weinig aan het centrale gezag gelegen laten liggen. De gouverneurs verrijken zich, strijden met elkaar en onderdrukken de bevolking, terwijl de centrale regering vrijwel bankroet is. De Afghanen zouden het mandaat van de ISAF naar de provincies willen uitbreiden, maar de Westerse coalitie weigert dit voorlopig op financiële en logistieke gronden.

Een ander probleem zijn de vluchtelingen. De terugkeer van vluchtelingen naar Afghanistan is in 30 jaar niet zo grootschalig geweest. In 2002 keerden 2,3 miljoen vluchtelingen terug naar huis (waarvan 1,8 miljoen uit het buitenland), voor 2003 werden 2,5 miljoen terugkerende vluchtelingen verwacht. Door deze vluchtelingenstroom werden de problemen op het gebied van schaarste aan voedsel en drinkwater extra versterkt.

Het klimaat van het land varieert sterk, hoewel het grootste deel van het land droog is. In Afghanistan komen onder andere een steppeklimaat (noordwesten en noordoosten), woestijnklimaat (zuiden en midden) en landklimaat (noordoosten) voor. Door de grote afstand tot de oceanen houdt dit droge, hete zomers en koude winters in. De meeste regen valt in het oosten en in de bergstreken.

De in 1953 gebouwde Kajakidam in de Helmand

Het centrale bergland vormt de scheiding tussen een drietal rivierbekkens. In het noorden stroomt de Kunduz naar de Amu Darja. Deze laatste vormt over meer dan 1000 km de grens met Tadzjikistan en Oezbekistan. Het oosten behoort tot het stroomgebied van de Indus, met als hoofdrivier de Kabul, en als zijrivieren Panjshir, Alisjang en Kunar. Het water wordt sinds tijden gebruikt voor irrigatie. In het westen stromen de Hari Rud en de Helmand, die grotendeels ten zuidwesten van de Hindoekoesj aan de Iraanse grens stroomt. Deze bevatten slechts af en toe water. De rivieren zijn meestal onbevaarbaar.

Het droge Afghanistan telt weinig grote natuurlijke meren. Er zijn wel meerdere stuwmeren, die zowel voor de stroomvoorziening van de grote steden moeten zorgen als voor drink- en irrigatiewater.

• Oppervlakte: 652.864 km².
• Hoofdstad: Kabul (2,9 miljoen inwoners - 2005)

De tien grootste steden van Afghanistan telden volgens een schatting van het Bureau voor de Statistiek van Afghanistan in 2006 alle meer dan 50.000 inwoners. Deze zijn hieronder weergegeven, alsook hun inwoneraantal bij de laatste volkstelling van 1979:[4]

Steden die sinds 1979 uit de top 10 zijn verdwenen zijn Baghlan (in 2006: 56.200 inwoners) en Ghazni (48.700).

Bijna alle (meer dan 99,7%) inwoners zijn moslim. De grote meerderheid (80 tot 85%) is soenniet, een minderheid (15 tot 19%, meer dan twee miljoen en hoofdzakelijk Hazara) sjiiet. 1% hangt een andere godsdienst aan.

• Bevolkingsgroepen: Pathanen (42%), Tadzjieken (31%), Hazara (9%), Oezbeken (9%), Aimak (4%), Turkmenen (3%), Beloetsjen (2%), Nuristani en Kirgiezen.
• Talen: Dari (Afghaans Perzisch) 34,3%, Pasjtoe (ook Pashto, Pashtu) 45% (officiële talen), Oezbeeks, Turkmeens, Beloetsji, Pasjai, verscheidene Nuristaanse en andere talen. Tweetaligheid komt veel voor.
• Religie: soennisme 80%, sjiisme 19% en overig 1% (inclusief ismaëlieten).

Deze cijfers zijn gebaseerd op gegevens uit het World Factbook van de CIA. Andere bronnen, zoals bijvoorbeeld te vinden op Hewad.com[6], geven soms beduidend andere cijfers.

20% van de Afghaanse kinderen sterft voor het bereiken van de leeftijd van 5 jaar. 1 op 7 kinderen sterft tijdens het eerste levensjaar door ziekte of ondervoeding. Toch is de jaarlijkse bevolkingsgroei hoog.

Uit gegevens van UNICEF blijkt dat de situatie van vrouwen en meisjes in Afghanistan anno 2005 nog steeds zorgwekkend is.[7]

• De laatste 3 jaar bedroeg de inschrijving van meisjes in secundaire scholen slechts 10%.
• 40% der vrouwen trouwt voor de leeftijd van 18 jaar bereikt te hebben. Van hen heeft een derde dan reeds zelf kinderen.
• 1600 (en in sommige streken 6000) vrouwen per 100.000 sterven tijdens het bevallen of wegens optredende verwikkelingen.

Een wijdverbreid probleem in Afghanistan is drugsgebruik. Volgens een onderzoek van de VN-organisatie UNODC gebruikten er in 2005 zo'n 920.000 Afghanen drugs als heroïne, hasjiesj en opium. Anticiperend op een bijgesteld rapport dat nog in 2009 zal moeten verschijnen, wordt een significante toename in het aantal drugsgebruikers verwacht. Volgens het 2009 International Narcotics Control Strategy Report van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken zouden er naar schatting twee miljoen drugsgebruikers in Afghanistan zijn. De hoofdstad Kabul zou al 50.000-60.000 drugsverslaafden tellen.[8]

De geletterdheid van de volledige bevolking wordt geschat op 36%. Het percentage geletterde vrouwen is in 2005 15%.

In de lente van 2003 schatte men dat 30% van de 7000 scholen van Afghanistan ernstig was beschadigd tijdens meer dan twee decennia van Sovjetoverheersing en burgeroorlog. Slechts de helft van de scholen had schoon water en naar schatting minder dan 40% had adequate hygiëne. Het onderwijs voor jongens was geen prioriteit tijdens het talibanregime en meisjes mochten helemaal niet naar school.

Er wordt verondersteld dat tot vier miljoen Afghaanse kinderen, misschien het grootste aantal ooit, voor het schooljaar ingeschreven staan dat in maart 2003 begon. Het onderwijs is beschikbaar voor zowel meisjes als jongens.

Sinds de omverwerping van de taliban zijn meer dan 40 meisjesscholen opgeblazen, verbrand of aangevallen.

• Nationaal product (koopkrachtpariteit): $60,6 miljard (2014)
• Nationaal product (koopkrachtpariteit) per hoofd van de bevolking: $1900 (2014)
• Economische groei: 1,5% (2014)
• Landbouwproducten: graan, vruchten, noten, groente, katoen, papaver, schapen
• Grondstoffen: lapis lazuli, aardgas, zout, steenkool, koper, aardolie, ijzererts
• Export: $2,79 miljard (2012)
• Exportproducten: vruchten en noten, tapijten, wol, katoen, huiden, opium, edelstenen
• Exportpartners: India (31,9%), Pakistan (28,5%), Tadzjikistan (7,5%), Verenigde Staten (6,2%)
• Import: $6,39 miljard (2012)
• Importproducten: levensmiddelen, aardolieproducten, consumptiegoederen
• Importpartners: Pakistan (28%), Verenigde Staten (18,6%), Rusland (7,6%), India (6,3%), Kazachstan (4,5%), China (4,3%)

Deze cijfers zijn gebaseerd op gegevens uit het World Factbook[9] van de CIA.

Afghanistan heeft ongeveer 53 vliegvelden. De grootste hiervan zijn de luchthaven Kabul, nabij de hoofdstad en de nabijgelegen regio, Kandahar International Airport in het zuiden, Herat International Airport in het westen en Mazar-i-Sharif Airport de luchthaven in het noorden. Ariana Afghan Airlines is de nationale luchtvaartmaatschappij met binnenlandse vluchten tussen Kabul, Kandahar, Herat en Mazar-i-Sharif. Internationale vluchten zijn onder andere naar Verenigde Arabische Emiraten, Saudi-Arabië, Duitsland, Turkije, India, Iran, Pakistan en een aantal andere Aziatische bestemmingen.

Er zijn ook binnenlandse en internationale vluchten die worden uitgevoerd door de lokale maatschappijen Kam Air, Pamir Airways en Safi Airways. Uit de regio bieden de luchtvaartmaatschappijen zoals Turkish Airlines, Gulf Air, Air Arabia, Air India, PIA en diverse anderen diensten aan naar Afghanistan.

Het land heeft beperkt treinverkeer met Oezbekistan en Turkmenistan in het noorden. De regering is van plan om de spoorlijn uit te breiden naar de hoofdstad en dan naar de oostelijke grensplaats Torkham in 2014 een verbinding met Pakistan Railways te realiseren.

In Afghanistan leeft 36% van de bevolking onder de armoedegrens.[10]

De eerste Afghaanse krant verscheen in 1906. In de jaren 1920 begon Radio Kabul met uitzendingen van lokale radio diensten. Afghanistan National Television werd gelanceerd in 1974, maar werd gesloten in 1996, toen de media streng werden gecontroleerd door de taliban. Sinds 2002 zijn de beperkingen geleidelijk opgeheven en de particuliere media gediversifieerd. Vrijheid van meningsuiting van de pers is in 2004 in de grondwet opgenomen en censuur is verboden, hoewel het belasteren van personen of het produceren van materiaal dat in strijd met de principes van de islam is verboden. Er zijn ten minste 400 publicaties, 15 lokale Afghaanse tv-zenders en 60 radiozenders. Buitenlandse radiostations, zoals de Voice of America, BBC World Service en Radio Free Europe / Radio Liberty (RFE / RL) worden uitgezonden in het land.

De stad van Kabul was in het verleden de thuisbasis van vele musici, die meesters waren van zowel de traditionele als de moderne Afghaanse muziek, vooral tijdens Nowruz (Nieuwjaar) en de Nationale Dag van de Onafhankelijkheidfeesten. Ahmad Zahir, Nashenas, Ustad Sarahang, Sarban, Ubaidullah Jan, Farhad Darya en Naghma zijn enkele van de opmerkelijke Afghaanse muzikanten, maar er zijn vele anderen. De meeste Afghanen zijn gewend aan het kijken naar Bollywood films uit India en het luisteren naar de filmhits. Veel van de Bollywood filmsterren hebben hun wortels in Afghanistan, waaronder Madhubala, Feroz Khan, Shahrukh Khan, Aamir Khan, Salman Khan, Naseeruddin Shah, Fardeen Khan, Sohail Khan, Celina Jaitley en vele anderen. Bovendien zijn verschillende Bollywood films zoals Dharmatma, Khuda Gawah, Escape from Taliban en Kabul Express geschoten in Afghanistan.

De traditionele mannelijke kleding omvat meestal een salwar kameez (jurk), lungee (tulband), karakul, pakol, topi, kufi (hoed) en een chapan (jas). Sommige mannen dragen af en toe een keffiyeh (wikkel) op hun hoofd. Traditionele Afghaanse kleding verschilt per regio en soms ook per etniciteit of per stam. De meeste traditionele Afghaanse kledij voor vrouwen bestaat uit een lange kleurrijke jurk met ronde rok. Meisjes beginnen op zeer jonge leeftijd hun haar te bedekken met een zeer licht, kleurrijk stuk doek. Velen doen dit zelfs thuis bij hun eigen familie.

Het Afghaanse nationale voetbalteam speelt mee in het internationale voetbal sinds 1941. De nationale ploeg speelt zijn thuiswedstrijden in het Ghazi Stadion in Kabul. De nationale ploeg heeft nooit meegedaan aan of zich gekwalificeerd voor de World Cup. Het land heeft ook een nationaal zaalvoetbalteam. Enkele andere populaire sporten in Afghanistan zijn cricket, volleybal, basketbal, taekwondo, boksen, worstelen, gewichtheffen en bodybuilding.

Buzkashi is een traditionele sport, vooral onder de noordelijke Afghanen. Het is vergelijkbaar met polo , gespeeld door ruiters in twee teams, die elk proberen in het bezit van een geitenkarkas te komen.

De Afghaanse keuken is grotendeels gebaseerd op granen zoals tarwe, maïs, gerst en rijst, die de belangrijkste gewassen van het land zijn.

Populaire Afghaanse gerechten zijn:

• Palao (traditionele rijstschotel)
• Mash Palao
• Shorwa (Afghaanse soep)
• Doe Pyaza
• Mantu (vleesdumplings)
• Kofta (gehaktballetjes)
• Kichiri
• Qorma Sabzi
• Baunjan (gekookte aubergine met aardappelen en tomaten)
• Bendee/Baumya (gekookt okra met aardappelen en tomaten)
• Heeknusb (hummus)
• Ashak
• Aush (met de hand gemaakt noedels)
• Baghlava (baklava)
• Bolani (Afghaans plat brood of pannenkoeken)

• Chapli Kabab
• Shor-Nakhod (kikkererwten met bijzondere toppings)
• Naan (Afghaans brood)

Populaire Afghaanse desserts zijn:

• Goh Feel (gebak)
• Halwa of halva
• Shir Berinj (rijstpudding)
• Ferni
• Kadu Bouranee (zoete pompoenen)
• Jelabi
• Maleeda of Khajoor
• Spice Rub