Hoeselt

Hoeselt werd voor het eerst vermeld in 1066, en wel als Housle. Dit is een samenstelling van Hous (huis) en lo (bos).

Gelegen dicht bij het "Romeinse" Tongeren werden ook in het huidige Hoeselt heel wat overblijfselen ontdekt uit de Romeinse tijd die wijzen op een belangrijke kolonisatie.

Reeds vóór de Karolingische tijd (8e eeuw) werd hier een parochie gesticht, een afscheiding van de Onze-Lieve-Vrouweparochie te Tongeren. Hoeselt was deel van het koninklijk Frankisch kroongebied. Al snel kwam Hoeselt echter onder het directe bestuur van de Prins-bisschop van Luik.

In 1066 werd het tiendrecht en het patronaatsrecht van de parochie Hoeselt door Prins-bisschop Theoduinus van Luik geschonken aan het Onze-Lieve-Vrouwekapittel van Hoei.

Uit de moederparochie Hoeselt ontstonden later 7 onafhankelijke parochies: Sint-Huibrechts-Hern en Vliermaal (omstreeks 1250); Beverst, Romershoven, Schalkhoven, Werm en Alt-Hoeselt (alle in 1830) en uiteindelijk ook Onze-Lieve-Vrouw (Hoeselt) (1948).

Reeds in de Frankische tijd vonden er kleinschalige ontginningen plaats, waarvan de oudste akkers op de zuidelijke hellingen nog getuige zijn. In de 12e en 13e eeuw werden verdere ontginningen doorgevoerd. In de feodale tijd was Hoeselt in acht kwartieren ingedeeld en viel rechtstreeks onder de Prins-bisschop van Luik, wiens gezag vertegenwoordigd was door een kelleneer (voogd). In 1619 werden de heerlijke rechten van Hoeselt verleend aan de Landcommanderij van Alden Biesen, zodat achtereenvolgens de Landcommandeurs Edmond Huyn van Amstenraedt, Godfried Huyn van Amstenraedt en Edmond Godfried van Bocholtz heren van Hoeselt waren. In de eerste jaren dat Edmond Huyn van Amstenraedt heer van Hoeselt was, werd het oude kasteel van de familie Corswarm (sinds 1450 in Hoeselt) door een nieuw vervangen -wellicht door Art of Arnold, wiens vader André en grootvader Art al burgemeester van Hoeselt waren geweest. Arnold trouwde rond 1625 in Luik en verkocht zijn leengoed met het pas herbouwde kasteel in 1629 aan zijn zwager, greffier Willem Moffar of Moffarts. Hij had zijn vrij aanzienlijke erfdeel dan reeds ontvangen, maar Arnold bleef de drukkersstiel sur le Marché in Luik nog drie jaar verder beoefenen. Hij had namelijk de drukkerij van zijn oom van moederszijde Pierre de Heers of Heer rond 1598 overgenomen. Hij werd door hem in zijn testament "présentement mon fidèl et bien aymé serviteur" genoemd. Samen met zijn vrouw Marguerite de Liverloo, burgemeestersdochter in Luik, stelde hij op 18 juli een testament op, en richtte daarin een studiebeurs in aan het Luiks College in Leuven, bedoeld voor alle afstammelingen van zijn vader. Hijzelf stierf kinderloos. Hij bedacht ook het ziekenhuis van Bavière met zijn allodiale goederen, en zijn vrouw was weldoenster van de Luikse karmelieten. Nochtans is er ook sprake van "désastres financiers". - In 1683 kwamen de heerlijke rechten weer aan Luik en werd Bernard Guillaume de Hinnisdael, kanunnik van het kapittel van de Sint-Lambertuskathedraal te Luik, tijdelijk Heer van Hoeselt. In 1704 kwam de heerlijkheid aan Willem-Gerard Moffarts, en de familie Moffarts bleef verbonden aan de heerlijkheid tot aan de Franse tijd.

De gemeente bleef altijd een landbouwdorp, waar tegenwoordig vooral ook de fruitteelt wordt beoefend. Ten noorden van de kom van Hoeselt werd na de Tweede Wereldoorlog een bedrijventerrein ingericht nabij de E313.

In 1971 werden de gemeenten Romershoven en Werm geannexeerd, en in 1977 gingen ook Schalkhoven en Sint-Huibrechts-Hern onderdeel van de gemeente uitmaken.

• De Sint-Stephanuskerk
• Het domein Burghof, met daarin twee oorspronkelijk gescheiden kastelen
  • het Bethaniakasteel of Kasteel Burghof en
  • het kasteel de Brouckmans
• De motheuvel, nabij de Hulstraat, is het restant van een vroegmiddeleeuwse versterkte woning, waarvan de motte en de ringgracht bewaard zijn gebleven.
• Kasteel van Bockrijck, aan Dorpsstraat 49
• Kasteel Weyer, aan Pasbrugstraat 1
• Hof van Oprode, aan Groenstraat 82, een vierkantshoeve
• Lindekapel
• Jeugdkapel
• De Volmolen
• Het Twee Kruisenveld

• 
• 
  Kiosk op het marktplein

Zie ook: Lijst van onroerend erfgoed in Hoeselt

Hoeselt bevindt zich in de regio Vochtig Haspengouw. De kern van Hoeselt leunt nog aan bij het meer stedelijke Bilzen maar het grondgebied van de gemeente ten zuiden van de kern heeft alle kenmerken van een ruraal landschap van vochtig Haspengouw: natuurlijke valleien, reliëfverschillen met valleihellingen, kasteeldomeinen met bossen, lintbebouwing, boomgaarden en graslanden.

Hoeselt ligt op een heuvelige vlakte waarvan de hoogte varieert van 45 tot 100 meter. Ten oosten van Hoeselt bevindt zich de vallei van de Demer, waar zich broekbossen bevinden.

• Lambrecht Lambrechts (Hoeselt, 24 september 1865 - Gent, 13 augustus 1932): toneelschrijver, dichter, zanger, folklorist
• Willy Geurts: ex-voetballer Anderlecht en nationale ploeg (30 januari 1954)
• Sarah Pepels: zangeres en pianiste bij de Belgische groep Portland
• Roy Jans: wielrenner bij Alpecin-Fenix (15 september 1990)
• Ceylin del Carmen Alvarado: wereldkampioene veldrijden, rijdend voor Alpecin-Fenix, ze resideert soms bij haar partner Roy Jans (6 augustus 1998)

• Officiële website van de gemeente Hoeselt
• Onroerend erfgoed
• Bezienswaardigheden in de gemeente Hoeselt

Zie de categorie Hoeselt van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

	Plaatsen in de gemeente Hoeselt
Deelgemeenten: Hoeselt · Romershoven · Schalkhoven · Sint-Huibrechts-Hern · Werm Gehuchten: Alt-Hoeselt Belgische gemeenten · Arrondissement Tongeren · Limburg · Vlaanderen

	Gemeenten in de provincie Limburg
Alken · As · Beringen · Bilzen · Bocholt · Borgloon · Bree · Diepenbeek · Dilsen-Stokkem · Genk · Gingelom · Halen · Ham · Hamont-Achel · Hasselt · Hechtel-Eksel · Heers · Herk-de-Stad · Herstappe · Heusden-Zolder · Hoeselt · Houthalen-Helchteren · Kinrooi · Kortessem · Lanaken · Leopoldsburg · Lommel · Lummen · Maaseik · Maasmechelen · Nieuwerkerken · Oudsbergen · Peer · Pelt · Riemst · Sint-Truiden · Tessenderlo · Tongeren · Voeren · Wellen · Zonhoven · Zutendaal België: Provincies · Gemeenten