Haspengouw

Haspengouw (Frans: Hesbaye) is een landstreek die zich uitspreidt over de Belgische provincies Limburg, Luik, Namen, Vlaams-Brabant, Waals-Brabant en eerder de Nederlandse provincie Limburg. Deze regio wordt gekenmerkt door een glooiend landschap van zeer vruchtbare gronden die gebruikt worden voor landbouw en veeteelt. Het is een deel van de Leemstreek (löss) en valt deels samen met het Haspengouws Plateau. Naar landschapstype wordt het onderscheiden in Droog-Haspengouw (ten zuiden van de lijn Eigenbilzen-Tongeren-Sint-Truiden) en Vochtig-Haspengouw, waartoe historisch gezien ook Maastricht behoort, gelegen ten westen van de Maas. De Nederlandse gebieden worden gewoonlijk niet meer tot de Haspengouw gerekend.

Kerniel, een dorpje in Haspengouw (fruitbomen in bloei).

De Maas vormt de oostelijke grens van het gebied. In het Limburgse deel bevinden zich de steden Bilzen, Borgloon, Herk-de-Stad, Maastricht, Sint-Truiden en Tongeren; het Luikse deel omvat de streek rond Borgworm en Hannuit. De steden Geldenaken, Landen, Tienen en Zoutleeuw liggen in het Brabantse deel van Haspengouw. Ten westen van dit Brabantse Haspengouw ligt de streek die Hageland heet.

Droog-Haspengouw
Proefveld voor suikerbieten met de suikerfabriek van Hollogne-sur-Geer op de achtergrond

Droog-Haspengouw is het meer omvangrijke zuidelijke deel van de regio. De zuidelijke grens ligt bij de rivier de Maas, waar het overgaat in de Condroz. Droog-Haspengouw is een belangrijk akkerbouwgebied met suikerbieten en tarwe. In dit gebied is de grondwaterstand laag. Van de weinige riviertjes is de Jeker de belangrijkste. De meeste dalen zijn droogdalen. Het gebied loopt van 80-140 meter met, nabij de Maas, zelfs een heuvel van 200 meter hoogte. Dit gebied was vanouds bosarm en is een zeer open landschap. Het droge karakter van dit gebied ontstaat door de samenstelling van de ondergrond, onder de lösslaag. Die bestaat hier uit krijt en is dus doorlaatbaar voor water.

Vochtig-Haspengouw
Natte weiden in het brongebied van de Jeker in Lens-Saint-Servais

Vochtig-Haspengouw is het minder omvangrijke zanderige noordelijke deel en vormt een overgangsgebied naar de Kempen. Er wordt hier vooral fruit en zuivel geproduceerd. Vanwege de talrijke fruitboomgaarden worden in de lente jaarlijks "bloesemfeesten" gehouden. Ook fruitveilingen en stroopproductie zijn typisch voor de streek. Ook enkele van de noordelijkste wijngaarden van België bevinden zich in deze streek.

Dit deel is lager gelegen, van 30 meter in het noordwesten tot 100 meter hoogte in het zuiden. De vochtigheid komt voort uit de aanwezigheid van ondoordringbare lagen in de ondiepe ondergrond. Waar deze dagzomen vindt men bronnen. De belangrijkste rivier in vochtig-Haspengouw is de Demer. Hoewel het gebied vanouds bosrijk was, is het bosareaal steeds verder afgenomen. In 1950 bedroeg dit nog 9 km2.

Cultuurhistorie

Haspengouw kenmerkt zich door een groot aantal kleine dorpen, vaak zogenaamde hoopdorpen. Vierkantshoeven zijn kenmerkend voor dit gebied. Wegens haar vruchtbaarheid was Haspengouw een relatief dichtbevolkt gebied, reeds van belang in de Romeinse tijd, maar ook ten tijde van de Merovingen (Austrasië) en later.

De taalgrens in België, die door dit gebied loopt, kwam tot stand nadat het Romeinse Rijk zijn greep op de provincie Belgica verloor en de Franken het gebied veroverden. Zij assimileerden de Gallo-Romeinse cultuur, terwijl noordelijk van Haspengouw vrijwel geen mensen woonden en de Romeinse cultuur minder aanwezig was en de Germaanse talen in gebruik bleven.

Zie ook
  • Haspengouw (gouw), een middeleeuwse bestuurseenheid die ongeveer hetzelfde gebied omvatte als de huidige Haspengouw
  • Haspengouw Groep, een geologische formatie die zijn naam ontleent aan deze streek
Zie de categorie Haspengouw van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.