buiten

Nederlands
Uitspraak
  • Geluid:  buiten    (hulp, bestand)
  • IPA:
    • (Noord-Nederland): /ˈbœʏ̯tə(n)/, /ˈbʌʏ̯tə(n)/
    • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /ˈbœːtə(n)/
Woordafbreking
  • bui·ten
Woordherkomst en -opbouw
  • In de betekenis van ‘bijwoord van plaats’ voor het eerst aangetroffen in 1220 [1]
  • afkomstig van:
Middelnederlands: buten
Oudnederlands: būtan
  • met het voorvoegsel be- (2)
  • Verwant in Germaans:
Fries: bûten (Oudfries: būta)

Voorzetsel

buiten

  1. niet ingesloten in het genoemde
    • Hij woont buiten de stad. 
    • Wij eten vaak buiten in de tuin. 
Uitdrukkingen en gezegden
   
  • Buiten de waard rekenen
niet gerekend hebben op hoe anderen er werkelijk over denken
  • Buiten schot blijven
zorgen voor het zelf geen gevaar lopen
  • Buiten spel blijven
(willen) proberen niet betrokken te zijn
  • Buiten westen zijn
bewusteloos zijn
  • Buiten zijn boekje gaan
dingen doen die die eigenlijk aan z'n baas moet overlaten of die die niet mag
  • buiten adem zijn
heel moe zijn
  • buiten jezelf zijn
niet meer weten wat je doet door woede
  • De bloemetjes buiten zetten.
uitbundig vieren.
  • Geen voet buiten de deur zetten
Niet uitgaan
  • ergens niet meer buiten kunnen
niet meer zonder iets kunnen
  • iemand ergens buiten houden
iemand ergens niet bij betrekken
Vertalingen
    1.   
  vnw. bijw.
  voorzetselbijwoord     buiten  
 persoonlijk     erbuiten  
aanwijz.  nabij     hierbuiten  
  veraf     daarbuiten  
  vragend/betrekk.     waarbuiten  

Bijwoord

buiten

1. bijwoordelijk deel van een scheidbaar werkwoord:
buitensluiten: Hij sloot de kat buiten.
2. prepositioneel deel van een voornaamwoordelijk bijwoord:
Hij staat er al jaren buiten.
Iets van buiten leren: iets zo goed leren dat je het je herinnert
Hyponiemen
   
  • kuitebuiten
  • kuitjebuiten
  • linksbuiten
  • rechtsbuiten
Afgeleide begrippen
   
Vertalingen
    1.   
enkelvoud meervoud
naamwoord buiten buitens
verkleinwoord buitentje buitentjes

Zelfstandig naamwoord

buiten

  1. m platteland
  2. o buitenverblijf, landhuis, buitenplaats, landgoed
Verwante begrippen

Gangbaarheid
  • Het woord buiten staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
100 %van de Nederlanders;
100 %van de Vlamingen.

Meer informatie

Verwijzingen
  1. "buiten" in: Sijs, N. van der Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen. 2e druk (2002) Veen, Amsterdam / Antwerpen; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.